@article{article_1433173, title={SOYOT TÜRKLERİNİN İNANIŞLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME}, journal={Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi}, volume={6}, pages={757–766}, year={2024}, DOI={10.53718/gttad.1433173}, author={Erkal, Mehmet Mustafa}, keywords={Dinler Tarihi, Soyotlar, Buryatlar, Ulugdag, Albıstar.}, abstract={Rusya Federasyonu’nun Sibirya bölgesi bünyesinde pek çok etnik grubu barındırmaktadır. Buryatya Özerk Cumhuriyeti’nin kuzeyinde bulunan ve iki etnik grup içerisinde sayılan Soyot Türkleri de bu etnik gruplar arasında yer almaktadır. Yaşadıkları Oka bölgesine 16. Yüzyılda göç ettikleri düşünülmekte ve bölge bayrağında bulunan kar leoparı Soyotların sembolü olarak kabul edilmektedir. Sovyetlerin ortaya çıktığı döneme kadar kültürlerini ve dillerini çok iyi seviyede korumalarına rağmen özellikle özerklik isteğinin Sovyet çıkarlarına uygun olmadığı gerekçesiyle baskıya maruz kalmışlardır. Soyotların büyük bir kısmı Buryat olarak kayıtlara geçirilirken liderleri kurşuna dizilmiştir. Ekonomileri genel itibarıyla Ren geyiği yetiştiriciliğine dayanan Soyotların sürüleri 1960’lı yıllarda Sovyet yetkililer tarafından itlaf edilmiştir. Sovyetlerin yıkılmasından sonra pek çok yerde görülen öze dönüş hareketi Soyotlarda da görülmüş ve Ren Geyiği yetiştiriciliği yeniden canlandırılmaya başlanmıştır. Soyotların kültürlerinin ve dillerinin yaşatılmasında en önemli katkının Finli araştırmacı Rassadin tarafından yapıldığını söylemek mümkündür. Yaklaşık 30 yıl boyunca bölgede yaşayan insanlarla görüşmüş ve aldığı kayıtlarla 2003 yılında bir sözlük yazmıştır. Geleneksel Türk İnanışlarını yaşatan Soyotlar, şamanlar için kham adı kullanılırken kendilerine has bazı inanışlar da görülmektedir. Şamanların kıyafetlerinde ornitomorfik görüntüler bulunmaktadır. Günlük hayatın bir parçası olan Ren Geyikleri, inanışlarına da yansımış ve şamanik ritüellerde geyiklerle ilgili unsurlara yer verilmiştir. Ritüellerinde çeşitli enstrümanlar da kullanan Soyotlara göre bu enstrümanlar vasıtasıyla büyülü, müzikal bir uçuş yapılmaktadır. Bölgede yaygın şekilde görülen Budist inanışlarıyla geleneksel inanışlar birleşerek senkretik bir yapı oluşturmuştur. Soyotlarda toprağa dayalı dağ kültü olduğunu söylemek mümkündür. Onlara göre Munku-Saridak adı verilen dağda yaşayan iyenin adı Buren Han’dır. Bu sebeple yüce, ulu olan dağa nispet edilerek en kutsal bayramlarının adı Ulugdag şeklinde adlandırılmıştır. Kutsal dağların eteklerinde murgel adı verilen ağaçlar ya da taşlar bulunmaktadır. Oradan geçen Soyot, murgellere tazimde bulunur. Bazen de yiyecek ve içeceklerden oluşan çeşitli sunular sunar. Onlara göre evrende bulunan her şeyin bir ruhu vardır ve her şey birbiriyle görünmez bir iplik vasıtasıyla bağlanmıştır. Ruhların bazıları yardımcıları bazıları ise kötülük kaynağı olmakla birlikte şamanlar kötü ruhlarla başa çıkmak üzere yüce ruhlara başvurmuştur. Avcılık ile ilgili çeşitli inanışları bulunan Soyotlar, bazı hayvanları avlamanın lanetlenme sebebi olacağına inanmaktadır. Mevsimi dışında avlanmanın, demir tuzak kurmanın, bir hayvanın yavrusunu avlamanın kesinlikle yasak olduğu görülmüştür. Özellikle kuşların uçmalarından dolayı yüce ruhlarla iletişimde olabilecekleri düşüncesi bu inanca kaynaklık etmektedir. Temelde üst, orta ve alt dünya olmak üzere üç katmanlı bir evren tasavvuruna sahip olmakla birlikte geleneksel inanışlardan farklı olarak üst dünyada 33 katmanlı, alt dünyada ise 3 katmanlı bir evren tasavvuruna sahip oldukları söylenmektedir. Dilleri ve kültürleri tehlikede olan Soyot Türkleri ile ilgili olarak çalışılan bu makalede karşılaştırmalı ve fenomenolojik yöntem kullanılmıştır.}, number={12}, publisher={Özgür TÜRKER}, organization={Çalışma için herhangi bir kurum ve projeden mali destek alınmamıştır}