TY  - JOUR
T1  - Eleştirel Dinleme Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
TT  - Development of the Critical Listening Attitude Scale: Validity and Reliability Study
AU  - Kamçı, Fatih
AU  - Tuncer, Murat
PY  - 2024
DA  - December
Y2  - 2024
DO  - 10.33907/turkjes.1490765
JF  - Turkish Journal of Educational Studies
JO  - TURK-JES
PB  - Fırat Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2458-8210
SP  - 151
EP  - 173
VL  - 11
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Çalışmada, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılarak "Eleştirel Dinleme Tutum Ölçeği" geliştirilmiştir. Ölçeğin yapı geçerliğini test etmek maksadıyla AFA (açımlayıcı faktör analizi) ve ölçeğin yapısını doğrulamak maksadıyla da DFA (doğrulayıcı faktör analizi) yapılmıştır. AFA ve DFA iki farklı gruba uygulanmıştır. AFA ve DFA çalışmaları için Fırat Üniversitesi (170 öğretmen adayı) ve Dicle Üniversitesi (192 öğretmen adayı) Eğitim Fakültelerinin, Türkçe ve İngilizce Öğretmenlikleri Bölümlerinde öğrenim görmekte olan toplam 362 öğretmen adayı dâhil edilmiştir. AFA sonucunda 32 maddeden oluşan ölçeğin 12 maddesi ölçekten çıkarılmıştır. Ölçek 20 maddeye indirgenmiştir. Ayrıca ölçeğin 5 alt faktörlü yapıya sahip olduğu tespit edilmiştir. 5 alt faktörlü yapının, toplam varyansın %62,52’sini açıkladığı görülmüştür. AFA’dan sonra DFA yapılmış, 5 alt faktörlü, 20 maddeden oluşan ölçme modelinin yapısı test edilmiştir. Ölçeğe ait maddelerin faktör yük değerlerinin kabul edilebilir düzeyde olduğu bulunmuştur. Elde edilen bulguların ışığında, ölçeğin yapı geçerliği başarılı bir şekilde doğrulanmıştır. Ölçme aracının güvenirliğini değerlendirmek için Cronbach alfa (α) iç tutarlılık katsayısı hesaplanmıştır ve ölçme aracının Cronbach alfa (α) iç tutarlılık katsayısının .892 olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç ölçme aracının güvenilir olduğunu ortaya koymuştur. Yapılan analizler (AFA, DFA ve güvenirlik çalışmaları) ölçme aracının kullanılabilir özellikte olduğunu belirlemiştir. Çalışma sonucunda 20 maddeli, 5 alt boyuttan oluşan “Eleştirel Dinleme Tutum Ölçeği” elde edilmiştir.
KW  - Ölçek geliştirme
KW  - Eleştirel dinleme
KW  - Öğretmen adayları.
N2  - The study involved assessing the "Critical Listening Attitude Scale" for its validity and reliability. Exploratory factor analysis (EFA) was utilized to gauge the scale's construct validity, while confirmatory factor analysis (CFA) was employed to confirm its structure. These analyses were conducted separately on two distinct groups from Fırat University (comprising 170 teacher candidates) and Dicle University (comprising 192 teachers). In total, 362 teacher candidates from Turkish and English Language Teaching Departments at the Faculty of Education participated. EFA resulted in reducing the scale's initial 32 items to 20, revealing a structure with 5 sub-factors that explained 62.52% of the total variance. Following EFA, CFA affirmed the structure of the measurement model with 5 sub-factors and 20 items. The factor load values of the scale items were deemed acceptable, confirming its construct validity. To assess reliability, Cronbach's alpha (α) was calculated, yielding a coefficient of .892, indicating high internal consistency. Overall, the analyses (EFA, CFA, and reliability studies) indicated the scale's usability, resulting in the finalization of the "Critical Listening Attitude Scale" comprising 20 items and 5 sub-dimensions.
CR  - Beery, A. (1946). Listening activities in the elementary school. The Elementary English Review,       23(2), 69-79. https://www.jstor.org/stable/41382902
CR  - Brown, T. A. (2006). Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. New York: Guilford Press.
CR  - Brown, J. I. (1954). How teachable is listening?. Educational Research Bulletin, 85-93. https://www.jstor.org/stable/1473241
CR  - Bidabadi, F. S. and Yamat, H. (2014). Strategies employed by ıranian efl freshman university students in extensive listening: a qualitative research. International Journal of Qualitative Studies in Education, 27 (1), 23-41. doi:10.1080/09518398.2012.737042
CR  - Bohlken, B. (2000, Mart). Training Citizens in a Democratic Society to Listen Critically. Paper presentedat the Annual Meeting of the International Listening Association (20st, Virginia Beach, VA).
CR  - Browne, M. W. and Cudeck, R. (1992). Alternative ways of assessing model fit.  Sociological Methods & Research, 21(2), 230-258. https://doi.org/10.1177/0049124192021002005
CR  - Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32 (32), 470-483. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/108451
CR  - Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2020). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - Celepoğlu, A. (2012). Dinleme. (L. Beyreli, Ed.). Yazılı ve sözlü anlatım (184-190). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - Chen, C. W. Y. (2017). Guided listening with listening journals and curated materials: a metacognitive approach. Innovation in Language Learning and Teaching, 13 (2), 133-146. https://doi.org/10.1080/17501229.2017.1381104
CR  - Cheung, G. W. and Rensvold, R. B. (2002). Evaluating goodness-of-fit indexes for testing measurement invariance. Structural Equation Modeling, 9 (2), 233-255. https://doi.org/10.1207/S15328007SEM0902_5
CR  - Çarkıt, C. ve Altun, K. (2020). Eleştirel dinleme/izleme özyeterlilik ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (3), 711-717. https://doi.org/10.18506/anemon.616010
CR  - Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının iletişim becerilerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 567-576. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/49052/625770
CR  - Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - Çöllü, E.F. ve Öztürk, Y.E. (2006). Örgütlerde inançlar-tutumların ölçüm yöntemleri ve uygulama örnekleri bu yöntemlerin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 9 (1-2), 373-404. https://dergipark.org.tr/tr/pub/selcuksbmyd/issue/11297/135079
CR  - Doğan, Y. (2007). İlköğretim ikinci kademede dil becerisi olarak dinlemeyi geliştirme çalışmaları. (Doktora Tezi). YÖK tez merkezi. (205400).
CR  - Doğan, Y. ve Özçakmak, H. (2014). Dinleme becerisinin eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 90-99. https://doi.org/10.16916/aded.46766
CR  - Doğan, Y. (2016). Dinleme Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
CR  - Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30 (3), 211-216. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/420425
CR  - Erkek, G. (2020). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin eleştirel dinleme becerilerinin geliştirilmesi. (Doktora tezi). YÖK tez merkezi. (651399).
CR  - Field, A. (2000). Discovering Statistics Using SPSS for Windows. Sage Publications: New Delhi.
CR  - Göğüş, B. (1978). Orta Dereceli Okullarımızda Türkçe ve Yazın Eğitimi. Ankara: Gül Yayınevi.
CR  - Hu, L. T. and Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structural analysis: conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6 (1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
CR  - İnceoğlu, M. (2010). Tutum, Algı, İletişim. İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınları.
CR  - Karamenderes, A. ve Siyez, D.M. (2022). Kariyere İlişkin Ebeveyn Destek Algısı Ölçeği (KİEDAÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 23(1), 35-49. https://doi.org/10.12984/egeefd.902340
CR  - Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
CR  - Katrancı, M. (2018). İlkokul öğrencilerine yönelik yazma kaygısı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Social And Humanities Sciences Research ,5 (24), 1544-1555. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.516
CR  - Kaya, M.F. (2013). Sürdürülebilir kalkınmaya yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 175-193. https://dergipark.org.tr/tr/pub/marucog/issue/475/3929
CR  - Kemiksiz, Ö. (2015). Türkçe öğretiminde eleştirel dinleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Özel Sayı, 2, 299-316. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erzisosbil/issue/45172/565562
CR  - Kincheloe, J. L., McLaren, P. and Steinberg, S. R. (2011). Critical pedagogy and qualitative research. The SAGE handbook of qualitative research, 163, 177. https://www.researchgate.net/publication/350611219_Critical_Pedagogy_and_Qualitative_Research
CR  - Kline, R. B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. New York: Guilford Press.
CR  - Lorcu, F. (2020). Örneklerle Veri Analizi SPSS Uygulamalı. Ankara: Detay Yayıncılık.
CR  - Melanlıoğlu, D. ve Karakuş Tayşi, E. (2013). Türkçe öğretim programında dinleme kazanımlarının ölçme değerlendirme yöntemleri bakımından sınıflandırılması. Dil ve Edebiyat Dergisi, 2 (6), 23-32. https://www.arastirmax.com/en/publication/dil-edebiyat-egitimi-dergisi/2/6/turkce
CR  - Melanlıoğlu, D. (2011). İlköğretim Türkçe öğretim programının dinleme türleri bakımından değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 65-78. https://dergipark.org.tr/tr/pub/inuefd/issue/8698/108632
CR  - Özbay, M. (2005). Sesle ilgili kavramlar ve konuşma. Millî Eğitim Dergisi, 168, 116-125.
	https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/168/index3-ozbay.htm
CR  - Özdamar, K. (2002). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi 1. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
CR  - Purnamaningwulan, R.A. (2022). Listening journals to promote students’ critical thinking skills in an integrated listening-speaking course.  Studies in English Language and Education, 9 (2), 744-760. https://pdfs.semanticscholar.org/ae98/9e2eb4f2617ad6c59430a6c4171306ea64f2.pdf
CR  - Sevim, O. ve Varışoğlu, B. (2022). Türkçe öğrenen yabancı öğrenciler için üretici dil becerisi öz yeterlilik ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33 (1), 187-202. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1214107
CR  - Sheskin, D. J. (2004). Handbook of parametric and nonparametric statistical procedures. Boca Raton: Chapman and Hall /CRC.
CR  - Söylemez, Y. (2015). Ortaokul öğrencilerine yönelik eleştirel temel dil becerileri ölçeklerinin geliştirilmesi (Doktora tezi). YÖK tez merkezi. (418249).
CR  - Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Geçerlik ve Güvenirlik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
CR  - Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş: Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları. İstanbul: Ekinoks Yayınları.
CR  - Tabachnick, B.G. and Fidell, L.S. (2013). Multivariate statistics. Boston: Pearson Education.
CR  - Taşkın, Y. (2017). Öğretmen adayları için eleştirel dinleme tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Language Academy, 5(2), 116-128. https://toad.halileksi.net/olcek/ogretmen-adaylari-icin-elestirel-dinleme-tutum-olcegi/
CR  - Tatar, M. (2023). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki dinleme metinlerinin eleştirel dinleme ölçütleri bağlamında incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). YÖK tez merkezi. (833659).
CR  - Tavşancıl, E. (2002). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel.
CR  - Trace, J. (2013). Designing a task based critical listening construct for listening assessment. Second Language Studies, 32 (1), 59-111. https://www.hawaii.edu/sls/wp-content/uploads/2014/09/Trace-Jon.pdf
CR  - Yalçın, A. (2012). Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
CR  - Yaşlıoğlu, M.M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuisletme/issue/32177/357061
CR  - Yıldız, D. ve Uzunsakal, E. (2018). Alan araştırmalarında güvenilirlik testlerinin karşılaştırılması ve tarımsal veriler üzerine bir uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 14-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuusbd/issue/38311/399621
CR  - Yurdugül, H. (2005). Ölçme Kuramı ve Güvenirlik Katsayıları. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~yurdugul/3/indir/Guvenirlik.pdf.  (Erişim:07.06.2023).
CR  - Yurdugül, H. (2006). The comparison of reliability coefficients in parallel, tau-equivalent, and congeneric measurements. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(1), 15-37. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000127
CR  - Vandergrift, L. and Goh, C. C. M. (2012). Teaching and Learning Second Language Listening: Metacognition in Action. New York: Routledge.
UR  - https://doi.org/10.33907/turkjes.1490765
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3959548
ER  -