TY  - JOUR
T1  - Arnavutköy’de (İstanbul) Afet ve Acil Durum Toplanma Alanlarının Afet Süreçlerinde Kullanılmaya Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi
TT  - Evaluation of Disaster and Emergency Assembly Areas in Arnavutköy (Istanbul) for Suitability in Disaster Processes
AU  - Bağcı, Harun Reşit
AU  - Çağırır, Nur Seda
AU  - Demir, Serdar
PY  - 2024
DA  - December
Y2  - 2024
DO  - 10.26650/JGEOG2024-1508051
JF  - Journal of Geography
PB  - İstanbul Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1305-2128
SP  - 113
EP  - 133
IS  - 49
LA  - tr
AB  - Afetler sosyal ve psikolojik açıdan toplumda önemli yer edinmiştir. Son zamanlarda Türkiye’de yaşanan deprem, sel, orman yangını gibi afetlerin doğurduğu kayıplar konuyu gündemde tutmuştur. Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılmasında afet yönetim süreci önemlidir. Afet süreçlerinde vatandaşların güvenli alanlarda toplanması ve ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla “Afet ve Acil Durum Toplanma Alanları” oluşturulmaktadır. Bu alanların güvenliği ve ihtiyaca cevap verebilmesinde doğru yer seçimi önemlidir. Bu çalışmada, İstanbul’un nüfus yoğunluğu yüksek ilçelerinden biri olan Arnavutköy’deki afet ve acil durum toplanma alanlarının afet süreçlerinde kullanılmaya ne düzeyde uygun olduğu araştırılmıştır. Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS), Uzaktan Algılama (UA) ve arazi çalışmalarıyla toplanma alanlarının uygunluk düzeylerinin belirlenmesi ve örneklemlerle yorumlanması hedeflenmiştir. Bu amaçla araziden ve ilgili kurumlardan veriler toplanmıştır. Tehlikeli unsurlara mesafe, yerleşme yoğunluğu, ana yollara ve sağlık altyapısına mesafe, zemin sıvılaşmasına yatkınlık, arazi örtüsü ve eğim parametreleriyle uygunluk analizi yapılmıştır. Bulgulara göre, Arnavutköy’deki 185 toplanma alanı 5 uygunluk düzeyine ayrılmıştır. Toplanma alanlarının %32’sinin en düşük ve düşük uygunluk düzeyinde yer aldığı belirlenmiştir. İlçede en düşük uygunluk düzeyinde yer alan 26 toplanma alanının çeşitli riskler nedeniyle afet süreçlerinde kullanılmaya uygun olmadığı, bu alanların acilen değiştirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Toplanma alanlarının amacına ulaşabilmesi için tanıtılması ve afet esnasında ihtiyaç duyulacak malzemeler, depolama alanları, altyapı ve donatılar bakımından hazırlanması gerekmektedir.
KW  - Afet
KW  - Afet Yönetimi
KW  - Afet ve Acil Durum Toplanma Alanı
KW  - AHS
KW  - Arnavutköy
N2  - Disasters play an important social and psychological role in society. The recent losses caused by disasters such as earthquakes, floods, and forest fires in Turkey have kept this issue on the agenda. Disaster management processes are important to prevent disasters and reduce their damage. “Disaster and Emergency Assembly Areas” are established to gather citizens in safe areas and meet their needs during disaster processes. Correct location selection is important for the safety of these areas and the assembly of needs. This study investigates to what extent the disaster and emergency assembly areas in Arnavutköy, one of the highly populated districts of Istanbul, are suitable for use in disaster processes. The analytical hierarchy process (AHP), Remote Sensing (RS), and field studies were used to determine the suitability levels of the assembly areas and interpret them with samples. For this purpose, data were collected from fields and relevant institutions. Suitability analysis was performed using the parameters of distance to hazardous elements, settlement density, distance to main roads and health infrastructure, susceptibility to soil liquefaction, land cover, and slope. According to the findings, the 185 assembly areas in Arnavutköy were categorized into 5 suitability levels. It was determined that 32% of the assembly areas had the lowest and lowest suitability levels. It is thought that the 26 assembly areas at the lowest suitability level in the district are not suitable for use during disaster processes due to various risks, so these areas should be changed urgently. For assembly areas to fulfill their purpose, they need to be introduced and prepared in terms of materials, storage areas, infrastructure, and equipment that will be needed during a disaster.
CR  - AFAD. (2023a). AFAD Başkanlığı. https://ankara.afad.gov.tr/toplanma-alanina-erisim google scholar
CR  - AFAD. (2023 b). Türkiye Deprem Tehlike Haritası. https://www.afad. gov.tr/turkiye-deprem-tehlike-haritasi google scholar
CR  - Arnavutköy Belediyesi. (2023). Arnavutköy Kent Rehberi. https://maps. arnavutkoy.bel.tr/GiSoftGis/#/cityguidepublic?ws=DISASTER google scholar
CR  - Atalay, İ. (2006). Toprak Oluşumu, Sınıflandırılması ve Coğrafyası: Çevre ve Orman Bakanlığı. google scholar
CR  - Avcı, S. (2010). İstanbul’un Nüfus Özellikleri ve Afetlerden Zarar Görebilirlik. İstanbul’un Afetlerden Zarar Görebilirliği Sempozyumu, İstanbul, 04-05. google scholar
CR  - Aydın, Ö. (2009). Bulanık AHP ile Ankara için Hastane Yer Seçimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 87-104. google scholar
CR  - Aylar, F., Uygun, S., ve Zeybek, H. İ. (2024). Antopojenik Jeomorfoloji Kapsamında Topografik Değişimin Belirlenmesine Bir Örnek: Pazarsuyu Çayı Havzası (Giresun). Kesit Akademi, 40, 313-362. doi:10.29228/kesit.78038 google scholar
CR  - Bağcı, H. R., Zeybek, H. İ., ve Demir, S. (2022). Süleymaniye Kış Turizm Merkezi (Gümüşhane) İçin Bir Uygunluk Analizi Araştırması. Mavi Atlas, 10(2). doi:10.18795/gumusmaviatlas.1123825 google scholar
CR  - Bektaş, Y., ve Sakarya, A. (2020). An Evaluatıon of an Integrated Disaster Management and an Emergency Assembly Area: The Case Of Kadıköy, İstanbul. ICONARP International Journal of Architecture and Planning. doi:10.15320/ICONARP.2020.135 google scholar
CR  - Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi (2023). B.Ü. KRDAE Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi. http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/tr/ google scholar
CR  - Brown, P., Daigneault, A. J., Tjernström, E., ve Zou, W. (2018). Natural Disasters, Social Protection, and Risk Perceptions. World development, 104, 310-325. doi:10.1016/j.worlddev.2017.12.002 google scholar
CR  - Buldurur, M. A., ve Kurucu, H. (2015). İstanbul’da Afet Yönetimi ve Acil Ulaşım Yollarının Değerlendirmesi. Planlama Dergisi, 25(1), 21-31. google scholar
CR  - CORINE. (2023). CORINE Land Cover. https://land.copernicus.eu/en/ products/corine-land-cover google scholar
CR  - Cumhuriyet. (2023, 6 Eylül). Arnavutköy’de Ev ve Işyerlerini Su Bastı: Hasar Gün Aydınlanınca Ortaya Çıktı. https://www.cumhuriyet. com.tr/turkiye/arnavutkoyde-ev-ve-isyerlerini-su-basti-hasar-gun-aydinlaninca-ortaya-cikti-2116461 google scholar
CR  - Demir, S., ve Bağcı, H. R. (2024). Fiziki Coğrafya Alanında Uluslararası Araştırmalar l. In K. Kıranşan (Ed.), Yeşilırmak Deltası Güneyindeki Heyelan Alanlarına Bir Örnek: Muslubey Mahallesi (Salıpazarı/ Samsun) (pp. 167-192). Ankara: Eğitim Yayınevi. google scholar
CR  - Doğan, O. (2023). İş Güvenliği Uzmanlarının Bakış Açısıyla Acil Durum Toplanma Alan Özelliklerinin AHP Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 9(1), 112-124. doi:10.21324/dacd.1174380 google scholar
CR  - Ergünay, O. (2007). Türkiye’nin Afet Profili. TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 5(7), 1-14. google scholar
CR  - Ertunç, E., ve Çay, T. (2020). Havaalanı Yer Seçiminde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) Kullanımı. Konya Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(2), 200-210. google scholar
CR  - Gedik, İ., Timur, E., Umut, M., Bilgin, A. Z., Bilgin, Z. R., Pehlivan, Ş., vdl. (2014). 1:100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları (İstanbul F21- Bursa-G21 Paftaları) Raporu. Retrieved from google scholar
CR  - Genç, F. N. (2007). Türkiye’de Doğal Afetler ve Doğal Afetlerde Risk Yönetimi. Stratejik Araştırmalar Dergisi, 9(5), 201-226. google scholar
CR  - Gerdan, S., ve Şen, A. (2019). Afet ve Acil Durumlar için Belirlenmiş Toplanma Alanlarının Yeterliklerinin Değerlendirilmesi: İzmit Örneği. İdealkent, 10(28), 962-983. google scholar
CR  - Gerdan, S., ve Şen, A. (2020). Kocaeli/Başiskele İlçesi Afet ve Acil Durum Toplanma Alanlarının Yeterliklerinin Değerlendirilmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 8(2), 489-500. google scholar
CR  - Güler, Ç., ve Çobanoğlu, Z. (1994). Afetler. TC Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Çevre Sağlığı Temel Kaynak Dizisi, 33. google scholar
CR  - Günal, N. (2013). Türkiye’de İklimin Doğal Bitki Örtüsü Üzerindeki Etkileri. Acta Turcica, 1, 1-22. google scholar
CR  - Halder, B., Banik, P., Almohamad, H., Al Dughairi, A. A., Al-Mutiry, M., Al Shahrani, H. F., vdl. (2022). Land Suitability Investigation for Solar Power Plant Using GIS, AHP and Multi-Criteria Decision Approach: A Case of Megacity Kolkata, West Bengal, India. Sustainability, 14(18), 11276. google scholar
CR  - Hasanzadeh, M., Kamran, K. V., Feizizadeh, B., ve Mollabashi, S. H. (2024). Gis Based Spatial Decision-Making Approach for Solar Energy Site Selection, Ardabil, Iran. International Journal of Engineering and Geosciences, 9(1), 115-130. google scholar
CR  - Iaaly, A., Karami, N., ve Khayat, N. (2021). A GIS Multiple Criteria Decision Approach Using AHP for Solar Power Plant: The Case of North Lebanon. Arabian Journal of Geosciences, 14, 1-16. google scholar
CR  - İHA. (2023, 29 Kasım). Arnavutköy’de Dere Taştı, Evleri Su Bastı. https://www.iha.com.tr/istanbul-haberleri/arnavutkoyde-dere-tasti-evleri-su-basti-45139953 google scholar
CR  - İHA. (2023, 6 Eylül). Selin Vurduğu Arnavutköy’de Su Basan Sera ve Şantiye Alanları Havadan Görüntülendi. https://www.internethaber. com/selin-vurdugu-arnavutkoyde-su-basan-sera-ve-santiye-alanlari-havadan-goruntulendi-foto-galerisi-2323486.htm google scholar
CR  - İSKİ. (2022). İstanbul Stratejik Yönetim Planları. https://iski.istanbul/ kurumsal/stratejik-yonetim google scholar
CR  - İstanbul İli Arnavutköy İlçesi Olası Deprem Kayıp Tahminleri Kitapçığı, (2020), https://8luvomezzzsk.merlincdn.net/wp-content/uploads/ 2021/01/Arnavutkoy.pdf. google scholar
CR  - Jonuzi, E., Alkan, T., Durduran, S. S., ve Selvi, H. Z. (2024). Using GIS-Supported Mcda Method for Appropriate Site Selection of Parking Lots: The Case Study of the City of Tetovo, North Macedonia. International Journal of Engineering and Geosciences, 9(1), 86-98. google scholar
CR  - Kadıoğlu, M. (2008). Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri. Afet Zararlarini Azaltmanin Temel İlkeleri I, M. Kadıoğlu ve E. Özdamar (Ed.), Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri (pp. 1-34). Ankara: JICA Türkiye Ofisi, Yayın No: 2. google scholar
CR  - Kamu Son Haber. (2023, 29 Kasım). Arnavutköy’de Dere Taştı Evleri Su Bastı. https://www.kamusonhaber.com.tr/arnavutkoyde-dere-tasti-evleri-su-basti-99040h.htm google scholar
CR  - Kart, B., Yağcı, C., Gözgörer, B., Avcı, E., ve İşcan, F. (2023). Afet Yönetimi İçin Mobil Uygulama Tasarımı ve CBS ile Acil Durum Toplanma Alanlarının Uygunluğunun İrdelenmesi: Konya İli Örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 9(1), 1-15. google scholar
CR  - Kaya, M., Yılmaz, C., ve Bağcı, H. R. (2022). Afet Riski Olan Bölgelerde Yerleşim Yeri Seçiminin Önemi: Ayancık Babaçay Köyü Örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 31(1), 193-206. google scholar
CR  - Kırçın, P., Çabuk, S., Aksoy, K., ve Çabuk, A. (2017). Ülkemizde Yeşil Alanların Afet Sonrası Toplanma Alanı Olarak Kullanılma Olanaklarının Artırılması Üzerine Bir Araştırma. Paper presented at the Uluslararası Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı. google scholar
CR  - Kökcü, A. (2010). İstanbul’daki Ortaöğretim Kurumlarında Afet ve Acil Durum Hazırlıklarının Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Ünversitesi, Sağlık Bilimleri Enst. google scholar
CR  - Maral, H., Akgün, Y., Çınar, A., ve Karaveli, A. (2015). İzmir’deki Afet Sonraı Toplanma Ve Acil Barınma Alanları Üzerine Bir Değerlendirme. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı. google scholar
CR  - MGM. (2023). İstanbul-Arnavutköy Meteoroloji Verileri. https://www.mgm. gov.tr/tahmin/il-veilceler.aspx?il=%C4%B0stanbul&ilce =Arnavutk%C3%B6y google scholar
CR  - Milliyet. (2022, 8 Şubat). Arnavutköy’de Dere Taştı, Yol Kullanılamaz Hale Geldi Ahırları Su Bastı. https://www.milliyet.com.tr/gundem/ arnavutkoyde-dere-tasti-yol-kullanilamaz-hale-geldi-ahirlari-su-basti-6696540 google scholar
CR  - Mitchell, T., Guha-Sapir, D., Hall, J., Lovell, E., Muir-Wood, R., Norris, A., vdl. (2014). Setting, Measuring and Monitoring Targets for Reducing Disaster Risk: Recommendations for post-2015 International Policy Frameworks. http://hdl.handle.net/2078.1/178839 google scholar
CR  - Oğuz, E., Oğuz, K., ve Öztürk, K. (2022). Düzce Bölgesi Taşkın Duyarlılık Alanlarının Belirlenmesi. Geomatik, 7(3), 220-234. google scholar
CR  - Onat, Y., Taylan, E., ve BENLİOĞLU, B. (2021, 19 Haziran). Arnavutköy’de Dere Taştı, Evleri Su Bastı. https://www.dha.com.tr/ gundem/arnavutkoyde-dere-tasti-evleri-su-basti-1833161 google scholar
CR  - Özey, R. (2011). Afetler Coğrafyası: Aktif Yayınevi. google scholar
CR  - Özkılıç, E. N. (2020). İstanbul’da Deprem Sonrası Toplanma Alanlarının Kapasitelerinin ve Erişilebilirliklerinin CBS Yardımıyla Analizi ve Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, google scholar
CR  - Özşahin, E. (2014). Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) Kullanılarak Antakya (Hatay) Şehri’nde Kütle Hareketleri Duyarlılığının Değerlendirmesi. Ege Coğrafya Dergisi, 23(2), 19-35. google scholar
CR  - Öztürk, E., ve Şahinöz, T. (2018). Afet ve Acil Durum Kayıtlarından 50 Yılın (1960-2010) Analizi: Gümüşhane İli Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 94-100. google scholar
CR  - Öztürk, F., ve Kaya, G. K. (2020). Afet Sonrası Toplanma Alanlarının Promethe Metodu ile Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 25(3), 1239-1252. doi:10.17482/ uumfd.697097 google scholar
CR  - Saaty, T. L. (1990). How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Process. European Journal of Operational Research, 48(1), 9-26. google scholar
CR  - Saaty, T. L., Vargas, L. G., ve Dellmann, K. (2003). The Allocation of Intangible Resources: The Analytic Hierarchy Process and Linear Programming. Socioeconomic Planning Sciences, 37(3), 169-184. google scholar
CR  - Sabah. (2021, 19 Haziran). Arnavutköy’de Dere Taştı: Bodrum Katında Bulunan 4 Daireyi Su Bastı. https://www.sabah.com.tr/ istanbul/2021/06/19/arnavutkoyde-dere-tasti-bodrum-katinda-bulunan-4-daireyi-su-basti google scholar
CR  - Sabah. (08.02.2022). Arnavutköy’de Dere Taştı, Yol Kapandı. https:// www.sabah.com.tr/yasam/arnavutkoyde-dere-tasti-yol-kapandi-5861708?paging=2 google scholar
CR  - Sabuncu, A. (2023). İstanbul Bakırköy İlçesinin Geçici Barınma Alanlarının Uzaktan Algılama Yöntemi ile Analizi. Türk Uzaktan Algılama ve CBS Dergisi, 4(2), 289-300. doi:10.48123/ rsgis.1268813 google scholar
CR  - Savaş, S., Cenani, Ş., ve Çağdaş, G. (2021). Multiple Criteria Decision Making Beyond the Information Age: Springer. google scholar
CR  - Savaşır, K. (2008). Afet Sonrası Uygulanacak ve Geçiciden Kalıcıya Dönüştürülecek Konut Tasarımları için Türkiye Koşullarına Uygun Yapım Sistemlerinin İrdelenmesi. (Doktora). Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. google scholar
CR  - Scbuk. (2023). Analytic Hierarchy Process, AHP. https://www.scbuk. com/index.html google scholar
CR  - Sındırgı Haber. (2023, 28 Eylül). Arnavutköy’de Evinde Mahsur Kalan Adamı İtfaiye Ekipleri Sırtında Taşıyarak Kurtardı. https://www. sindirgihaber.com/arnavutkoy-de-evinde-mahsur-kalan-adami-itfaiye-ekipleri-sirtinda-tasiyarak-kurtardi/32854/ google scholar
CR  - Sözcü. (2023, 28 Eylül). İstanbul’u Sağanak Vurdu. https://www.sozcu. com.tr/istanbulda-saganak-sele-neden-oldu-bircok-ilce-sular-altinda-wp7815189 google scholar
CR  - Şahin, C., Doğanay, H., ve Özcan, N. A. (2003). Türkiye Coğrafyası: (Fiziki, Beşeri, Ekonomik, Jeopolitik): Gündüz Eğitim ve Yayıncılık. google scholar
CR  - Şahin, C., ve Sipahioğlu, Ş. (2003). Doğal Afetler ve Türkiye. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık. google scholar
CR  - Şenik, B., ve Uzun, O. (2021). An Assessment on Size and Site Selection of Emergency Assembly Points and Temporary Shelter Areas in Düzce. Natural Hazards, 105, 1587-1602. google scholar
CR  - Şirin, M., ve Ocak, F. (2020). Gümüşhane Şehri’nde Afet ve Acil Durum Toplanma Alanlarının Coğrafi Bilgi Sistemleri Ortamında Değerlendirilmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(44), 85-106. google scholar
CR  - Timor, M. (2011). Analitik Hiyerarşi Prosesi: Türkmen Kitabevi. google scholar
CR  - Tipson, F. S. (2013). Natural Disasters as Threats to Peace: JSTOR. google scholar
CR  - TRT Haber. (2020, 2 Haziran). İstanbul’da Yağış Etkili Oldu, Arnavutköy’de Semt Pazarını Su Bastı. https://www.trthaber.com/ haber/turkiye/istanbulda-yagis-etkili-oldu-arnavutkoyde-semt-pazarini-su-basti-489303.html google scholar
CR  - TÜİK. (2023). Arnavutköy İlçesi Nüfusu. https://data.tuik.gov.tr/ Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109 google scholar
CR  - Urfalı, T., ve Eymen, A. (2021). CBS ve AHP Yöntemi Yardımıyla Kayseri İli Örneğinde Rüzgâr Enerji Santrallerinin Yer Seçimi. Geomatik, 6(3), 227-237. google scholar
CR  - Uyar, H. E., ve Töre, E. (2023). Deprem Sonrası İlk Durak: İstanbul’da Toplanma Alanlarına Aair Bir İnceleme. Afet ve Risk Dergisi, 6(1), 226-242. doi:10.35341/afet.1119551 google scholar
CR  - Üstün, A. B., Özerk, O. C., Özata Adem, Karademir Refehat, Esirtgen Tolga, Kazancı Nizamettin, vdl. (2022). 1/25.000 Ölçekli Türkiye Sıvılaşmaya Yatkınlık Haritaları Edirne (NK 35-7b), Kırklareli (NK 35-8B), İstanbul (NK 35-9), Çanakkale (NK 35-10b), Bandırma (NK 35-11b), Bursa (NK 35-12) Paftaları. Çankaya/Ankara: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA). google scholar
UR  - https://doi.org/10.26650/JGEOG2024-1508051
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4034977
ER  -