TY  - JOUR
T1  - CENGİZ AYTMATOV’UN TOPRAK ANA ROMANINA SUSKUNLUK SARMALI ÇERÇEVESİNDE DİSİPLİNLER ARASI BİR YAKLAŞIM
TT  - An Interdisciplinary Approach to Cengiz Aytmatov’s Novel Mother Earth within the Framework of the Spiral of Silence
AU  - Aktaş, Adil
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.59257/turkbilig.1514343
JF  - Türkbilig
PB  - Hacettepe Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1302-6011
SP  - 547
EP  - 565
VL  - 2025
IS  - 49
LA  - tr
AB  - Bireyin karar verme sürecinde toplum kanaatinin, başka bir ifadeyle kamuoyunun etkisini ölçmek amacıyla oluşturulan suskunluk sarmalı kuramı Alman siyaset bilimci Elisabeth Noelle-Neumann tarafından geliştirilmiştir. Buna göre birey, kendi fikirlerini ifade etmeden önce toplumun fikirlerinin hangi doğrultuda olduğunu gözlemlemektedir. Bu gözlem sonucunda toplum tarafından dışlanmamak, yadırganmamak için toplumla aynı doğrultudaki fikirlerini dile getirirken farklı olduğunu düşündüğü fikirleri dile getirememekte veya mevcut fikirlerini toplumun fikirlerine uyarlayarak dile getirmektedir. Her iki durumda da kamuoyunun baskın kanaati, bireyin iradesinin önüne geçmekte, birey fikirlerini ifade etme konusunda topluma direnç gösteremediği için acı çekmekte ve fikirleri sessiz çığlığa dönüşmektedir. Bu çalışmada, bir iletişim modeli olarak suskunluk sarmalı modeli, bu özellikleri itibarıyla Cengiz Aytmatov’un Toprak Ana romanı ekseninde içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Nitekim romanın başkahramanı olan Tolgonay ile gelini Aliman’ın yaşadıkları olaylar, birbirleri ile olan ilişkilerinde dile getiremedikleri ifadeler ve nihayetinde Tolgonay’ın tüm bu duyguları günü geldiğinde ana olarak nitelendirdiği toprak ile paylaşması, suskunluk sarmalı modeli ile örtüşmektedir. Literatürde Aytmatov ve Toprak Ana romanının farklı açılardan ele alındığı çok sayıda araştırma bulunmaktadır. Ancak Toprak Ana romanının, bir iletişim modeli olan suskunluk sarmalı açısından ele alındığı disiplinler arası bir çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışma bu yönüyle önem arz etmektedir. Çalışmada Tolgonay’ın yıllardır içinde kaldığı sarmaldan toprak ana sayesinde kurtulabildiği sonucuna ulaşılmıştır.
KW  - Kamuoyu
KW  - Toplum Kanaati
KW  - Suskunluk Sarmalı
KW  - Kırgız Edebiyatı
KW  - Cengiz Aytmatov
KW  - Toprak Ana
N2  - The spiral of silence theory, developed by Elisabeth Noelle-Neumann to assess the influence of public opinion on individual decision-making processes, revolves around individuals observing societal ideas and opinions before expressing their own. Consequently, individuals, in order to avoid exclusion or feeling alienated, prefer to conform their expressed opinions to align with societal norms rather than expressing differing views. In both cases, public opinion dominates individual will, causing individuals to suffer silently as they conform, resulting in suppression of their ideas. This study employs the spiral of silence model, a communication theory, to conduct a content analysis of Cengiz Aytmatov's novel Mother Earth. Specifically, it examines the experiences of Tolgonay, the protagonist, and her daughter-in-law Aliman, focusing on their unexpressed emotions within their relationships, culminating in Tolgonay's cathartic connection with the earth, portrayed as the mother figure. While numerous studies analyze Aytmatov's novel Mother Earth from various perspectives, interdisciplinary studies exploring the novel through the lens of the spiral of silence communication model are notably absent in existing literature, making this research remarkable. The study concludes that Tolgonay ultimately breaks free from the spiral of silence that had confined her for years, thanks to her connection with mother earth.
CR  - Akmataliyev, A. (2008). Yıldırım sesli manasçı Aytmatov. Elazığ: Manas Yayıncılık.
CR  - Akmataliyev, A. (2015). Kırgız tilinin tüşündürmö sözdügü. Bişkek: Avrasiya Press.
CR  - Aktaş, A. (2024). Aytmatov’un suskunluk sarmalı: Cemile. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 24(1), 1-27. https://doi.org/10.32449/egetdid.1440346
CR  - Alemdar, K. ve Erdoğan, İ. (1998). Başlangıcından günümüze iletişim kuram ve araştırmaları. Ankara: Erek Ofset.
CR  - Arıkoğlu, E., Alimova, C., Askarova R. ve Selçuk, B. K. (2017). Kırgızca-Türkçe sözlük 2. Cilt. Bişkek: KTMÜ Yayınları.
CR  - Aytmatov, C. (2002). Cemile (Ş. Hulusi, Çev.). İstanbul: Yaba.
CR  - Aytmatov, C. (2011). Toprak ana (R. Özdek, Çev.). İstanbul: Ötüken.
CR  - Aytmatov, C. (2021). Selvi boylum al yazmalım (M. Özgül, Çev.). İstanbul: Ketebe.
CR  - Aytmatov, C. (2022). Çocukluğum otobiyografik anılar. (F. Arıkan ve S. Arıkan, Çev.). İstanbul: Ketebe.
CR  - Aytmatova, R. (2011). Tarihin ak sayfaları. (O. Söylemez, A. Toktosunov ve S. Azap, Çev.). Konya: Salkımsöğüt.
CR  - Boz, H. A. (1999). Kitle iletişim araçları ve suskunluk sarmalı. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 32(1), 41-48. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000016.
CR  - Çankaya, S. (2014). Kırgız sözlüğü Kırgızca-Türkçe. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
CR  - Çelik, R. (2010). Cengiz Aytmatov’un eserlerinde savaşın görünmeyen yüzü ve kadınlar. Folklor/Edebiyat, 16(63), 163-168.
CR  - Dıykanbayeva, M. (2015). Hatıralar ışığında Cengiz Aytmatov ve eserleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(1), 169-188. https://doi.org/10.7884/teke.362.
CR  - Doğan, Z. (2024). Kırgız destanlarıyla Cengiz Aytmatov romanlarında kadının gücü ve geleneği koruyucu kimliği. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 16, 173-180. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1317308
CR  - Erdoğan, İ. ve Alemdar, K. (2005). Öteki kuram - kitle iletişim kuram ve araştırmalarının tarihsel ve eleştirel bir değerlendirmesi. Ankara: ERK Yayıncılık.
CR  - Erdoğan, İ. (2011). İletişimi anlamak. Ankara: Pozitif Matbaacılık.
CR  - Freedman, J.L., Sears, D.O. ve Carlsmith J.M. (1993). Sosyal psikoloji. (A. Dönmez, Çev.). Ankara: İmge.
CR  - Fromm, E. (1997). Özgürlükten kaçış. (S. Budak, Çev.). İstanbul: Payel Yayınevi.
CR  - Fromm, E. (1999). Erdem ve mutluluk: ahlak psikolojisi üzerine bir inceleme (A. Yörükân, Çev.). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
CR  - Gün, F. (2022). İran Türk halk hikâyelerinde kadın tipleri. Turkish Studies - Language and Literature, 17(3), 889-902. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.61808
CR  - Herman, J. L. (2016). Travma ve iyileşme şiddetin sonuçları ev içi istismardan siyasi teröre. (T. Tosun, Çev.). İstanbul: Literatür Yayınları.
CR  - Kapani, M. (1998). Politika bilimine giriş. Ankara: Bilgi Yayınevi.
CR  - Kolcu, A. İ. (2002). Bozkırdaki bilge Cengiz Aytmatov. Ankara: Akçağ Yayın.
CR  - Kolcu, A. İ. (2008). Cengiz Aytmatov üzerine yazılar. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi.
CR  - Korkmaz, R. (2014). Aytmatov anlatılarında ötekileşme sorunu ve dönüş izlekleri. Ankara: Grafiker Yayınları.
CR  - Neuman, W. L. (2013). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar. (S. Özge, Çev.). Ankara: Yayınodası Yayıncılık.
CR  - Neumann, E. N. (1998). Kamuoyu suskunluk sarmalının keşfi. (M. Özkök, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
CR  - Özer, Ö. (2013). Medyanın etkilerine yönelik yaklaşımlar. E. Yüksel (Ed.), İletişim Kuramları içinde (s. 61-83). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
CR  - Özyurt, C. (2023a). Aytmatov’un eserlerinde Sovyet çalışma hayatı ve emekçi ilişkileri. Bilig, (106). 145-172. https://doi.org/10.12995/bilig.10606.
CR  - Özyurt, C. (2023b). Bir devrimci portresi olarak Elveda Gülsarı: kolhozlarda aile ve arkadaşlık ilişkilerinin kırılganlığı. İnsan ve Toplum, 13(4), 121-143. https://doi.org/10.12658/M0709
CR  - Sagınbayeva, B. (2015). Kırgızca-Türkçe, Türkçe Kırgızca sözlük. Bişkek: Mega Media.
CR  - Söylemez, O. ve Yük, M. E. (2022). Cengiz Aytmatov ve masal dünyası. Ankara: Bengü Yayınları.
CR  - Şamlıoğlu, K. (2020). Toprak Ana romanında varoluşsal bağlama. Journal of History School, 48, 3383-3391. http://dx.doi.org/10.29228/Joh.45922
CR  - Ükübayeva, L. ve Aşlar, H. (2019). Cengiz Aytmatov – insan, toplum, devir ve edebiyat. Bişkek: KTMÜ Yayınları.
CR  - Yaylagül, L. (2006). Kitle iletişim kuramları – egemen ve eleştirel yaklaşımlar. Ankara: Dipnot Yayınları.
CR  - Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
CR  - Yücel, E. ve Çizel, B. (2018). Bilişsel uyumsuzluk teorisi üzerine kavramsal bir inceleme: satın alma perspektifi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 13(50), 150-163. https://doi.org/10.19168/jyasar.347996.
CR  - Yükselbaba, Ü. (2017). Milgram experiment about authority and obedience. Journal of Istanbul University Law Faculty, 75(1), 227-270.
CR  - Zambak, F. (2019). Cengiz Aytmatov’un “Toprak Ana”sı: ikincilleştirilmeden ilişki kurulan doğanın dirimsel gücü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 64, 199-211. https://doi.org/10.14222/Turkiyat4000
UR  - https://doi.org/10.59257/turkbilig.1514343
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4062552
ER  -