TY  - JOUR
T1  - Okul Öncesi Dönem Çocuklarını Değerlendirmeye Yönelik Oyun Temelli Gözlem Protokolünün Geliştirilmesi
TT  - Development of a Play-Based Observation Protocol for Assessing Preschool Children's Development
AU  - Ersal Üncü, Merve
AU  - Özer Özkan, Yeşim
PY  - 2025
DA  - May
Y2  - 2025
DO  - 10.9779/pauefd.1450992
JF  - Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
JO  - PUJE
PB  - Pamukkale Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1301-0085
SP  - 212
EP  - 251
IS  - 64
LA  - tr
AB  - Bu çalışmanın amacı, çocukların oyun esnasında sergiledikleri davranışları sistematik biçimde gözlemlemeye olanak sağlayan ve gelişimsel süreçlerini izlemeye yönelik kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir gözlem protokolü geliştirmektir. Araştırma, 595 okul öncesi çocuk ile yürütülmüştür. İlk aşamada madde havuzu oluşturulmuş, uzman görüşleri doğrultusunda bu maddeler değerlendirilerek “Oyun Temelli Gözlem Protokolü” (OTGP) tasarlanmıştır. Yapı geçerliğini test etmek amacıyla Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA), Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile ayırt edici ve yakınsak geçerlik analizleri gerçekleştirilmiştir. Temel bileşenler analizi ve varimax döndürme yöntemiyle yapılan AFA sonuçlarına göre, dört faktörlü ve 25 maddelik yapı toplam varyansın %56,1’ini açıklamaktadır. MLM yöntemiyle yürütülen DFA’da elde edilen uyum indeksleri (RMSEA = .06; SRMR = .06; CFI = .91; TLI = .90) modelin kabul edilebilir uyum düzeyine sahip olduğunu göstermektedir. Ayrıca, %27’lik alt-üst grup güvenirliği analizinde maddelerin büyük çoğunluğunun ve toplam puanın anlamlı farklar gösterdiği bulunmuştur (p
KW  - Gözlem protokolü
KW  - Oyun temelli değerlendirme
KW  - Okul öncesi
KW  - Erken çocukluk dönemi
KW  - Ölçme ve değerlendirme
N2  - The aim of this study is to develop a valid and reliable observation protocol that enables the systematic observation of children’s behaviours during play and can be used to monitor their developmental progress. The study was conducted with 595 preschool children. In the initial phase, an item pool was created and reviewed by experts, resulting in the design of the “Play-Based Observation Protocol” (PBOP). To test construct validity, Exploratory Factor Analysis (EFA), Confirmatory Factor Analysis (CFA), and analyses of discriminant and convergent validity were conducted. According to the results of the EFA using principal components analysis with varimax rotation, the four-factor, 25-item structure accounted for 56.1% of the total variance. The CFA conducted using the MLM method yielded acceptable fit indices (RMSEA = .06; SRMR = .06; CFI = .91; TLI = .90), indicating a satisfactory model fit. Furthermore, the 27% lower- and upper-group reliability analysis revealed statistically significant differences for the majority of the items and the total score (p  < .05). These findings suggest that the PBOP is a psychometrically sound instrument for assessing child development during the preschool period.
CR  - American Educational Research Association (AERA), American Psychological Association (APA), & National Council on Measurement in Education (NCME). (2014). Standards for educational and psychological testing. American Educational Research Association.
CR  - Alpar, R. (2018). Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik (4. Baskı). Detay Yayıncılık.
CR  - Bell, C. A., Gitomer, D. H., McCaffrey, D. F., Hamre, B. K., Pianta, R. C., & Qi, Y. (2012). An argument approach to observation protocol validity. Educational Assessment, 17(2–3), 62–87. https://doi.org/10.1080/10627197.2012.715014
CR  - Burgazlı Osanmaz, M., S., & Akman, B. Okul öncesi öğretmenlerinin eğitim programları içerisinde kullandıkları planlardaki değerlendirme boyutlarının incelemesi.
CR  - Dinçer, S. (Ed.), Değişen dünyada eğitim (1. Baskı, ss. 81-94) içinde. Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications and programming (2nd Edition). Routledge.
CR  - Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis (2nd Edition). Lawrance.
CR  - Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve Lisrel uygulamaları (5. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - DeLuca, C., Pyle, A., Suparna, R., Chalas, A., & Danniels, E. (2019). Perspectives on kindergarten assessment: Toward a common understanding. Teachers College Record, 121(3), 1–58. https://doi.org/10.1177/016146811912100302
CR  - Earl, L. (2003). Assessment as learning: Using classroom assessment to maximize student learning (2nd Edition). Corwin Press.
CR  - Feldman, E. N. (2010). Benchmarks curricular planning and assessment framework: Utilizing standards without introducing standardization. Early Childhood Education Journal, 38, 233–242. https://doi.org/10.1007/s10643-010-0398-9
CR  - Fewell, R. R., & Rich, J. S. (1987). Play assessment as a procedure for examining cognitive, communication, and social skills in multihandicapped children. Journal of Psychoeducational Assessment, 5(2), 107–118. https://doi.org/10.1177/073428298700500203
CR  - Fisher, K. R., Hirsh-Pasek, K., Newcombe, N., & Golinkoff, R. M. (2013). Taking shape: Supporting preschoolers’ acquisition of geometric knowledge though guided play. Child Development, 84(6), 1872–1878. https://doi.org/10.1111/ cdev.12091
CR  - Gitomer, D., Bell, C., Qi, Y., McCaffrey, D., Hamre, B. K., & Pianta, R. C. (2014). The instructional challenge in improving teaching quality: Lessons from a classroom observation protocol. Teachers College Record, 116(6), 1–32. https://doi.org/10.1177/016146811411600607
CR  - Gleason, J., Livers, S.D., & Zelkowski, J. (2017). Mathematics classroom observation protocol for practices (MCOP2): Validity and reliability. Investigations in Mathematical Learning, 9(3), 111-129. https://doi.org/10.1080/19477503.2017.1308697
CR  - Gullo, D. F., & Hughes, K. (2011). Reclaiming kindergarten: Part I. Questions about theory and practice. Early Childhood Education Journal, 38, 323–328. https://doi.org/10.1007/s10643-010-0429-6
CR  - Hair, J. F., Anderson R. E., Tatham, R. L., & Black, W. C. (1998). Multivariate data analysis (5th Edition).  Prentice Hall.
CR  - Işıkoğlu Erdoğan, N., & Canbeldek, M. (2017). Erken çocukluk eğitiminde ölçme ve değerlendirme. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1306-1327. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.31178-338827
CR  - Karaman, P., & Karaman, A. (2017). Öğretmen adaylarının biçimlendirici değerlendirme uygulamalarının incelenmesi: Eylem araştırması modeli. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(6), 2385-2400.
CR  - Kay, M. A., & Sağlam, M. (2020). Çocuklarda sosyal ve duygusal gelişimi ölçmek için kullanılan ölçeklerin incelenmesi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 10(2), 18-33.
CR  - Kelly-Vance, L., & Ryalls, B. O. (2005). A systematic, reliable approach to play assessment in preschoolers. School Psychology International, 26(4), 398–412. https://doi.org/10.1177/0143034305059017
CR  - Kline, R. B. (2016). Principles and practice of structural equation modeling (4th Edition). Guilford Press.
CR  - Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28(4), 563-575. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1975.tb01393.x
CR  - Linder, T. W. (2008). Transdisciplinary Play-Based Assessment (2nd Edition). Paul H. Brooks.
CR  - Lunzer, E., A., (1959). Intellectual development in the play of young children, Educational Review, 11(3), 205-224. https://doi.org/10.1080/0013191590110305
CR  - Martlew, J., Stephen, C., & Ellis, J. (2011). Play in the primary school classroom? The experience of teachers supporting children’s learning through a new pedagogy. Early Years, 31(1), 71–83.  https://doi.org/10.1080/09575146.2010.529425
CR  - Nicolopoulou, A., Cortina, K. S., Ilgaz, H., Cates, C. B., & de Sa´, A. B. (2015). Using a narrative-and play-based activity to promote low-income preschoolers’ oral language, emergent literacy, and social competence. Early Childhood Research Quarterly, 31, 147–162. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2015.01.006
CR  - Ontario Ministry of Education. (2016). The kindergarten program. Queen’s Printer for Ontario.
CR  - Pratt, S., & Hodges, T. (2023). The think-aloud observation protocol: Developing a literacy instruction tool for teacher reflection and growth. Reading Psychology, 44(1), 1-31. https://doi.org/10.1080/02702711.2022.2126572
CR  - Pyle, A., & Danniels, E. (2017). A continuum of play-based learning: The role of the teacher in play-based pedagogy and the fear of hijacking play. Early Education and Development, 28(3), 1–16.  https://doi.org/10.1080/10409289.2016.1220771
CR  - Sawada, D., Piburn, M. D., Judson, E., Turley, J., Falconer, K., Benford, R., & Bloom, I. (2002). “Measuring reform practices in science and mathematics classrooms: The reformed teaching observation protocol.” School Science and Mathematics, 102(6), 245–253.
CR  - Seçer, İ, (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci; Spss ve Lısrel uygulamaları (1. Baskı). Anı Yayıncılık.
CR  - Şen, S. (2020). Mplus ile yapısal eşitlik modellemesi uygulamaları (1. Baskı). Nobel Yayıncılık.
CR  - Şencan, H. (2005). Sosyal davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik (1. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
CR  - Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th Edition). Pearson.
CR  - Taner, G. (2005). Bireyi tanıma tekniklerinin okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Turupçu, A. (2014). Observation as an assessment tool in early childhood education: A phenomenological case study of teacher views and practices [Yayımlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi].
CR  - Wolfgang C., Stannard, L., & Jones, I. (2003) Advanced constructional play with LEGOs among preschoolers as a predictor of later school achievement in mathematics. Early Child Development and Care. 173(5), 467-475. https://doi.org/10.1080/0300443032000088212
CR  - Wood, E. A. (2022). Play and learning in early childhood education: Tensions and challenges. Child Studies, (1), 15-26.
CR  - Yılmaz Topuz, G., & Erbil Kaya, Ö. M. (2016). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin çocukları tanıma ve değerlendirme amaçlı yapılan çalışmalara ilişkin görüşleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 27-62. https://doi.org/10.18039/ajesi.11365
UR  - https://doi.org/10.9779/pauefd.1450992
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3786759
ER  -