@article{article_1503193, title={SÖZÜN GÜCÜ İNANIŞI: TÜRK ALKIŞLARININ YAPISI VE ÖZELLİKLERİ}, journal={Türkoloji}, pages={21–44}, year={2024}, DOI={10.59358/ayt.1503193}, author={Eren, Mariia}, keywords={Folklor, Sözün gücü, Alkış; Sözel Büyü, İyi Dilek.}, abstract={Eski zamanlardan beri Türk kültürü dahil pek çok yerde ilkel insan için söz, büyü gücünü taşırdı. Tabiat güçlerini kutsal kabul etme, animistik düşünceler, manevi kültürün bir parçası olmuştur. İnsanın tabiat anlayışının, halkın sadece psikolojisinde değil, dilinde, kültüründe de bir iz bırakması kaçınılmazdır. İslam öncesi dönemde mevcut olan eski Türk inanışlarında isim ve söz, insan ile gizemli tabiat arasında bağ kurabilen bir araç olarak görülürdü. Sözün gücüne inanılması sonucunda “iyi dilek” anlamına gelen “alkış/algış” kavramı ortaya çıkmıştır. İster şaman ister sıradan bir kişi, gönderici-alıcı-mesaj yapısı olan alkışlar yardımıyla Gök Tengri’ye, çeşitli iyelere, Yüce Altay’a hitap ederek istekte bulunabilmişlerdir. Çalışmada Türk dünyasına has alkışların içerik, amaç, icra edilen mekâna göre sınıflandırılması, konuyla ilgili yapılmış çalışmalar ele alınacaktır. Bunun yanı sıra, söz konusu tür poetik özelliklere sahip olduğundan alkışların yapısı ve ritmik-sözdizimsel paralelizm, benzetme, abartma vs. gibi içerdiği edebî sanatlar, renklerin simgeciliği de değerlendirilecektir. Kimi zaman ritüelin bir parçası olan alkışın kompozisyonunun görsel olarak daha iyi anlaşılması amacıyla giriş, hitap edilen objenin takdis edilmesi ve rica olmak üzere üç bölümden oluşan alkışlar tablo şeklinde sunulacaktır. Bazı Türk lehçelerinde alkış kelimesiyle birlikte “büyü” anlamına gelen “arbau, arbağ” gibi kavramların kullanılması da sözün gücünün olmasını vurgulamaktadır. Sözün maddileşmesine; alkış / kargış, dileklerin gerçekleşmesine inanılması günümüzde de gücünü kaybetmemiştir.}, number={119}, publisher={Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi}