TY  - JOUR
T1  - Okul Öncesi Kurumlarda Öz Denetime Dayalı Öz Değerlendirmenin Uygulanabilirliği
TT  - The Applicability of Self-Audit Based on Self-Regulation in Preschool Education Institutions
AU  - Özen, Fatmanur
AU  - Topsakal, Yasemin
PY  - 2025
DA  - April
Y2  - 2025
DO  - 10.17679/inuefd.1536473
JF  - İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
JO  - INUEFD
PB  - İnönü Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1300-2899
SP  - 199
EP  - 220
VL  - 26
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Kurumlarda öz denetim, denetleyici makamca tespit edilmiş ölçütlerle kurumların kendisini denetlemesi ve kendi kontrollerini sağlaması iken; öz değerlendirme karar alma, öğrenme ve gelişimi desteklemek için kurumun kendisi tarafından başlatılan düzenli bilgi toplama, işlevselliği değerlendirme ve hedeflerine ulaşma ile gerçekleşen kurumsal gelişim faaliyetidir. Türkiye’de Millî Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığınca hazırlanmış denetim rehberleri eğitim kurumlarına öz denetim için ölçütler sağlarken; rehber eşliğinde tespit edilen eksiklikler, geliştirilmeye gereksinim duyulan yönlerde kurumların öz değerlendirme yapabilmesini sağlamaktadır. Bu araştırmada Okul Öncesi Eğitim Kurumları Rehberlik ve Denetim Rehberi’nin işlevselliği değerlendirilmektedir. Durum çalışması olarak desenlenmiş araştırmada veriler ilgili rehberde yer alanların okullarda mevcut durumunu belirleyen kontrol listesi ve okul öncesi kurumlarda görevli yönetici ve öğretmenler için araştırmacılarca hazırlanmış yarı yapılandırılmış görüşme formları ile toplanmıştır. Elde edilen sonuçlar bağımsız, ilkokul, ortaokul ve liseye bağlı araştırma örneklemine seçilmiş okul öncesi kurumlarda, rehberde bildirilen bazı hususların eksik uygulandığını göstermektedir. Öz denetim ve öz değerlendirme eksenlerinde değerlendirilen görüşme metinlerinden elde edilen sonuçlara göre denetim rehberi araştırmaya katılan okul öncesi kurumlarda öz denetim kapsamında okul bürokrasisinin yönetimi ile iç ve dış kontrol, öz değerlendirme kapsamında ise örgütsel güçlenme ve profesyonelleşme için katkı sağlamaktadır.
KW  - Öz denetim
KW  - Öz değerlendirme
KW  - Okul öncesi eğitim kurumu
N2  - While self-audit in institutions involves the institutions assessing themselves and ensuring their own controls based on the criteria determined by the supervisory authority, self-assessment is an institutional development activity. It involves the regular collection of information, evaluation of functionality, and achievement of goals to support decision-making, learning, and development. In Türkiye, the audit guides prepared by the Board of Inspection of the Ministry of National Education provide criteria for self-audit in educational institutions. These guides also enable educational institutions to conduct self-assessment in areas where deficiencies or needs for improvement have been identified. In this study, the functionality of the Preschool Audit Guide is evaluated. The research designed as a case study, data were collected through a checklist that identifies the current status of the items in the Guide and semi-structured interview forms. The results obtained from the checklist indicate that certain aspects reported in the guide are inadequately implemented in the preschool institutions selected for the research sample, which include independent preschools as well as those affiliated with primary, middle, and high schools. According to the results obtained from the interview texts evaluated on the axes of self-audit and self-assessment, the inspection guide contributes to the management of school bureaucracy, internal and external control within the scope of self-audit, and to organizational empowerment and professionalization within the scope of self-assessment in the participating pre-school institutions.
CR  - Aguilera, R. V., De Massis, A., Fini, R., & Vismara, S. (2024). Organizational goals, outcomes, and the assessment of performance: Reconceptualizing success in management studies. Journal of Management Studies, 61(1), 1-36. https://doi.org/10.1111/joms.12994
CR  - Akar, C. ve Gündüz, İ. (2016). İlköğretim okullarının TSE standartlarına göre değerlendirilmesi (Uşak ili örneği). Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 85-100. https://doi.org/10.29065/usakead.232413
CR  - Aküzüm, C., Baran, E. ve Çelebi, S. (2022). Okul öncesi dönemde ebeveyn tutumları ile dijital oyun bağımlılığı eğilimi arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 17(3), 427-458. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.61958
CR  - Akyürek, M. İ. (2020). Yönetsel bağlamda okul öncesi eğitimdeki sorunlar: bir fenomenoloji çalışması. İZÜ Eğitim Dergisi, 2(3), 1-18. https://doi.org/10.46423/izujed.709983
CR  - Başal, H. A., Çelebi, M. ve Malak, H. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarında denetim odağı ve insani değerler ilişkisi. International Journal of Human Sciences, 13(1), 198-208.
CR  - Bozkurt, P. (2013). Denetim kavramı ve denetim anlayışındaki gelişmeler. Denetişim, 12, 56-62.
CR  - Caruso, J. J., & Fawcet, M. T. (2007). Supervision in early childhood education. Teacher College.
CR  - Çoker, Ç. (2023). Vaka çalışması. H. Peker-Dural ve M. Karasu (Ed.), Nitel araştırma yöntemleri psikoloji uygulama örnekleri ile içinde (s.395-429). Nobel.
CR  - Darga, H., Zayimoğlu Öztürk, F. ve Öztürk, T. (2021). Okul öncesi hikâye kitaplarının çocukların gelişim alanlarına uygunluklarının incelenmesi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 5(1), 22-48. https://doi.org/10.32960/uead.862376
CR  - Davey, L. (2006). Durum çalışması değerlendirmelerinin uygulanması. T. Gökçek (Çev.). İlköğretim Online, 8(2), 1-3. Orijinal metin 1991.
CR  - De Grauwe, A., & Carron, G. (2011). Reforming school supervision for quality improvement series: Guidelines for the preparation of a diagnosis on school supervision (Alternative models in reforming school supervision Module 7). UNESCO. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000215936
CR  - Ehren, M., Hutchinson, J., & Muñoz-Chereau, B. (2023). Place-based disparities faced by stuck schools in England: a contextual understanding of low performance and the role of inspection outcomes. School Effectiveness and School Improvement, 34(4), 401–418. https://doi.org/10.1080/09243453.2023.2238698
CR  - Eurydice. (2023, 14 Aralık). Ulusal eğitim Türkiye: Eğitim finansmanı, okul öncesi eğitim finansmanı. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/tr/national-education-systems/turkiye/okul-oncesi-egitimin-finansmani adresinden 22.07.2024'de alındı.
CR  - Fenech, M., & Watt, H. (2023). Quality early childhood education through self, workplace, or regulatory support: exploring the efficacy of professional registration for early childhood teachers in Australia. Australian Educational Researcher, 50, 1629–1661. https://doi.org/10.1007/s13384-022-00575-8
CR  - Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. McGrawHill Education.
CR  - Glickman, C. D., Gordon, S. P., & Ross-Gordon, J. M. (2014). Supervision an instructional leadership: A developmental approach. Allyn and Bacon.
CR  - Gordon, R. A., Hofer, K. G., Fujimoto, K. A., Risk, N., Kaestner, R., & Korenman, S. (2015). Identifying high-quality preschool programs: New evidence on the validity of the Early Childhood Environment Rating Scale–Revised (ECERS-R) in relation to school readiness goals. Early Education and Development, 26(8), 1086–1110. https://doi.org/10.1080/10409289.2015.1036348
CR  - Gölge, A. (2022). Okul öncesi dönem çocukların dijital oyun bağımlılık eğilimi ve oyun türlerine göre saldırganlık yönelimlerinin incelenmesi (Tez No. 747361). [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Türkiye]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
CR  - Grauwe, A. D. (2004). School self-evaluation and external inspection: A complex couple. In A. D. Grauwe, & J. P. Naidoo (Ed.), School evaluation for quality improvement (pp.71-83).  UNESCO-IIEP.
CR  - Güçlü, İ. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri: Teknik, yaklaşım, uygulama. Nobel.
CR  - Gülsular, Ş. G. (2024). Okul öncesi eğitim kurumlarının mimari özellikleri ve donanımı: Çoklu durum çalışması (Tez No. 849254). [Yüksek lisans tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Türkiye]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
CR  - Güney, M., Bayrak, S., Bozkurt, K. ve Düz, N. (2024). Okul bütçe yönetimi konusunda okul yöneticilerinin görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(1), 111–126.
CR  - Güzel, S., Arslan, M. ve Aktekin, S. (2020). Okul gelişimi bağlamında denetim uygulamaları: OFSTED örneği. Millî Eğitim Dergisi, 49(226), 5-34.
CR  - İş, S. (2021). Okul müdürlerinin okul temelli denetim yaklaşımlarının öğretmen deneyimlerine dayalı olarak incelenmesi: bir karma yöntem çalışması (Tez No. 662789). [Doktora tezi, Gaziantep Üniversitesi, Türkiye]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
CR  - Kızılkaya, A. (2021). Türkı̇ye Amerı̇ka ve Fı̇nlandı̇ya okul öncesı̇ eğı̇tı̇m sı̇stemlerı̇nı̇n karşılaştırılması (Tez No. 670192) [Yüksek lisans tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Türkiye]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
CR  - Köklü, M. (1996). Etkili denetim. Eğitim Yönetimi, 2(2), 259-268.
Memişoğlu, S. P. ve Tabak, I. (2021). Maarif müfettişlerin görüşlerine göre eğitim denetiminde yaşanan sorunlar. Ege Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 4(1), 34-61.
CR  - Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Okul öncesi eğitim programı.  Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/guncellenenokuloncesiegitimprogrami.pdf adresinden 01.01.2024’de alındı.
CR  - Millî Eğitim Bakanlığı Mesleki Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü. (2019). Mesleki ve teknik eğitim kurumları kalite güvencesi öz değerlendirme uygulama rehberi. https://ozdegerlendirme.meb.gov.tr/dosya/Oz_Degerlendirme_Uyg.Reh.2019.pdf adresinden 10.08.2023’de alındı.
CR  - Milli Eğitim Temel Kanunu, Kanun Numarası 1739. (1973, 24 Haziran). T. C. Resmî Gazete, 14574. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/08144011_KANUN.pdf adresinden 22.04.2024’de alındı.
CR  - Miwa, C. (2019). Early childhood care and education practices in Japan for the era of society 5.0. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 503, 27-32.
CR  - Naz, Z. (2021). Analysing neoliberal discourse in OFSTED’s Education Inspection Framework (EIF) through a Foucauldian lens. Journal of Vocational Education & Training, 75(5), 1033–1054. https://doi.org/10.1080/13636820.2021.1995469
CR  - Neuman, L.V. (2013). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar (2. Cilt).  Ö. Akkaya (Çev.), E. Akkaş (Çev. Ed.). Siyasal.
CR  - Puroila, A. M., Kupila, P., & Pekkarinen, A. (2021). Multiple facets of supervision: Cooperative teachers’ views of supervision in early childhood teacher education practicums. Teaching and Teacher Education, 105, 103413, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.tate.2021.103413
CR  - Schildkamp, K., Visscher, A., & Luyten, H. (2009). The effects of the use of a school self-evaluation instrument. School Effectiveness and School Improvement, 20(1), 69–88. https://doi.org/10.1080/09243450802605506
CR  - Shishido, T. (2008). The revision of Japan’s national guidelines for care and education at day nursery and ıts problems. International Journal of Child Care and Education Policy, 2(1), 27–38. https://doi.org/10.1007/2288-6729-2-1-27
CR  - Selvitopu, A. ve Aydın, A. (2016). Türk yükseköğretiminde uluslararasılaşma stratejileri: Süreç yaklaşımı çerçevesinde nitel bir ı̇nceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 803-823.
CR  - Sergiovanni, T. J., & Starratt, R. J. (2002). Supervision: A redefinition. McGraw Hill.
CR  - Şahbaz, Ü., Yörük, M. ve Özcan, O. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının disiplin anlayışları ile iç-dış denetim odakları arasındaki ilişki. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 64-74.
CR  - Şahin, İ. (2016). Öğretmen ve müfettiş penceresinden rehberlik ve denetim çalışmalarına bakış. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi- Journal of Theoretical Educational Science, 10(2), 251-273.
CR  - Şentürk Kara, E. (2023). A’dan z’ye görüşme nitel araştırmalarda veri toplama yöntemi teori uygulama (2. Basım). Nobel.
CR  - Teftiş Kurulu Başkanlığı. (t.y). Okul öncesi eğitim kurumları rehberlik ve denetim rehberi. https://tkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_02/13104027_okuloncesiegitimkurumurehberlikvedenetimrehberi.pdf adresinden 11.12.2023’de alındı.
CR  - Toprakçı, E. ve Akçay, A. (2016). Türkiye'de kamu yararına çalışan derneklerin eğitim faaliyetlerinin yönetimi ve denetimi (yasal belgeleri temelinde nitel bir analiz). Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 5(1), 29-52. https://doi.org/10.30703/cije.321382
CR  - Turan, F. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarında eğitim öğretim faaliyetlerinin denetimi. International Journal of Eurasia Social Sciences, 7(23), 94-119.
CR  - Uğurlu, T. U. (2018). Durum (örnek olay) çalışması. K. Beycioğlu, N. Özer ve Y. Kondakçı (Ed.), Eğitim yönetiminde araştırma içinde (s. 329-351). Pegem Akademi.
CR  - Usta, M. E. ve Özyurt, D. (2021). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre okul denetiminde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7), 35-61.
CR  - Ünal, S., Öztürk, M. ve Gürdal, A. (2000). İlköğretim okullarının bina standartlarına uygunluğu. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 74-79.
CR  - Wanzare, Z., & Costa, J. L. (2000). Supervision and staff development: Overview of the literature. NASSP Buletin, 84(618), 47-54.
CR  - Yıldırım, M. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Seçkin.
CR  - Yıldız, E. Ç. ve Sümer, Z. H. (2010). Okul öncesi çocuklar ve şiddet: Tanık ve kurban olma düzeyleri. İlköğretim Online, 9(2), 630-642.
CR  - Zenbad, R., Tunçeli, H. İ., Akşin Yavuz, E. ve Kılıç, Z. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının kontrol odağı ve karar verme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(26), 365-384.
UR  - https://doi.org/10.17679/inuefd.1536473
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4159138
ER  -