TY - JOUR T1 - GÖSTERGE BİLİMİ VE AĞIZLAR: ERZİNCAN AĞZI ÖRNEĞİNDE GÖSTERGELERİN NİTELİKLERİ TT - СЕМИОЛОГИЯ И ДИАЛЕКТЫ: КАЧЕСТВА СИМВОЛОВ НА ПРИМЕРЕ ЭРЗИНДЖАНСКОГО ДИАЛЕКТА AU - Beyitoğlu, Yahya Kemal PY - 2024 DA - March Y2 - 2024 DO - 10.37999/udekad.1432705 JF - Uluslararası Dil Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi JO - UDEKAD PB - UDEKAD AKADEMİ YAYINCILIK WT - DergiPark SN - 2667-4262 SP - 142 EP - 155 VL - 7 IS - 1 LA - tr AB - Dil, kendisiyle ilgili bütün kuralların ötesinde derin bir anlam dünyasına sahiptir. Bütün dil bilgisi kuralları da anlamın açıkça iletilmesine yardım etmektedir. Bu sistem içindeki en önemli ögelerden biri sözcüklerdir. Sözcükler, göstergelerden oluşan sistemleri inceleyen gösterge biliminin de temel kavramlarındandır. Öncelikli amacı anlaşılmak olan iletişim şekillerinde yalın, kısa ifadelerin seçildiği ve beden dilinin de sıklıkla iletişime eşlik ettiği görülmektedir. Ağızlar da insanların kısa, sade anlatımlarla ve bazen de beden dili aracılığı ile kendilerini ifade ettikleri dillerdir. Bu nedenle ağızlarda tercih edilen göstergeler büyük bir çağrışım gücüne sahiptir. Bu çalışmada Erzincan ağzındaki göstergeler, nitelikleri bağlamında Kloepfer’in tasnifi esas alınarak incelenmiştir. Buna göre göstergeler, öncelikle “ikona tipi göstergeler”, “belirleyici, dizin tipi göstergeler” ve “simge tipi göstergeler” olmak üzere üç bölüme ayrılmıştır. Ardından ikona tipi göstergeler, “yansımalı (onomatopeic) ikona tipi göstergeler” ve “fonemlerin ikoniklik anlamı kazandırdığı ikona tipi göstergeler” şeklinde iki başlık altında incelenmiştir. Simge tipi göstergeler ise “eşya-alet, yapı-yer adı niteliğindeki simge tipi göstergeler”, “beslenmeyle ilgili simge tipi göstergeler”, “fiziksel özellikleri betimleyen simge tipi göstergeler”, “yer-yön, tarz-durum bildiren simge tipi göstergeler” ile “hareket bildiren simge tipi göstergeler” olmak üzere beş alt başlığa ayrılarak ele alınmıştır. KW - gösterge bilimi KW - ağız KW - Erzincan ağzı KW - gösterge N2 - Язык обладает глубоким смысловым миром, выходящим за рамки всех правил, касающихся его. Все грамматические правила также помогают четко передать смысл. Одним из наиболее важных элементов в этой системе являются слова. Слова также являются одним из основных понятий семиотики, изучающей системы, состоящие из знаков. Видно, что в формах общения, основной целью которых является понимание, выбираются простые, короткие выражения, а язык тела часто сопровождает общение. Диалекты — это языки, на которых люди выражают свои мысли с помощью коротких и простых выражений, а иногда и с помощью языка тела. По этой причине знаки, предпочитаемые в диалектах, обладают большой коннотативной силой. В данном исследовании показатели эрзинджанского диалекта были рассмотрены на основе классификации Клёпфера в контексте их качеств. Соответственно, индикаторы разделены на три части: «индикаторы типа значка», «индикаторы типа идентификатора, индекса» и «индикаторы типа значка». Затем знаки иконного типа были рассмотрены под двумя заголовками: «звукоподражательные знаки иконного типа» и «знаки иконного типа, в которых фонемы придают иконическое значение». Индикаторами типа символов являются «индикаторы типа значка, которые представляют собой предмет-инструмент, название структуры-места», «индикаторы типа значка, связанные с питанием», «индикаторы типа значка, изображающие физические особенности», «индикаторы типа значка, указывающие место-направление, стиль-ситуацию», «индикаторы типа символов, указывающие на движение» и обсуждается в пяти подзаголовках. CR - Akar, A. (2006). Ağız Araştırmalarında Yöntem Sorunları. Turkish Studies, 1 (2), 37-53. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.15 CR - Aksan, D. (2006). Anlambilim. Engin Yayın Evi. CR - Demir, N. (2012). Türkçe Ağız Araştırmalarında Bazı Yöntem Sorunları. Diyalektolog-Ağız Araştırmaları Dergisi, 4, 1-8. CR - Demiray, E. (2008). Ağız Araştırmalarında Transkripsiyon İşaretlerinin Farklı Kullanılması Sorunu. Turkish Studies, 3 (6), 199-211. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.458 CR - Güneş, A. (2012). Çağdaş Bir Çözümleme Yöntemi: Göstergebilim. E-Journal of New World Sciences Academy NWSA-Humanities, 4C0132, 7 (2), 31-43. https://doi.org/10.12739/10.12739 CR - Güzel, F. (2015). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Söz Yapımı. Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı. CR - İmer, K., A. Kocaman & A. S. Özsoy, (2011). Dilbilim Sözlüğü. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. CR - Kloepfer, R. (1975). Poetik und Linguistik - Semiotische Instrumente. Wilhelm Fink Verlag. CR - Korkmaz, Z. (1976). Anadolu Ağızları Üzerindeki Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 23-24 (1975-1976), 143-172. CR - Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC’si. Say Yayınları. CR - Rifat, M. (2013). Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. CR - Sağır, M. (1995). Erzincan ve Yöresi Ağızları İnceleme-Metinler-Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları. CR - Sarı, İ. (2020). Türkçede Küçültme. Nobel Yayınları. CR - Sarı, İ. (2023). Dil İkonikliği, Yansıma Sözcükler ve Türkçenin Sözvarlığı Bağlamında Dilde Görsel İkoniklik. Türkbilig, 46, 31-42. https://doi.org/turkbilig.1409272 CR - Üstün, M. C. (2008). Erzincan (Merkez) Ağzının Ses Bilgisi ve Söz Varlığı. Yüksek Lisans Tezi. Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı. CR - Vardar, B. (1998). Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. Multilingual Yayınları. CR - Vardar, B. (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Multilingual Yayınları. UR - https://doi.org/10.37999/udekad.1432705 L1 - http://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3710943 ER -