TY  - JOUR
T1  - Kırılganlık Zincirlerini Kırmak: Afetlere Karşı Dirençli Bir Toplumu Nasıl İnşa Edebiliriz?
TT  - Breaking the Chains of Vulnerability: How Can We Build a Resilient Society Aganist Disasters?
AU  - Baydemir, Recep
PY  - 2025
DA  - April
Y2  - 2024
DO  - 10.52642/susbed.1476417
JF  - Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
JO  - SUSBED
PB  - Selçuk Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2667-4750
SP  - 128
EP  - 146
IS  - 56
LA  - tr
AB  - Afetler, insanlık tarihinin başlangıcından beri toplumları ve medeniyetleri şekillendirmede etkili olmuştur. Tarih boyunca depremler, kasırgalar, seller, savaşlar, iç çatışmalar, nükleer patlamalar ve diğer bütün afetler, bir taraftan fiziksel yapıların diğer taraftan da birey, grup ve toplumların dirençliliğini test etmiştir. Fakat, afetlerin neden olduğu yıkımın boyutunu belirleyen sadece onların şiddeti değil, aynı zamanda karşılaştıkları yapı, birey ve toplulukların kırılganlığıdır da. Dolayısıyla, kırılganlık kavramını derinlemesine incelemek ve buna dönük politikalar geliştirmek afetlere karşı daha dirençli kentler, yapılar ve toplumlar oluşturmanın anahtarı olabilir. Bu çalışmada, “kırılganlık zincirlerini kırmanın” afetlerle başa çıkmanın ve afet risklerini azaltmanın en etkili yollarından birisi olacağı ileri sürülmektedir. Bunun için de afetlerde kırılganlık biçimlerinin neler olduğuna dair genel bir çerçeve oluşturularak, bu kırılganlıklarla nasıl mücadele edilebileceği tartışmaya açılmakta ve “kırılganlıkları kırmaya” dair bazı önerilerde bulunulmaktadır. Afetlerin yıkıcı etkilerine karşı toplumların kırılganlığını anlamak ve azaltmak için kritik bir perspektif sunan bu çalışmada, afetlerle mücadele etmek ve afetlerin zararlarını en aza indirgemek için “topluluk direncini artırmak” bir seçenek olduğu gibi, “kırılganlıkları kırmanın” da önemli bir seçenek olduğunun altı çizilmektedir.
KW  - Afetler
KW  - Afet Sosyolojisi
KW  - Kırılganlık
KW  - Dirençlilik
KW  - Afetlerle Mücadele
KW  - Toplumsal Dirençlilik
N2  - Disasters have been effective in shaping societies and civilisations since the beginning of human history. Throughout history, earthquakes, hurricanes, floods, wars, civil conflicts, nuclear explosions and all other disasters have tested the resilience of physical structures on the one hand and individuals, groups and societies on the other. However, it is not only their severity that determines the extent of destruction caused by disasters, but also the vulnerability of the structures, individuals and communities they encounter. Therefore, analysing the concept of vulnerability in depth and developing policies towards it may be the key to building more resilient cities, structures and societies against disasters. In this study, it is argued that “breaking the chains of vulnerability” will be one of the most effective ways of coping with disasters and reducing disaster risks. For this purpose, a general framework on what are the forms of vulnerability in disasters is established, how these vulnerabilities can be combated is opened to discussion and some suggestions on “breaking the chains of vulnerability” are made. In this study, which offers a critical perspective to understand and reduce the vulnerability of societies against the destructive effects of disasters, it is underlined that “increasing community resilience” is an option as well as “breaking vulnerabilities” is an important option to combat disasters and minimise the damages of disasters.
CR  - Akbal, A., & Taşbaş, S. (2024). Depremde Kadın Olmak: Osmaniye Düziçi Çadır Kent Örneği. Kent Akademi Dergisi, 17(2), 651-666. https://doi.org/10.35674/kent.1425504
CR  - Alcántara-Ayala, I. (2002). Geomorphology, Natural Hazards, Vulnerability and Prevention of Natural Disasters in Developing Countries. Geomorphology, 47(2002), 107-124.
CR  - Aygün, A., & Torlak, S. E. (2020). Denizli İli’nin İklim Değişikliğine Karşı Dayanıklılığının İncelenmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9(1), 648-664. https://doi.org/10.28948/ngumuh.629809
CR  - Bankoff, G., Frerks, G., & Hilhorst, D. (Ed.). (2004). Mapping vulnerability: Disasters, development, and people (1. bs). Routledge.
CR  - Baydemir, R. (2023a). Beşerî Afetler. İçinde Afet Ansiklopedisi (1. bs, ss. 136-139). Nobel Akademik Yayıncılık.
CR  - Baydemir, R. (2023b). Kırılganlık. İçinde Afet Ansiklopedisi (1. bs, ss. 306-307). Nobel Akademik Yayıncılık.
CR  - Baydemir, R. (2023c). Toplumsal Mekânın Üretimi: Şanlıurfa Şehrinde Suriyeli ve Şanlıurfalıların Karşılaşması (Doktora Tezi). Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
CR  - Baydemir, R., & Benek, S. (2022). “Bunlar, Hastalık Yayan İnsanlar!”: Suriyelilere Yönelik Toplumsal Algıların Oluşmasında Covid-19’un Etkisinin İncelenmesi. Turkish Studies Social Sciences, 17(5), 717-738. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.63447
CR  - Bayraktar, N., & Dal Yılmaz, Ü. (2018). Vulnerability of Elderly People in Disasters: A Systematic Review. Turkish Journal of Geriatrics, 21(3), 467-482. https://doi.org/10.31086/tjgeri.2018344062
CR  - Benek, S., Baydemir, R., & Bozdoğan, S. (2020). COVID-19 Pandemi Sürecinde Mevsimlik Gezici Tarım İşçiliği ve Çalışma Koşulları Üzerine Bir İnceleme: Beylikova (Eskişehir) Örneği. Türk Coğrafya Dergisi, 76, Article 76. https://doi.org/10.17211/tcd.815947
CR  - Bilik, M. B. (2023). Özel Gereksinimli Bireyler ve Ebeveynleri Açısından Afet Zorlukları: 2011 Van Depremi Örneği. Afet ve Risk Dergisi, 6(1), 243-256.
CR  - Birkmann, J. (2006). Measuring Vulnerability to Natural Hazards: Towards Disaster Resilient Societies. United Nations Üniversity Press.
CR  - Buluş Kırıkkaya, E. (2019). Afetler Karşısında Dirençli Toplum. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi “Riskten Dirençliliğe” 26-28 Haziran 2029, Eskişehir, 865-866.
CR  - Çakır, Ö., & Atalay, G. (2020). Afetlerde Özel Gereksinimli Grup Olarak Yaşlılar. Resilience, 4(1), 169-186. https://doi.org/10.32569/resilience.630540
CR  - Demir, Ö., Ortakavak, Z., Çabuk, S. N., & Çabuk, A. (2019). Sosyal Kırılganlık İndeksinin Haritalanabilmesi İçin Gerekli Veri Toplama Sistemi. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi “Riskten Dirençliliğe” 26-28 Haziran 2029, Eskişehir, 129-130.
CR  - Duruel, M. (2023a). Afetlerde Göçmen Olmak: 6 Şubat Depremi Hatay Örneği. Mukaddime, 14(2), 227-255. https://doi.org/10.19059/mukaddime.1381750
CR  - Duruel, M. (2023b). Kırılganlık ve Dirençlilik Kesişiminde Yaşlıların Afet Deneyimleri Hatay Örneğinde 6 Şubat 2023 Depremleri. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(2), 103-120.
CR  - Duruel, M. (2023c). Kırılganlık, Yaşlılık ve Afet: Hak Temelli Yaklaşım Etrafında Bir Tartışma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 10(3), 334-352.
CR  - Ek, S., İlhanlı, H., & Özözen Kahraman, S. (2020). Covid-19’un Zayıf Halkası: Yaşlı Nüfus. Türk Coğrafya Dergisi, Covid-19 Özel Sayısı, 33-44.
CR  - Erbil, F. (2023). Türkiye’de Krizler, Afetler ve Çocuk. Reflektif Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 357-372.
CR  - Evans, J. (2010). Mapping the Vulnerability of Older Persons to Disasters. International Journal of Older People Nursing, 5(1), 63-70. https://doi.org/10.1111/j.1748-3743.2009.00205.x
CR  - Fatemi, F., Ardalan, A., Aguirre, B., Mansouri, N., & Mohammadfam, I. (2017). Social Vulnerability İndicators in Disasters: Findings from a Systematic Review. International Journal Of Disaster Risk Reduction, 22, 219-227. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2016.09.006
CR  - Flores Fernandez, R. A. (2011). Physical and Spatial Characteristics of Slum Territories—Vulnerable to Natural Disasters. Les Cahiers d’Afrique de l’Est/The East African Review, 44(2011), 5-22. https://doi.org/10.4000/eastafrica.520
CR  - Gao, X., Yuan, H., Qi, W., & Liu, S. (2014). Assessing the Social and Economic Vulnerability of Urban Areas to Disasters: A Case Study in Beijing, China. International Review for Spatial Planning and Sustainable Development, 2(1), 42-62. https://doi.org/10.14246/irspsd.2.1_42
CR  - Gibb, C. (2018). A Critical Analysis of Vulnerability. International Journal of Disaster Risk Reduction, 18, 327-334.
CR  - Gökalp Yılmaz, F. G. (2021). Doğal Afetler, Toplumsal Değişme ve Dirençlilik İlişkisi: Toplumsalın Yeniden İnşası Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyolojik Bağlam Dergis, 2(2), 119-132. https://doi.org/10.52108/2757-5942.2.2.8
CR  - Gökçe, D., Pancar, Z. B., & Türk, A. (2018). İklim Değişikliğine Karşı Mekânsal Kırılganlığın ve Uyum Kapasitesinin Belirlenmesi: Alanya Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(2), 119-128. https://doi.org/10.29048/makufebed.403337
CR  - Güner, Y., Ergün, O. F., & Sarı, B. (2019). Küresel İklim Değişikliği ve Afete Dirençli Toplum. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi “Riskten Dirençliliğe” 26-28 Haziran 2029, Eskişehir, 53-54.
CR  - Hahn, M., Van Wyck, R., Lessard, L., & Fried, R. (2022). Compounding Effects of Social Vulnerability and Recurring Natural Disasters on Mental and Physical Health. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 16(3), 1013-1021. https://doi.org/10.1017/dmp.2020.476
CR  - Hasegawa, S. (2019). Community Resilience: International/National Collaboration V.S. Local Diversities: For Making The World Resilience. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi “Riskten Dirençliliğe” 26-28 Haziran 2029, Eskişehir, 13-14.
CR  - İkizer, G., Karancı, A. N., & Doğulu, C. (2019). Afet Dirençliliğini Artıran Kaynaklar ve Kapasiteler: Avrupa’dan Vaka Çalışmaları ve Örnekler. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi “Riskten Dirençliliğe” 26-28 Haziran 2029, Eskişehir, 872-873.
CR  - İnmez, İ. (2011). Afetlerin Doğallığı Üzerine: Sosyal Bir Olgu Olarak Afetler ve Kırılganlık Sorunu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(04), 185-194. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002236
CR  - Kalaycıoğlu, S. (2019a). Afet Sosyolojisi, Sosyal Riskler ve Dirençli Toplum. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi “Riskten Dirençliliğe” 26-28 Haziran 2029, Eskişehir, 869-870.
CR  - Kalaycıoğlu, S. (2019b). Dirençli Toplum İçin Yerel Dinamikler. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi “Riskten Dirençliliğe” 26-28 Haziran 2029, Eskişehir, 23-24.
CR  - Kappes, M. S., Papathoma-Köhle, M., & Keiler, M. (2012). Assessing Physical Vulnerability for Multi-Hazards Using an İndicator-Based Methodology. Applied Geography, 32(2), 577-590. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2011.07.002
CR  - Karabulut, D., & Bekler, T. (2019). Doğal Afetlerin Çocuklar ve Ergenler Üzerindeki Etkileri. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(2), 368-376. https://doi.org/10.21324/dacd.500356
CR  - Karaman, A., & Vesek, S. (2021). Covid-19’un Suriyeliler Üzerindeki Ekonomik ve Toplumsal Etkilerine Yönelik Nitel Bir Araştırma. Nitel Sosyal Bilimler, 3(1), 30-71. https://doi.org/10.47105/nsb.851237
CR  - Karancı, A. N. (2019). Bireysel ve Toplumsal Dirençlilik. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi “Riskten Dirençliliğe” 26-28 Haziran 2029, Eskişehir, 867-868.
CR  - Kaya, Y. (2018). İklim Değişikliğine Karşı Kentsel Kırılganlık: İstanbul İçin Bir Değerlendirme. International Journal of Social Inquiry, 11(2), 219-257.
CR  - Matsukawa, A., Nagamatsu, S., Ohtsuka, R., & Hayashi, H. (2024). Disaster Resilience Scale for Individuals: A Fundamental Requirement for a Disaster-Resilient Society. International Journal of Disaster Risk Reduction, 107, 104405. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2024.104405
CR  - Mızrak, S. (2018). Eğitim, Afet Eğitimi ve Afete Dirençli Toplum. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 56-67. https://doi.org/10.21666/muefd.321970
CR  - Mijalković, S., & Cvetković, V. (2013). Vulnerability of Critical Infrastructure By Natural Disasters. National Critical Infrastructure Protection–Regional Perspective, University of Belgrade− Faculty of Security Studies, Institute for Corporative Security Studies in Ljubljana, Belgrade, 91-102.
CR  - Nagamatsu, S., Fukasawa, Y., & Kobayashi, I. (2021). Why Does Disaster Storytelling Matter for a Resilient Society? Journal of Disaster Research, 16(2), 127-134. https://doi.org/10.20965/jdr.2021.p0127
CR  - Olshansky, R. B. (2005). How do Communities Recover from Disaster? A Review of Current Knowledge and an Agenda for Future Research. 46th Annual Conference of the Association of Collegiate Schools of Planning, Kansas City, October 2005, 27, 1-20.
CR  - Özler, M. (2021). Kamu Yönetimi Bağlamında Afete Dirençli Toplum ve Bütünleşik Afet Risk Yönetimi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 901-917. https://doi.org/10.31592/aeusbed.821774
CR  - Peek, L. (2008). Children and Disasters: Understanding Vulnerability, Developing Capacities, and Promoting Resilience—An Introduction. Children Youth and Environments, 18(1), 1-29.
CR  - Pelling, M. (2003). The Vulnerability of Cities: Natural Disasters and Social Resilience (1. bs). Routledge.
CR  - Sarı, B., Ergün, O. F., & Güner, Y. (2019). Afetlere Karşı Dirençli Toplum Oluşturma Sürecinin Kavramsallaştırılması Üzerine Bir Çalışma. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi “Riskten Dirençliliğe” 26-28 Haziran 2029, Eskişehir, 303-304.
CR  - Sert, D., Danış, D., & Sevinin, E. (2023). Durum Tespit Raporu: Göç ve Deprem. Göç Araştırmaları Derneği (GAR).
CR  - Sevinin, E., Danış, D., & Sert, D. (2023). Double Displacement of Refugees in the Context of the 2023 Turkey‐Syria Earthquake. International Migration, 61(4), 341-344. https://doi.org/10.1111/imig.13171
CR  - Sırma, Ç. S. (2023). İklim Değişirken Kadın Olmak: İklim Değişikliğinde Toplumsal Cinsiyet Rolleri Kaynaklı Kırılganlık. Içinde M. S. İpar (Ed.), Sosyal Bilimlerde Akademik Araştırma ve Değerlendirmeler II (ss. 47-62). Özgür Yayınları. https://doi.org/10.58830/ozgur.pub309.c1415
CR  - Şenol Balaban, M. (2019). Afete Dirençli Toplumlar İçin Uluslararası İşbirliği ve Yerel Çeşitlilikler. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi “Riskten Dirençliliğe” 26-28 Haziran 2029, Eskişehir, 21-22.
CR  - Şimşek, Z. (2020). Biyolojik Afet Olarak Covid 19 Pandemisi Özelinde Mevsimlik Tarım İşgücü ve Ailelerine Yönelik Temel Sağlık Hizmetlerinin Sunumu. Sağlık ve Toplum, Özel Sayı, 103-111.
CR  - Türk, A. (2022). Deprem Özelinde Engelli Bireylere Duyarlı Afet Yönetimi Modeli. 61-77, 5(1), 61-77.
CR  - Varol, N., & Buluş Kırıkkaya, E. (2017). Afetler Karşısında Toplum Dirençliliği. Resilience, 1(1), 1-9. https://doi.org/10.32569/resilience.344784
CR  - Varol, N., & Kaya, Ç. M. (2018). Afet Risk Yönetiminde Transdisipliner Yaklaşım. Afet ve Risk Dergisi, 1(1), 1-8.
CR  - Yavuz, S. (2019). Afete Karşı Dirençlilik Geliştirmede Dikkat Edilmesi Gereken Yeni Bir Sosyal Grup: Yalnız Yaşayan Yaşlılar. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi “Riskten Dirençliliğe” 26-28 Haziran 2029, Eskişehir, 907-908.
CR  - Yaylagül, N. K., & Aslan, M. (2020). Yaşlılık, Mültecilik ve Sosyal Dışlanma: Suriyeli Yaşlı Mültecilerin Deneyimleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), 406-422. https://doi.org/10.35379/cusosbil.772509
CR  - Yılmaz, Ç., & Yıldırım İşler, A. S. (2021). Covid-19 Pandemi Sürecinin Fındık Hasadında Mevsimlik Tarım İşçiliğine Etkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, Covid-19 Özel Sayı Cilt 1, 1-22. https://doi.org/10.33417/911561
CR  - Yoon, D. K. (2012). Assessment of Social Vulnerability to Natural Disasters: a Comparative Study. Natural Hazards, 63(2012), 823-843.
UR  - https://doi.org/10.52642/susbed.1476417
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3897242
ER  -