@article{article_1434872, title={ÇANAKKALE KIRSAL MİMARLIK MİRASINDA ETNİK AİDİYETLERİN YERLEŞİM DOKULARINA ETKİSİ: DEREKÖY VE PINARBAŞI KÖYLERİ ÖRNEĞİ}, journal={Troy Museum Journal}, pages={65–95}, year={2024}, author={Çırak, Mirza}, keywords={Gökçeada, Ezine, Dereköy, Pınarbaşı, Kırsal Mimarlık.}, abstract={Kırsal mimarlık, bir arada yaşayan az sayıda insanın yerel malzeme ve ustalık geleneklerini kullanarak meydana getirdiği bir mimarlık türüdür. Bu mimarlıkta babadan oğula, ustadan çırağa bilgi aktarımı söz konusudur. İlk Köy Toplulukları Dönemi de denen Neolitik Çağ’daki kırsal mimari başlangıç, Sanayi Devrimi’ne kadar değişim ve dönüşüm geçirerek canlılığını korumuştur. Su kaynaklarına, su ve kara ulaşım yollarına, tarım alanları ve hayvancılık faaliyetlerine, inşa malzemesine yakınlık, güvenlik kaygıları vd. sebepler kırsal yaşam alanlarının seçiminde belirleyici unsurlardır. Anadolu karası ve buradan ayrılarak adaya dönüşen kara parçaları başlangıcından günümüze kadar kırsal yaşam alanlarına sahne olmuştur. Bu adalardan antik ismi Imramos/ Imbrasos olan ada ilk kez 1455 yılında Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Bu hakimiyetten sonra İmroz olan ismi 1970 yılında Gökçeada olarak değiştirilmiştir. Adanın batısında bulunan Dereköy Köyü’nün değişmeden önceki Rumca adı, Osmanlı arşiv belgelerine yansıdığı haliyle Shinudi’dir. Yaşamın canlı olduğu devirde ülkenin en büyük köyü durumundadır. 18. yüzyıldan günümüze kadar geleneksel dokusunu korumuş olan köy 1991 yılında kentsel sit alanı ilan edilerek koruma kanunu kapsamına alınmıştır. Diğer yandan antik Troas bölgesi içesinde kalan Ezine, 1306 yılından itibaren Türklerin kalıcı yerleşimlerine sahne olmaya başlamıştır. Karesili Türklerle başlayan bu süreç, I. Murat’tın cülusunu takip eden yıllarda Osmanlı hakimiyeti ile devam etmiştir. İlçenin 13 km kuzeybatısında, bölgenin en büyük akarsuyu Skamandros (Karamenderes)’un Aşağı Skamandros bölümünde bulunan Pınarbaşı Köyü’nün ne zaman kurulduğu bilinmemektedir. 17. yüzyılın başına ait arşiv vesikasında Sadrazam Derviş Boşnak Paşa’nın çiftlik arazilerinin bulunması yerleşimin başlangıcını bu dönemlere kadar indirmeyi mümkün kılmaktadır. Erken devirlerde Saruca Paşa’nın evkafına ait mukataa arazisi olarak kullanılması, Kaptan Paşa’ya ait iki çiftlik yerleşiminin bulunması köyün askeri amaçlı bir yerleşim olarak kurulduğunu göstermektedir. Günümüzde yaşamı canlı olarak devam eden köyün yapı stoku büyük ölçüde betonarme malzemeye teslim olmuştur. Bu bağlamda, her ikisi de Osmanlı dönemi kırsal yaşam alanı olan Rum köyü Dereköy ile Türk köyü Pınarbaşı’nın konumları, kuruluş ve değişim süreçleri, etnik aidiyetlerin mimari dokuya etkisi yönüyle incelenmesi amaçlanmaktadır.}, number={1}, publisher={T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı}