TY  - JOUR
T1  - Evcil ve Yabani Kanatlı Hayvanlarda Görülen Cerrahi Hastalıkların Retrospektif Değerlendirmesi: 436 Olgu (2017-2023)
TT  - A Retrospective Evaluation of Surgical Diseases in Domestic and Wild Avian Species: 436 Cases (2017-2023)
AU  - Gülaydın, Ali
AU  - Şındak, Nihat
AU  - Akgül, Mustafa Barış
AU  - Yıldırım, Onur
AU  - Kılıç, Sevdet
AU  - Yılmaz, Maruf
AU  - Erden, Bahar
AU  - Soysal, Müzzemil Hattap
PY  - 2025
DA  - January
Y2  - 2024
DO  - 10.30607/kvj.1515881
JF  - Kocatepe Veterinary Journal
JO  - kvj
PB  - Afyon Kocatepe Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1308-1594
SP  - 308
EP  - 314
VL  - 17
IS  - 4
LA  - tr
AB  - Bu retrospektif çalışma, Siirt Üniversitesi Hayvan Sağlığı Uygulama ve Araştırma Hastanesi Cerrahi Kliniğine getirilen evcil ve yabani kanatlı türlerinde teşhis edilen cerrahi hastalıkların değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Çalışmada 196 muhabbet kuşu (Melopsittacus undulatus), 62 güvercin (Columbalivia domestica), 50 tavuk (Gallus gallus domesticus) ve diğer türler dahil olmak üzere 436 yabani ve evcil kanatlı hastanın verileri incelendi. Vakaların yıllara, türlere, teşhis edilen hastalıklara, hastalık etiyolojilerine, hastalık lokalizasyonlarına ve tedavi seçeneklerine göre dağılımı kategorize edildi. Muayene edilen kanatlı hayvanlarda en sık rastlanan cerrahi hastalık yumuşak doku travması (%42,20) olurken, bu hastalığı sırasıyla yaralar (%23,16), kırıklar (%22,70), doğuştan deformiteler (%6,65) ve göz hastalıkları (%5,27) izledi. Kırık etiyolojileri arasında bilinmeyen nedenler ve çeşitli travmaların yer aldığı görüldü. Muayenesi yapılan kanatlı hayvanlarda karşılaşılan hastalıklar medikal, operatif ve konservatif olarak tedavi edildi. Çalışmadan elde edilen verilerin kanatlı hayvan türlerinde cerrahi hastalıkların prevalansını ve çeşitliliğini vurgulamakta ve farklı kanatlı türleri için özel tedavi yaklaşımlarının önemini ortaya koymaktadır. Araştırmanın, farklı kanatlı türlerinde karşılaşılabilecek cerrahi hastalıklarla ilgili çalışmalara katkı sunacağı düşünülmektedir.
KW  - Kanatlı cerrahisi
KW  - Kırıklar
KW  - Retrospektif çalışma
KW  - Yumuşak doku travması
N2  - This retrospective study aims to evaluate the surgical diseases diagnosed in domestic and wild avian species presented to the Surgical Clinic of the Siirt University Animal Health Application and Research Hospital. In the study, data from 436 wild and domestic avian patients, including 196 budgerigars (Melopsittacus undulatus), 62 pigeons (Columbalivia domestica), 50 chickens (Gallus gallus domesticus), and other species, were analyzed. The distribution of cases was categorized by year, species, diagnosed diseases, disease etiologies, disease localizations, and treatment options. In examined avian patients, the most commonly encountered surgical condition was soft tissue trauma (42.20%), followed by wounds (23.16%), fractures (22.70%), congenital deformities (6.65%), and ocular diseases (5.27%). Among the etiologies of fractures, unknown causes and various traumas were identified. The diseases encountered in examined avian patients were treated using medical, surgical, and conservative methods. The data obtained from the study highlight the prevalence and diversity of surgical diseases in avian species and underscore the importance of specific treatment approaches for different avian species. The research is expected to contribute to studies related to surgical diseases that may be encountered in different avian species.
CR  - Akın, İ., Yaygıngül, R., Derincegöz, O.Ö., Tatlı, Z.B., Şen, Z.B., Bellek, C.G., Bulut, O., Sarıerler, M., Belge, A., & Kılıç, N. (2015). Adnan Menderes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Kliniğine getirilen kanatlı hayvanların değerlendirilmesi: 120 olgu (2000-2013). Animal Health Production and Hygiene, 4(1), 355–358.
CR  - Altan, S., Alkan, F., Koç, Y., Özdemir, O., & Yavuz, O. (2013). Retrospective evaluation of canine neoplasms in Konya region between 2006 and 2010. Eurasian Journal of Veterinary Sciences, 29(4), 185-191.
CR  - Altıntaş, G., & Akın, İ. (2024). Characteristics and prevalence of surgical diseases in avian species within Aydın province: A study of domestic and wildlife birds. Animal Health Production and Hygiene, 13(1), 1-8. https://doi.org/10.53913/aduveterinary.1339148
CR  - Altuğ, M.E., Deveci, M.Z.Y., İşler, C. T., Yurtal, Z., & Gönenci, R. (2017) Mustafa Kemal Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Kliniği’ne getirilen ortopedi olgularının genel değerlendirilmesi: 564 olgu (2009-2014). 
Harran Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 6(2), 158-162. https://doi.org/10.31196/huvfd.390169
CR  - Aslan, L., Özdemir, A., Karasu, A., Özkan, C., Gençcelep, M., Durmuş, A., & Akgül, Y. (2009). Van Gölü Havzasında 2006-2008 yılları arasında yabani kuşlarda yaralanma ve kırık olgularının tedavileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 20(2), 7-12.
CR  - Cerit, H., & Avanus, K. (2007). Sex identification in avian species using DNA typing methods. World’s Poultry Science Journal, 63. https://doi.org/10.1017/S0043933907001641
CR  - Degernes, L.A. (1994). Trauma Medicine. In: Avian Medicine: Principles and application. Wingers Publishing.
Fix, A.S., & Barrows, S.Z. (1990). Raptors rehabilitated in Iowa during 1986 and 1987: a retrospective study. Journal of Wildlife Diseases, 26(1), 18–21. https://doi.org/10.7589/0090-3558-26.1.18
 
Helmer, P., Whiteside, D.P., & Lewington, J.H. (2005). Clinical anatomy and physiology of exotic species. Bachelor of Veterinary Science, 97-157.
CR  - İşler, C.T., Altuğ, M.E., Deveci, M.Z.Y., Gonenci, R., & Yurtal, Z. (2015). Mustafa Kemal Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Kliniği’ne getirilen olguların değerlendirilmesi, 1293 olgu (2009-2013). Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 29(2), 97-102.
CR  - Joseph, V. (1998). Emergency care of raptors. Veterinary Clinics of North America: Exotic Animal Practice, 1, 77-98. https://doi.org/10.1016/s1094-9194(17)30156-1
CR  - Kibar, M., & Bumin, A. (2006). Yırtıcı kuşlarda ateşli silah yaralanması sonucu oluşan kırıkların değerlendirilmesi: 85 olgu (1998-2005). Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 12(1), 11-16.
CR  - Korkmaz, M., Yaprakçı, M. V., Pamuk, K., Demirkan, İ., & Sarıtaş, Z. K. (2014). Pelikanlarda (Pelecanus onocrotalus) ateşli silah yaralanması sonucu oluşan kırıkların değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 25(1), 37-42.
CR  - Molina-López, R.A., Casal, J., & Darwich, L. (2013). Final disposition and quality auditing of the rehabilitation process in wild raptors admitted to a wildlife rehabilitation centre in Catalonia, Spain, during a twelve year period (1995–2007). PLOS ONE, 8(4), e60242. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0060242
CR  - Sarıerler, M., & Kılıç, N. (2003). Adnan Menderes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Kliniğine getirilen hastalara toplu bir bakış (1999-2003). Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 22(1-2-3), 75-79.
Tully, T.N., Lawton, M.P.C., & Dorrestein, G.M. (2000). Handbook of avian medicine. Elsevier.
UR  - https://doi.org/10.30607/kvj.1515881
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4069255
ER  -