@article{article_1497298, title={OSMANLI DEVLETİ’NDE İLİM EHLİNİN MENFİ FAALİYETLERİ (1595-1605)}, journal={BELLEK Uluslararası Tarih ve Kültür Araştırmaları Dergisi}, volume={6}, pages={43–64}, year={2024}, DOI={10.52735/bellek.1497298}, author={Tamar, İbrahim}, keywords={Osmanlı Devleti, İlmiye Sınıfı, Kadı, Müderris, Suhte, Menfi Faaliyetler}, abstract={Osmanlı’nın zaman içerisinde küçük bir beylikten dünyaya hükmeden bir imparatorluğa dönüşmesinde, ilim ehli kimselerin büyük etkisi yadsınamaz. Medreselerden yetişip önemli makamlara gelen ilim sahibi insanlar, devletin güç kazanmasında ve toplumun refah seviyesinin yükselmesinde daima önemli bir role sahip olmuşlardır. Nitekim kazanılan başarılar, bilimsel gelişmeler ve reayanın huzur seviyesi; şeyhülislam, kadı ve müderrislerin liyakatiyle doğrudan ilişkili bir durum olarak telakki edilebilir. Bu kimseler adaleti tesis etmeye çalıştıklarında, nitelikli insanlar yetiştirmek için canla başla uğraştıklarında ve sürekli kendilerini geliştirdiklerinde; Osmanlı topraklarındaki insanlar daha az sorun yaşamış ve devlet her geçen gün gücüne güç katmıştır. Ancak bu verimli sistem varlığını uzun süre devam ettirememiştir.
Bilhassa 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren medrese sisteminde tedricen bozulmalar başlamış, iltimas yaygınlaşmış ve kendi ihtirasları doğrultusunda hareket eden insan sayısı artış göstermiştir. Böylelikle devletin, zamanla eski gücünü kaybettiği ve toplumun da eski günlerdeki gibi huzur içerisinde yaşam sürmesinin zorlaşmaya başladığı söylenebilir. Bu durumun yaşanmasında ilmiye sınıfına mensup çok sayıda kimse baş rolde olmuştur. Birçok kadı, müderris ve suhtenin insanlara örnek olmak bir yana çok ağır suçlar işlediği kayıtlara geçmiştir. Bu kimselerin işlediği adam kayırma, cinayet, hırsızlık ve rüşvetçilik gibi daha birçok suç yalnızca kendilerine ve zulmedilen insanlara zarar vermemiş, aynı zamanda Osmanlı Devleti ve İslam dini kötü bir şekilde temsil edilmiştir. Bu sebeple ilim insanı olarak bilinen kişilerin menfi eylemlerinin açığa çıkarılması, hem Osmanlı devletinin belli dönemlerde yaşadığı buhranı anlayabilmek hem de İslam dininin emirlerinin dışına çıkıldığını görebilmek açısından oldukça önemlidir. Ele alınan bu çalışmada; 1595-1605 yılları arasında yaşamış olan ilim insanlarının olumsuz eylemleri incelenecektir. Söz konusu kimselerin gerçekleştirdiği olumsuz faaliyetlerin kaydedildiği mühimme defterleri, çalışmanın odak noktasını teşkil edecektir.}, number={1}, publisher={Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi}