TY  - JOUR
T1  - Serbest Zaman Aktivitelerine Katılan Yaşlı Bireylerin Başarılı Yaşlanmaya İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi
AU  - Parlakyıldız, Sinem
AU  - Koçak, Funda
AU  - Gürbüz, Bülent
PY  - 2024
DA  - June
Y2  - 2024
DO  - 10.53025/sportive.1432252
JF  - Sportive
JO  - SPORTIVE
PB  - Ahmet UZUN
WT  - DergiPark
SN  - 2667-632X
SP  - 52
EP  - 68
VL  - 7
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Başarılı yaşlanma gerontolojide yaşlanmanın kalitesinin belirlenmesinde önemli bir kavram olmakla birlikte yaşam boyunca işlevselliğin artırılmasına odaklanan çok yönlü bir yaklaşımdır. Başarılı yaşlanma kavramı yaşamdaki sağlıklı ve fonksiyonel yılların sayısının nasıl artırılabileceği konusuna odaklanmaktadır. Bu çalışmanın amacı serbest zaman aktivitelerine katılan yetişkinlerin başarılı yaşlanma düzeylerinin incelenmesidir. Bu kapsamda araştırmaya 157 erkek (Ortyaş=58.04±9.38) ve 145 kadın (Ortyaş=55.54±8.58) olmak üzere toplamda 302 birey gönüllü olarak katılmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak Türkçe’ye adaptasyonu Hazer ve Özsungur (2017) tarafından yapılan “Başarılı Yaşlanma Ölçeği (BYÖ)” kullanılmıştır. Çok değişkenli test için ön koşullar test edildikten sonra, katılımcıların ortalama puanları arasındaki farklılıkları çeşitli değişkenlere göre test etmek için MANOVA testi kullanılmıştır. Analiz sonuçları cinsiyet, eğitim durumu, serbest zaman aktivitesine katılma durumu değişkenlerinin BYÖ'nün her bir alt boyutu ve ölçeğin toplam puanı üzerindeki temel etkisinin anlamlı olduğunu göstermiştir. Buna göre erkek katılımcılara göre kadın katılımcıların BYÖ puanları daha yüksektir. İlköğretim mezunu katılımcıların ortalama puanları ise lise ve üniversite mezunlarına göre daha düşüktür. Ayrıca serbest zaman aktivitesine katılan katılımcıların ortalama puanları düzenli aktiviteye katılmayan katılımcılara göre daha yüksektir. Aktivitelere katılma şekli değişkeninin BYÖ’nün “sorunlarla mücadele etme” boyutu ve ölçeğin toplam puanı üzerindeki temel etkisinin anlamlı olduğu görülmüştür. Aktivitelere grup halinde katılan bireylerin BYÖ ortalama puanları bireysel olarak katılanlara göre daha yüksektir. Sonuç olarak, grup katılımı gösterilen serbest zaman aktivitelerinin başarılı yaşlanma üzerinde pozitif anlamlı fark yarattığı belirlenmiştir. Dolayısıyla yetişkinlerin serbest zaman aktivitelerine grup halinde katılmaları konusunda yönlendirilmesi başarılı yaşlanmaya katkı sağlayabilmek amacıyla önerilebilir. Bu araştırmadan elde edilen sonuçların yerel yönetimler ve Aile-Sosyal Politikalar Bakanlığı gibi politika geliştiriciler tarafından kullanılarak yaşlıların serbest zaman aktiviteleriyle yoluyla güçlendirilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Yaşlılık döneminde psikolojik ve fiziksel sağlık açısından önemli olan serbest zaman aktivitelerine katılımın halk sağlığı politikalarının oluşturulmasına katkı sağlayacağı söylenebilir.
KW  - Başarılı yaşlanma
KW  - fiziksel aktivite
KW  - serbest zaman
KW  - yetişkin
N2  - Successful aging has become a significant concept in gerontology for determining the quality of aging, primarily focusing on enhancing functionality throughout life. It addresses how to increase the number of healthy and functional years in life, covering various dimensions including physical, functional, social, and mental health. The aim of this study is to examine the level of successful aging among adults participating in leisure activities. In this context, a total of 302 individuals, including 157 males (Mean Age=58.04±9.38) and 145 females (Mean Age=55.54±8.58), volunteered to participate. The Turkish adaptation of the "Successful Aging Scale (SAS)", developed by Hazer and Özsungur (2017), was utilized as the data collection tool. Following the testing of preconditions for multivariate analysis, MANOVA test was employed to examine differences in mean scores among participants based on various variables. The analysis results indicate the significant effects of gender, educational status, and participation in leisure activities on each sub-dimension of SAS and its total score. Accordingly, female participants had higher SAS scores compared to males, while the mean scores of participants with primary education were lower than those with high school and university degrees. Additionally, participants engaging in leisure activities had higher mean scores compared to those not regularly participating in activities. The variable of participation mode significantly affected the "coping with problems" dimension of SAS and its total score, with individuals participating in group activities scoring higher than those participating individually. In conclusion, group participation in leisure activities has been found to positively impact successful aging, suggesting that directing adults to engage in such activities collectively could contribute to successful aging. The results obtained from this study are believed to contribute to the empowerment of the elderly through their engagement in leisure activities, which can be utilized by local authorities and policy developers such as the Ministry of Family and Social Policy. Participation in leisure activities, which is significant for both psychological and physical health in old age, may contribute to the formulation of policies for public health in advanced ages.
CR  - Arıkan, R. (2013). Anketler ve anket soruları (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
CR  - Boulton, E. R., Horne, M., & Todd, C. (2018). Multiple influences on participating in physical activity in older age: Developing a social ecological approach. Health Expectations, 21(1), 239-248. https://doi.org/10.1111/ hex.12608
   
Bowling, A. & Dieppe, P. (2005). What is successful ageing and who should define it? BMJ. 24, 331(7531), 1548-1551. https://doi.org/10.1136/bmj.331.7531.1548
CR  - Bozo, Ö., Toksabay, N. E., & Kürüm, O. (2009). Activities of daily living depression and social support among elderly Turkish people. The Journal of Psychology. 143(2). 193-206. https://doi.org/10.3200/JRLP.143.2.193-206
CR  - Chen, G., & Gao, Y. (2013). Changes in social participation of older adults in Beijing. Ageing International, 38, 15-27. https://doi.org/10.1007/s12126-012-9167-y
CR  - Choi, E. Y. & Sharpe, D. (2005). Transition to poverty among the elderly: Evidence from the health and retirement study. Consumer Interests Annual. 51. 43-53.
CR  - Çiçek, H. (2020). Cicero: Yaşlılığın Erdemleri. Felsefe Dünyası. 1(71). 5-19.
CR  - Daskalopoulou, C., Koukounari, A., Ayuso-Mateos, J. L., Prince, M., & Prina, A. M. (2018). Associations of lifestyle behaviour and healthy ageing in five Latin American and the caribbean countries-a 10/66 population-based cohort study. Nutrients, 10(11), 1593-1601. https://doi.org/10.3390/nu10111593
CR  - Demir Çelebi, Ç. (2021). Başarılı yaşlanma ve kadın. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi. 7(1). 79-107. https://doi.org/10.21798/kadem.2021.52
CR  - Demir Erbil, D., & Hazer, O. (2023). Aktif yaşlanma belirleyicilerinin incelenmesi: Ankara örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3), 974-993. http://dx.doi.org/10.16953/deusosbil.1254578
CR  - Erdem, H. R., Sayan, M., Gökgöz, Z., & Ege, M. R. (2021). Yaşlılarda fiziksel aktivite: Derleme. Yüksek İhtisas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2, 16-22. https://doi.org/10. 51261/yiu.2021.00029
CR  - Eser, B., & Küçük Aksu, S. (2021). Yaşlanan nüfus. sorunlar ve politikalar: Türkiye için bir değerlendirme. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi. 12(2), 541-556. 
https://doi.org/10.36362/gumus.880154
CR  - Estebsari, F., Dastoorpoor, M., Khalifehkandi, Z. R., Nouri, A., Mostafaei, D., Hosseini, M., ... & Aghababaeian, H. (2020). The concept of successful aging: a review article. Current Aging Science, 13(1), 4-10. 
https://doi.org/10.2174/1874609812666191023130117
CR  - Foster, L., & Walker, A. (2015). Active and successful aging: A European policy perspective. The Gerontologist, 55(1), 83-90. https://doi.org/10.1093/geront/gnu028
CR  - Gökbunar, A. R., Alparslan, U., & Duramaz, S. (2016).Yaşlı nüfusa yönelik sağlık harcamalarının azaltılmasında kamusal politikaların önemi. International Journal of Economic & Social Research. 12(1), 109-122.
CR  - Görgün Baran, A. (2008). Yaşlılıkta sosyalizasyon ve yaşam kalitesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 1(2), 86-97.
CR  - Gürsoy Çuhadar, S. (2019). Türkiye'de demografik dönüşüm ve aktif yaşlanma ilişkisi: Kocaeli örneği. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Kocaeli.
CR  - Hamid, T. A., Momtaz, Y. A., & Ibrahim, R. (2012). Predictors and prevalence of successful aging among older Malaysians. Gerontology, 58(4), 366–370. https://doi.org/10.1159/000334671
CR  - Hazer, O., & Özsungur, F. (2017). Başarılı yaşlanma ölçeği (BYÖ) Türkçe versiyonu. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 2(4), 184-206.
CR  - Heo, J., Culp, B., Yamada, N., & Won, Y. (2013). Promoting successful aging through competitive sports participation: Insights from older adults. Qualitative Health Research. 23(1). 105-113. 
https://doi.org/10.1177/1049732312457247
CR  - Hiemstra, R. (1975). The older adult and learning. IACE Hall of Fame Repository.
CR  - Horowitz, B. P., & Chang, P. F. J. (2004). Promoting well-being and engagement in life through occupational therapy lifestyle redesign: A pilot study within adult day programs. Topics in Geriatric Rehabilitation. 20(1). 46-58.
CR  - Hutchinson, S. L., & Brooks, E. (2011). Physical activity recreation leisure and sport: Essential pieces of the mental health and well-being puzzle. Report prepared for: Recreation Nova Scotia and Nova Scotia Department of Health and Wellness Physical Activity. Sport and Recreation Responsibility Centre.
CR  - İlyas, S., & Yerlisu Lapa, T. (2022). Başarılı yaşlanma: kronik hastalığı olan yaşlı bireylerin serbest zamanlarının değerlendirilmesi üzerine nitel bir araştırma. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 14(1), 85-91. https://doi.org/ 10.5336/sportsci.2021-86419
CR  - Jeong, E. H., & Park, J. H. (2020). The relationship among leisure activities, depression and quality of life in community-dwelling elderly Koreans. Gerontology & Geriatric Medicine, 6. https://doi.org/10.1177/2333721420923449
CR  - Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi (10. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
CR  - Kars Fertelli, T., & Deliktas, T. (2020). A study on the relationship between perceptions of successful aging and life satisfaction of Turkish elderly people. Perspectives in Psychiatric Care, 56(2), 386–392. https://doi.org/10.1111/ppc.12446
CR  - Klenk, J., Keil, U., Jaensch, A., Christiansen, M. C., & Nagel, G. (2016). Changes in life expectancy 1950–2010: contributions from age-and disease-specific mortality in selected countries. Population Health Metrics. 14(1). 1-11. https://doi.org/10.1186/s12963-016-0089-x 
 
Kobayashi, T., Tani, Y., Kino, S., Fujiwara, T., Kondo, K., & Kawachi, I. (2022). Prospective Study of Engagement in Leisure Activities and All-Cause Mortality Among Older Japanese Adults. Journal of Epidemiology, 32(6), 245–253. https://doi.org/10.2188/jea.JE20200427
CR  - Kowal, P., & Dowd, J. E. (2001). Definition of an older person. Proposed working definition of an older person in Africa for the MDS Project. World Health Organization. Geneva. doi.  https://doi.org/10.13140/2.1.5188.9286
CR  - Lee, S., Heo, J., Chun, S., & Lee, J. H. (2020). Voluntary dance performance as serious leisure and successful ageing. Leisure Studies. 39(4). 585-599. https://doi.org/10.1080/02614367. 2020.1800800
CR  - Livingston, G., Sommerlad, A., Orgeta, V., Costafreda, S. G., Huntley, J., Ames, D., ... & Mukadam, N. (2017). Dementia prevention, intervention, and care. The Lancet, 390(10113), 2673-2734. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(17)31363-6
CR  - Martin, P., Kelly, N., Kahana, B., Kahana, E., Willcox, B. J., Willcox, D. C., & Poon, L. W. (2015). Defining successful aging: a tangible or elusive concept?. The Gerontologist, 55(1), 14–25. https://doi.org/10.1093/geront/gnu044
CR  - McPhee, J. S., French, D. P., Jackson, D., Nazroo, J., Pendleton, N., & Degens, H. (2016). Physical activity in older age: perspectives for healthy ageing and frailty. Biogerontology, 17, 567-580. https://doi.org/10.1007/s10522-016-9641-0
CR  - Naah, F. L., Njong, A. M., & Kimengsi, J. N. (2020). Determinants of active and healthy ageing in sub-Saharan Africa: evidence from Cameroon. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(9), 3038. https://doi.org/10.3390/ijerph17093038
CR  - Özsungur, F. (2018). Yaşlıların teknoloji kabul ve kullanım davranışlarının başarılı yaşlanma üzerindeki etkilerinin analizi: Adana ili örneği. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
CR  - Penick, J. M., & Fallshore, M. (2005). Purpose and meaning in highly active seniors. Adultspan Journal. 4(1). 19-35. https://doi.org/10.1002/j.2161-0029.2005.tb00115.x
CR  - Pevalin, D. J., & Rose, D. (2003). Social capital for health: Investigating the links between social capital and health using the British Household Panel Survey. Health Development Agency.
CR  - Reker, G. T. (2009). A brief manual of the Successful Aging Scale (SAS). https://doi.org/ 10.13140/2.1.4238.720 10(2.1). 4238-720.
CR  - Rowe, J. W., & Kahn, R. L. (1997). Successful aging. Gerontologist. 37(4), 433-40. https://doi.org/ 10.1093/geront/37. 4.433
CR  - Scarmeas, N., Levy, G., Tang, M. X., Manly, J., & Stern, Y. (2001). Influence of leisure activity on the incidence of Alzheimer's disease. Neurology, 57(12), 2236–2242. https://doi.org/ 10.1212/wnl.57.12.2236
CR  - Siegenthaler, K. L., & O'Dell, I. (2003). Older golfers: Serious leisure and successful aging. World Leisure Journal. 45(1). 45-52. https://doi.org/10.1080/04419057.2003.9674304
CR  - Soygüden, A., & Cerit, E. (2015). Yaşlilar i̇çi̇n egzersi̇z uygulamalarının önemi̇. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 197-224. https://doi.org/10.17218/husbed.58321
CR  - Söyleyici, Z., & Salici, O. (2020). Huzurevi ile kendi evinde yaşayan yaşlıların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının fiziksel aktivite çerçevesinde incelenmesi: Isparta Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(3), 334-341.  https://doi.org/10.22312/sdusbed. 762063
CR  - Stebbins, R. A. (2006). Leisure studies: The happy science. Leisure Reflections. 14, 2006-2008.  https://doi.org/10.1057/9781137399731_2
CR  - Stevens, N., & Westerhof, G. J. (2006). Partners and others: Social provisions and loneliness among married Dutch men and women in the second half of life. Journal of Social and Personal Relationships, 23(6), 921–941. https://doi.org/10.1177/0265407506070474
CR  - Su, İ.H., & Yıldırım, İ. (2022). Emeklilerde boş zaman yönetimi, rekreatif etkinlik katılımı ve yaşam doyumunun incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 117-132.
CR  - Szychowska, A., & Drygas, W. (2022). Physical activity as a determinant of successful aging: a narrative review article. Aging clinical and experimental research, 34(6), 1209–1214. https://doi.org/10.1007/s40520-021-02037-0
CR  - Şanlı, S. (2012). Başarılı bir yaşlanma için yaşlı yetişkinlerin eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
CR  - Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2013). Using multivariate statistics, 6, 497-516. Boston, MA: Pearson.
CR  - Taylor, D. (2014). Physical activity is medicine for older adults. Postgraduate Medical Journal, 90(1059), 26-32. https://doi.org/10.1136/postgradmedj-2012-131366
CR  - Tereci, D., Turan, G., Nergis. K., Öncel, T.. & Arslansoyu, N. (2016). Yaşlılık kavramına bir bakış. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 16(1). 84-116.
CR  - Tuncer, V., ve Arslan, S. (2022). Yaşlanan dünyada mutluluğa küçük dokunuşlar: rekreatif etkinlik olarak petank sporu yapan yaşlılarda mutluluk. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 281-295.
CR  - TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2023). Hayat tabloları, 2019-2021. Erişim: https://data.tuik.gov. tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023-53710, Erişim Tarihi: 14.03.2024
CR  - UN (United Nations) (2023). World Social Report 2023. Erişim adresi: https://social.desa.un.org/ publications/2023-leaving-no-one-behind-in-an-ageing-world Erişim Tarihi: 11.01.2024
CR  - Utz, R. L., Reidy, E. B., Carr, D., Nesse, R., & Wortman, C. (2004). The daily consequences of widowhood: The role of gender and intergenerational transfers on subsequent housework performance. Journal of Family Issues. 25(5). 683-712. https://doi.org/10.1177/0192513X 03257717
CR  - Uysal, M. S. (2022). Edirne il merkezinde yaşlı bireylerin aktif yaşlanma düzeylerinin değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi, Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı, Uzmanlık Tezi, Edirne.
CR  - WHO (World Health Organization) (‎2015)‎. World report on ageing and health. World Health Organization. Erişim adresi: https://iris.who.int/handle/ 10665/186463  Erişim Tarihi: 15.09.2023
CR  - WHO (World Health Organization)  (2022). Ageing and health. Erişim adresi: https://www.who. int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health Erişim Tarihi: 15.09.2023.
CR  - Wu, J., Li, X., Gao, B., & Su, X. (2020). The effects of serious leisure involvement on subjective well-being and successful aging: A case study of young-old participants in chinese seniors’ universities. Sage Open. 10(1). https://doi.org/10.1177/2158244020914559
CR  - Yalçınöz Baysal, H., Aktas, B., & Bakan, A. B. (2020). An investigation of the relationship between ageing in place and successful ageing in elderly individuals. Psychogeriatrics, 20(4), 473–479. https://doi.org/10.1111/psyg.12534
CR  - Yen, H. Y., & Lin, L. J. (2018). Quality of life in older adults: Benefits from the productive engagement in physical activity. Journal of Exercise Science and Fitness, 16(2), 49–54. https://doi.org/10.1016/j.jesf.2018.06.001
CR  - Yin, Z., Geng, G., Lan, X., Zhang, L., Wang, S., Zang, Y., & Peng, M. (2013). Status and determinants of health behavior knowledge among the elderly in China: a community-based cross-sectional study. BMC Public Health. 13(1). 1-10. https://doi.org/10.1186/1471-2458-13-710
CR  - Yüksel, M. Y., Akgün, N., & Öztürk, E. (2021). İleri yetişkinliğe geçiş döneminde bulunan bireylerde başarılı yaşlanma. hayatın anlamı ve spritüel iyi oluş ilişkisi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 14(2), 84-95. https://doi.org/10.46414/yasad.949912
CR  - Zhao, X., Yu, J., & Liu, N. (2023). Relationship between specific leisure activities and successful aging among older adults. Journal of Exercise Science and Fitness, 21(1), 111–118. https://doi.org/10.1016/j.jesf.2022.11.006
CR  - Zhao, X.. & Hu, F. (2023). Relationship between physical fitness anthropometric measurement and bone health in adult men. Clinical Nursing Research. 32(4), 733-741. https://doi.org/10. 1177/10547738211060937
UR  - https://doi.org/10.53025/sportive.1432252
L1  - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3709098
ER  -