TY  - JOUR
T1  - Okul Öncesi Eğitime Giden Çocuklarda Sosyal Yetkinlik ve Davranış Sorunlarını Yordayıcı Faktörler
TT  - The Predictive Factors of Social Competence and Behavior Problems in Preschool Children
AU  - Sildir Daşar, Emine
AU  - Akgün, Ege
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.9779/pauefd.1465589
JF  - Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
JO  - PUJE
PB  - Pamukkale Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1301-0085
SP  - 84
EP  - 102
IS  - 65
LA  - tr
AB  - Araştırmada Amasya ilinde okul öncesi eğitime devam eden 48-72 aylık çocukların sosyal yetkinlik ve davranış sorunlarının yordayıcı faktörlerinin çıkarılması amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı bu çalışmada 359 çocuğa ait verilerle analizler gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında öğretmen demografik bilgi formu, sosyal yetkinlik ve davranış değerlendirme-30 ölçeği, okul öncesi dönem için öz bakım becerileri değerlendirme ölçeği, çocukluk dönemi yürütücü işlevler envanteri, öğrenci öğretmen ilişki ölçeği, Alabama çocuk yetiştirme anketi, 4-6 yaş çocuklarına yönelik öz düzenleme becerileri ölçeği, ailede koruyucu etkenler ölçeği, okul öncesi öz bakım becerileri ölçeği ve ebeveyn-çocuk bilgi formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde pearson korelasyon testi, değişim istatistikleri ve çoklu regresyon testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, çocuk demografik özellikleri, öz bakım becerileri, yürütücü işlevler, öz düzenleme becerileri ve öğrenci öğretmen ilişkisi sosyal yetkinliğin anlamlı bir yordayıcısıdır. Ayrıca; yürütücü işlevler, öz düzenleme becerileri ve öğrenci öğretmen ilişkisi hem içselleştirme hem de dışsallaştırma davranış sorunlarının anlamlı bir yordayıcıdır. Aile demografik özellikleri, ebeveyn davranışları, ailede koruyucu etkenler ise hem sosyal yetkinlik için hem de davranış sorunları için anlamlı bir yordayıcı değildir.
KW  - Erken çocukluk
KW  - Sosyal yetkinlik
KW  - Davranış sorunları
N2  - The aim of the study was to determine the predictive factors of social competence and behavioral problems of 48-72 month-old children who continued preschool education in Amasya province. In this study, where the relational screening model was used, analyses were conducted with data belonging to 359 children. The following instruments were utilized in the data collection process: the Teacher Demographic Information Form, the Social Competence and Behaviour Assessment-30 scale, the Preschool Self-Care Skills Assessment scale, the Childhood Executive Functions Inventory, the Student-Teacher Relationship Scale, the Alabama Child Rearing Questionnaire, the Self-Regulation Skills Scale for 4–6-Year-Old Children, the Protective Factors in the Family Scale, the Preschool Self-Care Skills Scale and the Parent-Child Information Form. Pearson correlation test, change statistics and multiple regression test were used in data analysis. According to the research results, child demographic characteristics, self-care skills, executive functions, self-regulation skills and student-teacher relationship are significant predictors of social competence. In addition, executive functions, self-regulation skills and student-teacher relationship are significant predictors of both internalizing and externalizing behavior problems. Family demographic characteristics, parental behaviors, and protective factors in the family are not significant predictors of either social competence or behavioral problems.
CR  - Abanoz, T., Gülay Ogelman, H., & Saraç, S. (2022). Küçük çocuklarda cinsiyete göre sosyal duygusal yeterlik. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 11(3), 95 104. http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/8_abanoz_95_104-113.pdf
CR  - Akmeşe, A. (2020). Kurum merkezli okul öncesi eğitimde fiziksel ortamların ve öz bakım beceri uygulamalarının kalitesinin karşılaştırılması (Elâzığ ili örneği) [Master’s thesis, İnönü University]. National Thesis Center.
CR  - Arslan Çiftçi, H., Uyanık, G., & Acar, İ. H. (2020). Çocukluk dönemi yürütücü işlevler envanteri. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(3), 762 787. https://journalofomepturkey.org/index.php/eccd/article/view/19
CR  - Arteaga, I., Humpage, S., Reynoldsc, A. J., & Temple, A. J. (2014). One year of preschool or two: Is it important for adult outcomes? Economics of Education Review, 40, 221-237. https://doi.org/10.1016/j.econedurev.2013.07.009
CR  - Becker, D. R., McClelland, M. M., Loprinzi, P., & Trost, S. G. (2014). Physical activity, self-regulation, and early academic achievement in preschool children. Early Education and Development, 25(1), 56-70. https://doi.org/10.1080/10409289.2013.780505
CR  - Benavides-Nieto, A., Romero-López, M., Quesada-Conde, A. B., & Corredor, G. A. (2017). Basic executive functions in early childhood education and their relationship with social competence. Procedia Social and Behavioral Sciences, 237, 471 478.https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2017.02.092
CR  - Black, M. M., Walker, S. P., Fernald, L., Andersen, C. T., DiGirolamo, A., Lu, C., McCoy, D., Fink, G., Shawar, Y. R., Shiffman, J., Devercelli, A. E., Wodon, Q. T., Vargas-Barón, E., & Grantham-McGregor, S. (2017).  Early childhood development coming of age: Science through the life course. The Lancet, 389(10064), 77-90. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(16)31389-7
CR  - Blair, C., Zelazo, P. D., & Greenberg, M. T. (2005). The measurement of executive function in early childhood. Developmental Neuropsychology, 28(2), 561 571. https://doi.org/10.1207/s15326942dn2802_1
CR  - Carter, D.R., Van Norman, R.K., & Tredwell, C. (2011). Program-wide positive behavior support in preschool: Lessons for getting started. Early Childhood Education, 38, 349–355. https://doi.org/10.1007/s10643-010-0406-0
CR  - Carneiro, P., & Rita G., (2014). Long-term impacts of compensatory preschool on health and behavior: evidence from head start. American Economic Journal: Economic Policy, 6(4): 135-73. https://doi.org/10.1257/pol.6.4.135
CR  - Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Bulletin, 112(1), 155-159.
CR  - Curby, T. W., LoCasale-Crouch, J., Konold, T. R., Pianta, R. C., Howes, C., Burchinal, M., …& Barbarin, O. (2009). The relations of observed pre-k classroom quality profiles to children’s achievement and social competence. Early Education and Development, 20(2), 346–372. https://doi.org/10.1080/10409280802581284
CR  - Curran, P. J., West, S. G., & Finch, J. F. (1996). The robustness of test statistics to nonnormality and specification error in confirmatory factor analysis. Psychological Methods, 1(1), 16-29. https://doi.org/10.1037/1082-989X.1.1.16
CR  - Çekiç, A., Türk, F., Buğa, A., & Hamamcı, Z. (2018). Alabama Ebeveyn Davranışları Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 729-744. https://doi.org/10.17755/esosder.355515
CR  - Çetinkaya, A. (2012). Okul öncesi eğitime 5-6 yaşında başlayan çocuklar ile 3-4 yaşında başlayan çocukların öz bakım becerilerinin veli görüşlerine göre incelenmesi (Uşak ili örneği) [Master’s thesis, Uşak University]. National Thesis Center.
CR  - Çorapçı, F., Aksan, N., Arslan Yalçın D., & Yağmurlu, B. (2010). Okul öncesi dönemde duygusal, davranışsal ve sosyal uyum taraması: Sosyal yetkinlik ve davranış değerlendirme-30 ölçeği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(2), 63-74. https://tr-scales.arabpsychology.com/wp-content/uploads/pdf/sosyal-yetkinlik-ve-davranis-degerlendirme-30-olcegi-toad.pdf
CR  - Dereli, E. (2016). Öğretmen -çocuk ilişkisinin okul öncesi dönem çocukların sosyal yetkinlik ve davranışları, sosyal problem çözme becerilerini yordayıcı etkisinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(40), 70 87. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/26849/282354
CR  - Diener, M. L., & Kim, D. Y. (2004). Maternal and child predictors of preschool children's social competence. Journal of Applied Developmental Psychology, 25(1), 3 24. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2003.11.006
CR  - Dinçer, Ç, Demiriz, S., & Ergül, A. (2017). Okul öncesi dönem çocukları (36–72 ay) için özbakım becerileri ölçeği-öğretmen formu’nun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 45(45), 59-78. https://doi.org/10.15285/maruaebd.2686
CR  - Eisenberg, N., Spinrad, T. L., & Eggum, N. D. (2010). Emotion-related self-regulation and its relation to children's maladjustment. Annual Review of Clinical Psychology, 6, 495-525. https://doi.org/10.1146/annurev.clinpsy.121208.131208
CR  - Erol, A., & İvrendi, A. (2018). 4-6 Yaş çocuklarına yönelik Öz-Düzenleme Becerileri Ölçeği’nin geliştirilmesi (Anne formu). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(44), 178-195. https://doi.org/10.9779/PUJE.2018.213
CR  - Foley, J. E., & Weinraub, M. (2017). Sleep, affect, and social competence from preschool to preadolescence: Distinct pathways to emotional and social adjustment for boys and for girls. Frontiers in Psychology, 8(711), 1-23. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.00711
CR  - Forbes, L. K., Lamar, M. R., Speciale, M., & Donovan, G. (2022). Mothers’ and fathers’ parenting attitudes during COVID 19. Current Psychology, 41, 470 479. https://doi.org/10.1007/s12144-021-01605-x
CR  - Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). McGraw-Hill.
CR  - Garner, P. W., & Waajid, B. (2012). Emotion knowledge and self-regulation as predictors of preschoolers’ cognitive ability, classroom behavior, and social competence. Journal of Psychoeducational Assessment, 30(4), 330 343. https://doi.org/10.1177/0734282912449441
CR  - George, D., & Mallery, P. (2022). IBM SPSS Statistics 27 step by step: A simple guide and reference (17th Ed.). Routledge.
CR  - Glascoe, F. P. (2005). Screening for developmental and behavioral problems. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 11, 173 179. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/mrdd.20068
CR  - Gökler-Danışman, I., & Köksal S. (2011). Ailedeki Koruyucu Etkenler Ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Yazıları, 14(28), 39 46. https://antalya.psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpy1301996120110000m000112.pdf
CR  - Grosse, G., Simon, A., Soemer, A., Schönfeld, R., Barth, S., & Linde, N. (2022). Teacher–child ınteraction quality fosters working memory and social-emotional behavior in two-and-three-year-old children. International Journal of Early Childhood, 54(3), 421-444. https://doi.org/10.1007/s13158-022-00327-w
CR  - Gür, Ç. (2018). Erken çocukluk döneminde gelişim (36-72 Ay). Pegem Akademi.
CR  - Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2018). Multivariate data analysis (8. Ed.). Cengage Learning.
CR  - Huber, L., Plötner, M., & Schmitz, J. (2019). Social competence and psychopathology in early childhood: A systematic review. Eur Child Adolesc Psychiatry, 28, 443–459. https://doi.org/10.1007/s00787-018-1152-x
CR  - Jena, A. K., Das, J., Bhattacharjee, S., Gupta, S., Barman, M., Devi, J., & Debnath, R. (2019). Cognitive development of children in relation to ınhibition control, working memory, and cognitive flexibility. I Manager's Journal on Educational Psychology, 13(2), 29. https://doi.org/10.26634/jpsy.13.2.16100
CR  - Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (18th ed.). Nobel Yayıncılık.
CR  - Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2nd ed., Ser. Methodology in the social sciences). Guilford Press.
CR  - Knight, B., A., & Husges, D. (1995). Developing Social Competence in the Preschool Years. Australasian Journal of Early Childhood, 20(2), 13 19. https://doi.org/10.1177/183693919502000204
CR  - Korucu, I., Selcuk, B., & Harma, M. (2017). Self‐regulation: Relations with theory of mind and social behaviour. Infant and child development, 26(3). https://doi.org/10.1002/icd.1988
CR  - Kring, A. M., Johnson, S. L., Davison, G. C., & Neale, J. M. (2019). Anormal psikolojisi/ psikopatolojisi-DSM5 (M. Şahin, Çev. Ed.). Nobel Akademik Yayıncılık.
CR  - Lehrl, S.¸ Kluczniok, K., & Rossbach, H. G. (2016). Longer-term associations of preschool education: The predictive role of preschool quality for the development of mathematical skills through elementary school. Early Childhood Research Quarterly, 36, 475–488. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2016.01.013
CR  - Liman, B. (2020). 60-72 aylık çocukların sosyal yetkinlik ve davranış durumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(37), 8-19. https://dergipark.org.tr/en/pub/zgefd/issue/54277/609992
CR  - Marcone, R., Borrone, A., & Caputo, A. (2018). Peer interaction and social competence in childhood and early adolescence: The affects of parental behaviour. Journal of Family Studies, 27(2), 178–195. https://doi.org/10.1080/13229400.2018.1526702
CR  - McKown, C., Gumbiner, L. M., Russo, N. M., & Lipton, M. (2009). Social-emotional learning skill, self-regulation, and social competence in typically developing and clinic-referred children. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 38(6), 858 871. https://doi.org/10.1080/15374410903258934
CR  - MEB (2024). Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Programı. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/guncellenenokuloncesiegitimprogrami.pdf
CR  - MEB, (2014). Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. Millî Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü: Ankara.
CR  - Melhuish, E., Ereky-Stevens, K., Petrogiannis, K., Ariescu, A., Penderi, E., Rentzou, K., Tawell, A., Slot, P. Broekhuizen, M., & Leseman, P. (2015). A review of research on the effects of Early Childhood Education and Care (ECEC) upon child development. https://dspace.library.uu.nl/bitstream/handle/1874/326604/new_version_CARE_WP4_D4_1_Review_on_the_effects_of_ECEC.pdf?sequence
CR  - Mendez, J. L., McDermott, P., & Fantuzzo, J. (2002). Identifying and promoting social competence with African American preschool children: Developmental and contextual considerations. Psychology in the Schools, 39(1), 111 123. https://doi.org/10.1002/pits.10039
CR  - Merrell, K.W. (1995). Relatinships among ealry childhood behavior rating scales: convergent and discriminant construct validity of preschool nd kindergarten behavior scales. Early Education and Development, 6(3), 253-264. https://doi.org/10.1207/s15566935eed0603_4
CR  - Nelson, C. A., & Gabard-Durnam, L. J. (2020). Early adversity and critical periods: Neurodevelopmental consequences of violating the expectable environment. Trends in Neurosciences, 43(3), 133-143. https://doi.org/10.1016/j.tins.2020.01.002
CR  - Ok, B., Torun, N., & Yazıcı, D., N. (2021). Yeni normalin erken çocukluk dönemi üzerindeki etkilerinin ebeveyn görüşleri alınarak incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 35(2), 640-654. https://doi.org/10.33308/26674874.2021352308
CR  - Olson, S. (2012). From neurons to neighborhoods: An update--workshop summary. National Academies Press.
CR  - Palermo, F., Hanish, L. D., Martin, C. L., Fabes, R. A., & Reiser, M. (2007). Preschoolers’ academic readiness: What role does the teacher–child relationship play? Early Childhood Research Quarterly, 22(4), 407-422. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2007.04.002
CR  - Pallant, J. (2020). SPSS Survival manual: A step-by-step guide to data analysis using IBM SPSS (7. Bs.). A&U Academic.
CR  - Qian, G., Mei, J., Jiang, S., & Tian, L. (2023). Two-child mothers’ parenting stress and children’s social competence: A chain mediating model. Current Psychology, 42, 19730–19739 (2023). https://doi.org/10.1007/s12144-022-03117-8
CR  - Raosoft (2023). Sample size calculater. http://www.raosoft.com/samplesize.html
CR  - Rhoades, B. L., Greenberg, M. T., & Domitrovich, C. E. (2009). The contribution of inhibitory control to preschoolers' social–emotional competence. Journal of Applied Developmental Psychology, 30(3), 310-320. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2008.12.012
CR  - Romero-López, M., Pichardo, M. C., Ingoglia, S., & Justicia, F. (2018). The role of executive function in social competence and behavioural problems in childhood education. Anales de Psicología/annals of Psychology, 34(3), 490 499. https://doi.org/10.6018/analesps.34.3.307391
CR  - Saral, B., & Acar, I. H. (2021). Preschool children’s social competence: the roles of parent–child, parent–parent, and teacher–child relationships. European Early Childhood Education Research Journal, 29(6), 856–876. https://doi.org/10.1080/1350293X.2021.1985557
CR  - Schoemaker, K., Mulder, H., Deković, M., & Matthys W., (2013).  Executive functions in preschool children with externalizing behavior problems: A meta-analysis. Journal Abnorm Child Psychol 41, 457-471. https://doi.org/10.1007/s10802-012-9684-x
CR  - Sezici, E., & Akkaya, D. D.  (2020) The effect of preschool children’s motor skills on self-care skills. Early Child Development and Care, 190(6), 963 970. https://doi.org/10.1080/03004430.2020.1737040
CR  - Sun, J., Liu, J., Liu, M., Feng, Y., & Li, Y. (2023). Maternal warmth and prosocial behaviors among chinese preschool children: The roles of social competence sibling presence. Early Education and Development, 35(4), 691 703. https://doi.org/10.1080/10409289.2023.2200338
CR  - Şahin Asi, D.; & Ocak Karabay, Ş. (2018). Öğrenci-Öğretmen İlişki Ölçeği-Kısa Formu’nun Türkçe’ye uyarlanması. Ege Eğitim Dergisi, 1(19), 67-82.
CR  - Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
CR  - Trawick-Smith, J. (2013). Okul öncesi dönem çocuklarında sosyal duygusal gelişim (H.Z. İnan, Trans.) (Chapter 13). In B. Akman (Ed.), Erken çocukluk döneminde gelişim (ss. 294-325).  Nobel Yayıncılık.
CR  - Tuerk, C., Anderson, V., Bernier, A., & Beauchamp, M. H. (2021). Social competence in early childhood: An empirical validation of the SOCIAL model. Journal of Neuropsychology, 15(3), 477-499. https://doi.org/10.1111/jnp.12230
CR  - Uygun, N., & Kozikoğlu, İ. (2019). Okul öncesi çocukların oyun davranışları, sosyal yeterlilik davranışları ve ebeveynlerinin ebeveyn tutumları arasındaki ilişkiler. Uluslararası Çağdaş Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 397-408. https://doi.org/10.33200/ijcer.605900
CR  - Uysal, H., & Akman, B. (2016). Sosyal Yetkinlik ve Davranış Değerlendirme Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlama çalışması. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 419-446. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/271629
CR  - Woldehanna, T. (2016). Inequality, preschool education and cognitive development in Ethiopia: Implication for public investment in pre-primary education. International Journal of Behavioral Development, 40(6), 509-516. https://doi.org/10.1177/0165025415627700
CR  - Xie, S., Wu, D., & Liang, L. (2021). Family environment profile in China and its relation to family structure and young children’s social competence. Early Education and Development, 33(3), 469–489. https://doi.org/10.1080/10409289.2021.1904732
CR  - Yurdakul, Y., İlhan Ildız, G., & Bütün Ayhan, A. (2022). Okul öncesi dönem çocuklarında öz düzenleme becerileri ile prososyal davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (62), 354 376. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1008817
CR  - Yüksek Usta, S. (2014). Okul öncesi dönem çocuklarda davranış problemlerinin anne-çocuk ve öğretmen-çocuk ilişkileri açısından incelenmesi [Master’s thesis, Hacettepe University]. National Thesis Center.
CR  - Zhang, X. (2011). Parent–child and teacher–child relationships in Chinese preschoolers: The moderating role of preschool experiences and the mediating role of social competence. Early Childhood Research Quarterly, 26(2), 192 204. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2010.09.001
CR  - Zhu, Z., Tanaka, E., Tomisaki, E., Watanabe, T., Sawada, Y., Li, X., Jiao, D., Ajmal, A. Matsumato, M., Zhu, Y., & Anme, T. (2022). Do it yourself: The role of early self-care ability in social skills in Japanese preschool settings. School Psychology International, 43(1), 71-87. https://doi.org/10.1177/01430343211063211
UR  - https://doi.org/10.9779/pauefd.1465589
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3850279
ER  -