TY  - JOUR
T1  - Sosyal Destek Mekanizmalarının Değişimi Üzerine Sosyal Tarih Araştırması
TT  - Social History Research on Change of Social Support Mechanisms
AU  - Mengü, Enver
AU  - Ayçiçeği, Şükran
AU  - Yaman, Ömer Miraç
PY  - 2025
DA  - July
Y2  - 2025
DO  - 10.26650/jspc.2025.88.1462354
JF  - Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi
PB  - İstanbul Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1304-0103
SP  - 58
EP  - 76
IS  - 88
LA  - tr
AB  - Sosyal destek, bireylerin iyilik hallerinin arttırımında önemli bir kavramdır ve sosyal destek mekanizmaları, sosyal destek sağlayıcılarıdır. Sosyal destek mekanizmalarının değişimine yönelik yapılan sosyal tarihi araştırmasında geçmiş dönemdeki sosyal destek anlayışının günümüze olan yansıması, sosyal destek mekanizmalarının değişimine etki eden nedenlerin incelenmesi ve bu bağlamda katılımcıların öznel yaşam deneyimleri, sosyal destek mekanizmalarını karşı olan perspektifleri araştırmanın önemini ve amacını oluşturmaktadır. Yapılan sosyal tarih araştırmasında Türkiye’nin yedi farklı bölgesinden 65 yaş ve üzeri katılımcılarla yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilmiştir. 15’i kadın, 10’ u erkek toplam 25 katılımcı ile yapılan görüşmeler anlatı araştırması çevresinde yapılmış olup veriler betimsel analiz ile incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre sosyal destek mekanizmalarının geçmişe nazaran günümüzde toplumsal, ekonomik ve teknolojik nedenlerden dolayı kuşaklar arası iletişim, kentleşme, göç, teknolojik gelişmeler, salgın hastalıklar gibi faktörlerle değişime uğradığı ve yaşanan değişimin insan ilişkilerine sosyal destek bağlamında yansıdığı gözlemlenmiştir. Katılımcıların sosyal desteğe hastalık, maddi yoksunluk gibi zor zamanlarında ihtiyaç duydukları sonucuna varılmıştır ve katılımcıların tümünün sosyal destek mekanizmalarını önemsedikleri saptanmıştır. Görüşme sonucunda elde edilen bulgular ilgili literatür ile mukayese edilerek tartışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre sosyal destek mekanizmalarının iyileştirilmesine yönelik olarak yapılan çalışmaların belli çerçevelerde arttırılarak sosyal sermaye birikimine katkı sunulması, sosyal destek mekanizmalarının değişimine neden olan faktörlerin derinlemesine incelenmesi ve literatürde bu bağlamda olan araştırmaların çoğaltılması önerilmektedir.
KW  - Sosyal destek
KW  - Sosyal destek mekanizmaları
KW  - Sosyal sermaye
KW  - Sosyal tarih araştırması
N2  - Social support is an important concept in increasing the well-being of individuals and social support mechanisms are the providers of social support. In the social history research conducted on the change of social support mechanisms, the reflection of the understanding of social support in the past to the present, the examination of the reasons affecting the change of social support mechanisms and in this context the subjective life experiences of the participants and their perspectives on social support mechanisms constitute the importance and purpose of the research. In the social history research, semi-structured in-depth interviews were conducted with participants aged 65 and over from seven different regions of Turkey. Interviews with a total of 25 participants, 15 women and 10 men, were conducted within the framework of a narrative research and the data were examined with descriptive analysis. According to the findings, it was seen that social support mechanisms have changed today due to social, economic and technological reasons, urbanization, migration, technological developments, epidemics, and these changes were reflected in human relations in the context of social support. It was concluded that the participants needed social support during difficult times such as illness and financial deprivation, and it was determined that all participants cared about social support mechanisms. The findings obtained as a result of the interview were discussed by comparing them with the relevant literature. According to the findings, it is recommended that the studies carried out to improve social support mechanisms should be increased within certain frameworks and contribute to the accumulation of social capital, the factors that cause the change of social support mechanisms should be examined in depth, and the studies in this context in the literature should be increased.
CR  - Abay ALyüz, S. B. (2020). Sosyal Desteğin Birey Yaşamında Önemi Ve Sosyal Hizmet. Talim , 4 (i), 115-134 . google scholar
CR  - ALacahan, O. (2021). Kentleşme Sürecinde İnsan İlişkilerinin Niteliksel Değişimi (Sivas Kent Örneği). Humanıtas - Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 1-29. google scholar
CR  - Altunay, Z. & Özkul, M. (2022). Geçmişin Değeri Günün Sosyal Problemi: Yaşlılık Ve Modern Toplumda Yaşlı Bakımı . Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13 (35) , 1012-1036. google scholar
CR  - Ayhan, D. (2024). Gençlerin Akraba Algısı ve İlişkilerini Anlamak: Zorunlu Bir Bağ mı? Sosyal Sermaye mi?. İçtimaiyat, 8(2), 691-712. google scholar
CR  - Aytaç, Ö. & Tan, M. (2020). Arkadaşlık İlişkilerinde Yaşanan Değişim: Mardin Örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 15 (25), 3233-3259. google scholar
CR  - Babacan, M. E., & Yılmaz, İsa. (2019). Modern Dönem Türkiye Toplumunda Asabiyet ve Sosyal Sermaye İlişkisi. İbn Haldun Çalışmaları Dergisi, 4 (2), 173-191. google scholar
CR  - Bahadır, Y. D. D. A. (2002). Modernitenin Yıkıcı Etkileri Karşısında Savunmasız İnsan. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13 (13) , - . google scholar
CR  - Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 231-274. google scholar
CR  - Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2) , 368-388 . google scholar
CR  - Baymur, F. (1990). Çağımızda İnsan İlişkilerinin Artan Önemi Ve Bu Hususun Eğitimde Dikkate Alınması. Turkish Psychological Counseling And Guidance Journal, 1 (1), 16-26. google scholar
CR  - Beyaz Özbey, İ. (2021). Koronavirüs Salgınının Toplumsal Yapı Üzerindeki Etkileri: Erzurum Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23 (3), 821-839. google scholar
CR  - Cutrona, CE ve Russell, DW (1987). Sosyal İlişkilerin Hükümleri Ve Strese Uyum. Kişisel ilişkilerde ilerlemeler, 1(1), 37-67. google scholar
CR  - Danış, M. Z. (2009). Türkiye’de Yaşlı Nüfusun Yalnızlık Ve Yoksulluk Durumları Ve Sosyal Hizmet Uygulamaları Açısından Bazı Çıkarımlar. Toplum Ve Sosyal Hizmet, 20 (1), 67-84. google scholar
CR  - Demirel, Y. & Yücel, M. (2017). Sosyal Destek Ve Psikolojik Güçlendirmenin Duygusal Tükenmişlik Üzerine Etkisi. Kastamonu Üniversitesi iktisadi Ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, Özel Sayı - ICEBSS 2017, 310-321. google scholar
CR  - Dericioğulları Ergun, A. & Akyıldız, D. (2017). Yaşlıların Gündelik Yaşam Pratikleri Ve Sosyal Algılar: Menemen Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (22), 500-509. google scholar
CR  - Dölek, A. (2010). Hadisler Işığında Akrabalarla İletişim Kurmak Ve Sosyal Yardımlaşmada Akrabalık Hakkını Gözetmek (Sıla-İ Rahim). Cumhuriyet Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi, 14(2), 33-56. google scholar
CR  - Düzbakar, Ö. (2003). Osmanlı Döneminde Mahalle Ve İşlevleri . Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (5), 97-108 . google scholar
CR  - ErsoY, E. (2011). Bağımsız Bireylerin Modern Bunalımları: Değişen Dünyada Sosyal İlişkiler. Türk Yurdu Dergisi, 100, 1- 28. google scholar
CR  - Ersoy, E. (2013). Değişen Dünyada, Değerlere Değmek. Düşünce Dünyasında Türkiz, 4(23), 7-28. google scholar
CR  - Ersoy, Y. D. D. Ö. & Çürük, A. G. U. N. (2009). Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Annelerde Sosyal Desteğin Önemi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17 (17), 104-110. google scholar
CR  - Fichter, J. (2006). Sosyoloji Nedir. (Çev. N. Çelebi), Ankara: Anı Yayıncılık. google scholar
CR  - Göçer, Ş. (2021). Değişen Dünya Ve Yaşlılık Sorunları. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler Yayınevi. google scholar
CR  - Gündüz, M., & Yıldız, M. C. (2008). Türk Yazılı Kültüründe Komşuluk. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(25), 123-138. google scholar
CR  - Güngör, Ö. (2012). Yaşlılar İçin Cami Temelli Sosyal/Dini Hizmetler. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (38), 161-188. google scholar
CR  - İlbars, Z. (1972). Aile-Akrabalık İlişkileri Ve Değişmeler Üzerine Bir Araştırma. Antropoloji, (07), 0-0 . google scholar
CR  - Kaya, K. (2002) Ekonomik Krizin Yaşama Tarzı Üzerindeki Etkileri (Isparta Örneği). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2). google scholar
CR  - Karal, E. & Biçer, B. G. (2020). Salgın Hastalık Döneminde Algılanan Sosyal Desteğin Bireylerin Psikolojik Sağlamlığı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Birey Ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (i), 129-156. google scholar
CR  - Kılavuz, M. A. (2004). Yaşlılık Döneminde Dini Etkinliklerin Sosyal destek Sağlama Açısından Önemi. Değerler Eğitimi Dergisi, 2 (5), 81-99. google scholar
CR  - Küçükşen, K. & Kilci, R. & Orhan, E.F. & Maral, A.B. (2018). Türk Toplumunda Yaşlıların Sosyal Destek Mekanizmaları ve Sosyal Dışlanma Algısı. 1. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Kongresi. 575- 587. google scholar
CR  - Meijer, M. A. & Brabers, A. E. M. & de Jong, J. D. (2023). Social Context Matters: The Role of Social Support and Social Norm in Support for Solidarity in Healthcare Financing. PLOS ONE, 18(9), 1- 15. google scholar
CR  - Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (i), 323-343. google scholar
CR  - Özkalp, E. (1992). Teknoloji Ve Çevre. Anadolu Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (i), 381-417. google scholar
CR  - Pathak, V., Jena, B. ve Kalra, S. (2013). Nitel araştırma. Klinik Araştırmalarda Perspektifler, 4 (3), 192. google scholar
CR  - Rodriguez, MS Ve Cohen, S. (1998). Sosyal Destek. Ruh Sağlığı Ansiklopedisi, 3 (2), 535-544. google scholar
CR  - Sağman, Mm & Esendemir, Ş. (2019). Yaşlanma Ve Mekân İlişkisi Üzerine: Türkiye'de Yaşlı Erkek Bireylerin Camii Ve Kahvehane Kullanımlarının Analizi. insan Ve Toplum Bilimlerinin Akademik incelemesi, 2 (i), 19-36. google scholar
CR  - Sarason, I.G. & Levine, H.M. & Basham, R. B. & Sarason, B. R. (1983). Assessing Social Support: The Social Support Questionnare. Journal of Personality and Social Pyschology, 44(l), 127- 139. google scholar
CR  - Tekin Epik, M. , Çiçek, Ö. & Altay, S. (2017). Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Tarihsel Süreçte Ailenin Değişen/Değişmeyen Rolleri . Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17 (38), 35-58. google scholar
CR  - Uğuz Arsu, Ş. & Tekindal, M. (2021). Nitel Araştırmalarda Anlatı Araştırmanın Tanımı, Kapsamı ve Süreci. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 21 (1), 85-124. google scholar
CR  - Uslu, F. & Demir, E. (2023). Nitel Bir Veri Toplama Tekniği: Derinlemesine Görüşme . Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 40 (1), 289-299. google scholar
CR  - W. Lawrence Neuman (2014). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel Ve Nicel Yaklaşımlar. (Çev. S. Özge). Yayınodası. (Orijinal yayın tarihi 1991). google scholar
CR  - Yakut İpekoğlu, H. (2015). Aile Ve Akrabalık İlişkileri Hakkındaki Sosyal Medya Paylaşımları Bir Değerlendirme Üzerine. Uluslararası Sosyal Bilimler Ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, l(l), 241-249. google scholar
CR  - Yıldırım, İ. (1997). Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Geliştirilmesi Güvenirliği ve Geçerliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (13), 81- 87. google scholar
CR  - Young, K.W. (2006). Sosyal Destek ve Yaşam Doyumu. Uluslararası Psikososyal Rehabilitasyon Dergisi. 10 (2), 155-164 . google scholar
UR  - https://doi.org/10.26650/jspc.2025.88.1462354
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3835981
ER  -