TY  - JOUR
T1  - Geri Dönüşüm ve Sürdürülebilir Kalkınma İlişkisi: Seçilmiş Avrupa Ülkelerinden Kanıtlar
TT  - The Relationship Between Recycling and Sustainable Development:  Evidence From Selected European Countries
AU  - Bolayır, Serap
AU  - Eroğlu, İlhan
PY  - 2025
DA  - April
Y2  - 2024
DO  - 10.33437/ksusbd.1526893
JF  - Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
PB  - Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1304-8120
SP  - 301
EP  - 315
VL  - 22
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Sürdürülebilir kalkınma amaçlarına ulaşmayı sağlayacak bir üretim modeli olarak görülen döngüsel ekonomi, atık maddelerin geri dönüşüm yoluyla ekonomiye tekrar kazandırılmasıdır. Döngüsel ekonomik sistemdeki 3R yaklaşımı, Recycle (geri dönüşüm), Reuse (yeniden kullanma) ve Reduce (azaltma) aşamalarını temsil etmektedir. Dolayısıyla geri dönüşüm oranları, döngüsel ekonominin en önemli bileşenlerindendir. Literatürde geri dönüşüm oranlarının ekonomik kalkınma ya da sürdürülebilir kalkınma üzerine etkisini analiz eden çalışmalar, yok denecek kadar azdır. Bu çalışmanın amacı; 2010–2020 dönemini kapsayan veri seti ile seçilmiş 30 Avrupa ülkesi ve Türkiye’de, geri dönüşüm oranlarının sürdürülebilir kalkınma üzerindeki etkisini araştırarak literatüre katkıda bulunmaktır. Panel veri analizi ile yapılan araştırmada, Driscoll- Kraay dirençli tahmincisi kullanılmıştır. Çalışmada sürdürülebilir kalkınmayı temsilen iki model kurulmuştur: İlk modelin bağımlı değişkeni kişi başına düşen GSYİH olup ekonomik etkiyi ele almakta, ikinci modelin bağımlı değişkeni ise İnsani Gelişme Endeksi (İGE) olup sosyoekonomik etkiyi incelemektedir. Bağımsız değişkenler her iki modelde ortak olup geri dönüşüm oranlarını temsilen; belediye atıklarının, ambalaj türüne göre ambalaj atıklarının, elektronik atık ve biyoatık geri dönüşüm oranı ile üretimde döngüsel malzeme kullanım oranı ve yenilenebilir kaynaklardan gelen enerjinin payı kullanılmıştır. Çalışmada kurulan modellerin sonuçlarına göre; ülkelerin geri dönüşüm oranlarının, kişi başına düşen GSYİH ve İGE değerlerini beklentiyle uyumlu bir şekilde olumlu yönde etkilediği görülmüştür.
KW  - Sürdürülebilir kalkınma
KW  - Döngüsel ekonomi
KW  - Geri dönüşüm oranları.
N2  - Circular economy, which is seen as a production model to achieve sustainable development goals, is the recycling of waste materials into the economy. The 3R approach in circular economic system represents the stages of Recycle, Reuse and Reduce. Therefore, recycling rates are one of the most important components of circular economy. In the literature, there are almost no studies analyzing the impact of recycling rates on economic development or sustainable development. The aim of this study is to contribute to the literature by investigating the impact of recycling rates on sustainable development in 30 selected European countries and Turkiye with a data set covering the period of 2010-2020. In the research conducted with panel data analysis, Driscoll-Kraay robust estimator is used. In the study, two models representing sustainable development are established: The dependent variable of the first model is GDP per capita and examines the economic impact, while the dependent variable of the second model is the Human Development Index (HDI) and examines the socioeconomic impact. The independent variables are common to both models and represent recycling rates; municipal waste, packaging waste by packaging type, electronic waste and bio-waste recycling rate, circular material utilization rate in production and the share of energy from renewable sources are used. According to the results of the models established in the study, it is observed that the recycling rates of countries positively affect the GDP per capita and HDI values in line with expectations.
CR  - Açcı, Y., Akarsu, G. ve Cafrı, R. (2023). Döngüsel ekonomi ve yeşil büyüme çerçevesinde sürdürülebilir kalkınma göstergelerinin ekonomik büyüme üzerine etkisi: Seçilmiş AB ülkelerinden ampirik kanıtlar, Verimlilik Dergisi, Döngüsel Ekonomi ve Sürdürülebilirlik Özel Sayısı, 53-67, https://doi.org/10.51551/verimlilik.1110535
CR  - Akiş, E. (2017). İktisadi büyüme ve kalkınma. (İktisat lisans programı yayınlanmış ders notları). İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
CR  - Akyol, H. ve Tekman, N. (2021). Ülkelerin sürdürülebilir kalkınma hedefleri ile yolsuzluklar ve gelir eşitsizliği ilişkisinin incelenmesi: Driscoll-Kraay yöntemi örneği, Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 6(2), 99–116, https://doi.org/10.53839/aifd.986382
CR  - Altun Ada, A. (2015). Kümeleme analizi ile AB ülkeleri ve Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma açısından değerlendirilmesi. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/55694. (Erişim tarihi: 28.04.2024).
CR  - Androniceanu, A., Kinnuneni J. ve Georgescu I. (2021). Circular economy as a strategic option to promote sustainable economic growth and effective human development, Journal of International Studies, 14(1), 60-73. doi:10.14254/2071- 8330.2021/14-1/4.
CR  - Apaydın, Ş. (2020). OECD ülkelerinde atık yönetimi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Bir panel kantil regresyon yaklaşımı, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(1), 300–312, doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.20.02.1288.
CR  - Ateş, E. (2021). Döngüsel ekonomi kapsamında GSYİH ile geri dönüşüm ilişkisi: Avrupa Birliği ülkeleri örneği, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 67, 125–137, doi: 10.512901/dpusbe.782974.
CR  - Aydin, Ö. (2019). Meslek lisesi öğrencilerinin sürdürülebilir kalkınmaya yönelik farkındalık düzeylerinin geliştirilmesi. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Trabzon Üniversitesi .
CR  - Busu, M. (2019). Adopting circular economy at the European Union level and its impact on economic growth, Social Sciences, 8(5), 159,  https://doi.org/10.3390/socsci8050159
CR  - Busu, M. ve Trica, C. L. (2019). Sustainability of circular economy indicators and their impact on economic growth of the European Union, Sustainability,  11(19), 5481, https://doi.org/10.3390/su11195481
CR  - Cerqueira, P.A., Soukiazis, E. ve Proença, S. (2018). The cycle of recycling and sustainable development: Evidence from the OECD countries. https://ideas.repec.org/p/gmf/papers/2018-07.html. (Erişim tarihi: 18.05.2024).
CR  - Çemrek, F. ve Bayraç, H. N. (2013). Sürdürülebilir kalkınma skorunun hesaplanması. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/113419. (Erişim tarihi: 28.04.2024).
CR  - Çırak, A.N. (2021). Almanya özelinde döngüsel ekonomi perspektifinden GSYİH ve geri dönüşüm ilişkisi: Zaman serileri analizi, 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 816-836, doi: 10.52835/19maysbd.969967.
CR  - Çimen, O. ve Yılmaz, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinin geri dönüşümle ilgili bilgileri ve geri dönüşüm davranışları. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/153461. (Erişim tarihi: 28.04.2024).
CR  - Demirtaş, F. (2022). Bilgi iletişim teknolojilerinin illerin ekonomik büyümesi üzerine etkisi: Panel veri analizi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Aksaray Üniversitesi.
CR  - Dinler, Z. (2008). İktisada giriş. (14. Baskı). Ekin Kitapevi Yayınları.
CR  - Gedik, Y. (2020). Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarla sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma.  https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1200582.  (Erişim tarihi: 18.05.2024).
CR  - George, D.A.R., Lin, B.C.A., Chen, Y. (2015). A circular economy model of economic growth, Environmental Modelling & Software, 73, 60-63, https://doi.org/10.1016/j.envsoft.2015.06.014
CR  - Gevher, R. ve Acet, H. (2023). Avrupa Birliği’nde sürdürülebilir kalkınma ve yeşil ekonominin gelişimi, Anadolu Üniversitesi İİBF Dergisi, 24(1), 224–253, doi: 10.53443/anadoluibfd.1184407.
CR  - Gülel, F. E., Çağlar, A., Kangallı Uyar, S. G., Karadeniz, O. ve Yeşilyurt, M. E. (2017), Türkiye’de illere göre insani gelişme endeksi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal  Bilimler Enstitüsü Dergisi, 208–216, doi: 10.5505/pausbed.2017.99705.
CR  - Güneş, S. (2016). Türkiye ekonomisi ve kalkınma göstergeleri. S. Güneş ve H. S.  Karaalp Orhan (Ed.), Türkiye ekonomisi ve güncel makroekonomik konular içinde (s. 467–496). Akademi Yayınları.
CR  - Gürses, D. (2009). İnsani gelişme ve Türkiye. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/857077. (Erişim tarihi: 28.04.2024).
CR  - Hysa, E., Kruja, A., Rehman, N. ve Laurenti, R. (2020). Circular economy innovation and environmental sustainability impact on economic growth: An integrated model for sustainable development, 12(12), 4831, https://doi.org/10.3390/su12124831
CR  - Kaypak, Ş. (2011). Küreselleşme sürecinde sürdürülebilir bir kalkınma için sürdürülebilir bir çevre. http://dergi.kmu.edu.tr/userfiles/file/haziran2011/19-33.pdf. (Erişim tarihi: 28.04.2024).
CR  - Kılıç, S. (2013). Sürdürülebilir kalkınma anlayışının ekonomik boyutuna ekolojik bir yaklaşım. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/5697. (Erişim tarihi: 28.04.2024).
CR  - Marangoz, M., Önce, A. G. ve Aydın, A. E. (2015). Çevre ekonomisi ve sürdürülebilir kalkınma açısından e-atık yönetiminin önemi. https://www.avekon.org/papers/1237.pdf. (Erişim tarihi: 28.04.2024).
CR  - Oğuz, İ. H. (2019). Türkiye’de sürdürülebilir kalkınma ve mikro temelli sürdürülebilir kalkınma uygulamaları. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Gaziantep Üniversitesi.
CR  - Önder, H. (2018). Sürdürülebilir kalkınma anlayışında yeni bir kavram: Döngüsel ekonomi. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/525632. (Erişim tarihi: 18.05.2024).
CR  - Pelau, C. ve Chinie, C. A. (2018). Econometric model for measuring the impact of the education level of the population on the recycling rate in a circular economy, The Amfiteatru Economic Journal, 20(48), 340–355,  doi:10.24818/EA/2018/48/340.
CR  - Su, B., Heshmati, A., Geng, Y. ve Y. Xiaoman (2013). A review of the circular economy in China: Moving from rhetoric to implementation, Journal of Cleaner Production, 42(2013), 215-227, doi:10.1016/j.jclepro.2012.11.020.
CR  - Şahinöz, A. (2019). Sürdürülemeyen sürdürülebilir kalkınma. https://dergipark .org.tr/tr/download/article-file/1359251.  (Erişim tarihi: 18.05.2024).
CR  - Şen, H., Kaya, A. ve Alpaslan, B. (2018). Sürdürülebilirlik üzerine tarihsel ve güncel bir perspektif, Ekonomik Yaklaşım, 29(107), 1–47, doi: 10.5455/ey.39101.
CR  - Trica, C.L., Banacu, C.S. ve Busu, M. (2019). Environmental factors and sustainability of the circular economy model at the European Union level, Sustainability, 11(4), 1114, https://doi.org/10.3390/su11041114
CR  - TÜDAM, Değerlendirilebilir Atık Malzemeler Sanayicileri Derneği, Geri dönüşüm sektörü teşvik raporu (2016). https://silo.tips/download/ger-dnm-sektr-tevk-raporu. (Erişim tarihi: 18.05.2024).
CR  - Utkulu, U. ve Bilik. M. (2020). Atık yönetimi ve ekonomik büyüme: Avrupa Birliği için dinamik panel veri analiz bulguları. F. Sayın (Ed.), Döngüsel ekonomi: Makro ve mikro incelemeler içinde (s. 181–207). Nobel Akademik Yayıncılık.
CR  - Vuță, M., Vuţă, M., Enciu, A. ve Cioacă, S.I. (2018). Assesment of the circular economy's impact in the EU economic growth. Amfiteatru Economic Journal, 20(48), 248-261, doi: 10.24818/EA/2018/48/248.
CR  - Yerdelen Tatoğlu, F. (2020). Panel veri ekonometrisi (5. baskı). Beta Yayıncılık.
CR  - Yeter, F., Eroğlu, İ., Kangal, N. ve Çoban, M.N. (2021). Ekonomik büyüme, enerji tüketimi ve çevresel bozulma ilişkisi: Türk Cumhuriyetleri üzerine panel veri analizi. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2064381. (Erişim tarihi: 18.05.2024).
CR  - Yıldız, Ş. (2019). Sürdürülebilir kalkınma anlayışı kapsamında döngüsel ekonomi yaklaşımı: Atık yönetimi ve sıfır atık. E. E. Başar vd. (Ed.), Sürdürülebilirlik: Ekonomik ve sosyal eğilimler içinde (s. 83–98). İmaj Yayınevi.
CR  - Zor, A. (2020). İnsani gelişme endeksi ve Türkiye, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 38–52, https://doi.org/10.21733/ibad.665335
UR  - https://doi.org/10.33437/ksusbd.1526893
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4116766
ER  -