TY  - JOUR
T1  - Yapay Zekâ Aracılığıyla Oluşturulan Görsel Tasarımların Kültürel Aktarıma Katkısı
TT  - The Contribution of Visual Designs Created Through Artificial Intelligence to Cultural Transmission
AU  - Ceylan Dadakoğlu, Sevda
AU  - İz Bölükoğlu, Hülya
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.18039/ajesi.1540519
JF  - Anadolu Journal of Educational Sciences International
JO  - AJESI
PB  - Anadolu Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2146-4014
SP  - 413
EP  - 445
VL  - 15
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Bu araştırma, görsel sanatlar derslerinde yapay zekâ ile görsel tasarım yapmanın kültür aktarımına katkısını araştırmayı amaçlamaktadır. Bu amacı gerçekleştirmek için Ankara'da bir devlet okulunun 11. sınıfında öğrenim gören 16 öğrenci ile nitel bir araştırma yürütülmüştür. Öğrenciler öncelikle yapay zekâ ile görsel tasarım yapmalarını sağlayan programları keşfetmiştir. Ardından, 2023 yılında ölümünün 50. yılı dolayısıyla UNESCO tarafından anma ve kutlama programına alınan Türk Halk Kültürünün önemli şahsiyetlerinden Aşık Veysel hakkında literatür taraması yapmıştır. Elde edilen bilgiler doğrultusunda görsel tasarım yapabilen çeşitli yapay zekâ programları aracılığıyla Aşık Veysel ile ilgili görsel tasarımlar oluşturulmuştur. Literatür araştırması ve yapay zekâ ile görsel tasarımlar tamamlandığında, katılımcı öğrencilere görüş formu uygulanmıştır. Görüş formundan elde edilen bulgulardan hareketle yapay zekâ ile görsel tasarımlar üretmenin kolaylığı ve yapay zekânın neden olduğu zorlukların yanı sıra uygulama süresince yapılan teorik araştırmanın önemi hakkında da bulgular elde edilmiştir. Araştırma sonucunda öğrencilerin Aşık Veysel'in hayatı, kişiliği, felsefesi ve sanatı hakkında bilgi sahibi oldukları gözlenmiştir. Ayrıca yapay zekâ programlarıyla görsel tasarımlar yapmanın kültür aktarımına olumlu katkı sağladığı ortaya koyulmaktadır.
KW  - Aşık Veysel
KW  - görsel tasarım
KW  - kültürel aktarım
KW  - sanat eğitimi
KW  - yapay zekâ
N2  - This research aims to investigate the contribution of visual designing with artificial intelligence in art lessons to cultural transmission. In order to realize this aim, qualitative research was conducted with 16 students studying in the 11th grade of a public school in Ankara. First of all, the students discovered programs that allow them to make visual designs with artificial intelligence. Then, they conducted a literature review on Aşık Veysel, an important personality of Turkish Folk Culture, who was included in the UNESCO commemoration and celebration program for the 50th anniversary of his death in 2023. In line with the information obtained, visual designs related to Aşık Veysel were created through text-based artificial intelligence programs that can make visual designs. When the literature research and visual designs with artificial intelligence were completed, a opinion form was held with the participating students. Based on the findings obtained from the opinion form, findings were obtained about the ease of producing visual designs with artificial intelligence and the difficulties caused by artificial intelligence, as well as the effectiveness of the theoretical research conducted. As a result of this research, it was observed that students gained knowledge about Aşık Veysel's life, personality, philosophy and art.
CR  - Allen J. (2022). Théâtre D’opéra Spatial [Dijital sanatlar/dijital olarak işlenmiş fotoğrafçılık]. Colorado Eyalet Fuarı, ABD.https://static01.nyt.com/images/2022/09/01/business/00roose-1/merlin_212276709_3104aef5-3dc4-4288-bb44-9e5624db0b37-superJumbo.jpg?quality=75&auto=webp
CR  - Anadol R. (2023). Refik Anadol hakkında. 15 Aralık 2023’te https://refikanadol.com/information/ alındı.
CR  - Arslan, K. (2020). Eğitimde Yapay Zekâ ve Uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11 (1), 71-88. https://dergipark.org.tr/en/pub/baebd/issue/55426/690058
CR  - Atay, R., & Çamcı, H. (2020). Aşık Veysel’in “Gezerken Aklımın Evine Vardım” Şiiri Bağlamında Din-Felsefe İlişkisi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9 (4), 329-340.
CR  - Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz Oran, Ş., & Demirel, F., (2019). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem A.
CR  - Bülbül, H., & Ersöz, B. (2022). Eğitimde yapay zekâ sanal gerçeklik ve sanal evren (metaverse). Ş. Sağıroğlu ve MU Demirezen (Ed.), Yapay zekâ ve büyük veri kitap serisi 4: Yorumlanabilir ve Açıklanabilir Yapay Zekâ ve Güncel Konular (s. 149-183). Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık
CR  - Cetinic, E., & She, J. (2022). Understanding and creating art with AI: Review and outlook. ACM Transactions on Multimedia Computing, Communications, and Applications (TOMM), 18(2), 1-22. https://doi.org/10.1145/3475799
CR  - Chen, H. C., & Chen, Z. (2023). Using ChatGPT and Midjourney to Generate Chinese Landscape Painting of Tang Poem ‘The Difficult Road to Shu’. International Journal of Social Sciences, 3(2), 1-10. https://doi.org/10.35745/ijssai2023v03.02.0001
 
Chiu, M. C., Hwang, G. J., Hsia, L. H., & Shyu, F. M. (2022). Artificial intelligence-supported art education: A deep learning-based system for promoting university students’ artwork appreciation and painting outcomes. Interactive Learning Environments, 1-19. https://doi.org/10.1080/10494820.2022.2100426
CR  - Ciecko, B. (2017, 1 Şubat). Examining the impact of artificial intelligence in museums. Museums and the Web. https://mw17.mwconf.org/paper/exploring-artificialintelligence-in-museums
CR  - Dehouche, N., & Dehouche, K. (2023). What’s in a text-to-image prompt? The potential of stable diffusion in visual arts education. Heliyon, 9 (6). https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e16757
CR  - Denzin, N. K. (1978). Problems in analyzing elements of mass culture: Notes on the popular song and other artistic productions. American Journal of Sociology, 75(6), 1035-1038. https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/224853
CR  - Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (2011). The SAGE Handbook of Qualitative Research (4th Edition). Sage Publications.
CR  - Deveci, M. (2022). Yapay Zekâ Uygulamalarının Sanat ve Tasarım Alanlarına Yansıması. Vankulu Sosyal Araştırmalar Dergisi, 0 (9), 118-140. https://doi.org/10.55089/yyuvasad.1115961
CR  - Ertürk, M., & Üzümcü, N. E. (2022). Görsel iletişim tasarım eğitiminin değerlendirme süreçlerinde üçüncü göz: Bir yapay zekâ modeli. Sanat ve Tasarım Dergisi, 12 (1), 191-202. https://doi.org/10.20488/sanattasarim.1133850
CR  - Günay, U. (1993). Âşık Veysel ve âşık tarzı şiir geleneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(1). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/605578
CR  - Güney, E., & Yavuz, H. (2020). Yapay Zekâ ile Sanatsal Üretim Pratiğinde Sanatçının Rolü ve Değişen Sanat Olgusu. Sanat ve Tasarım Dergisi, Sanat ve Tasarım Dergisi, 415-439. https://dergipark.org.tr/en/pub/sanatvetasarim/issue/58750/848434
CR  - Hennink, M., Hutter, I., & Bailey, A. (2010). Qualitative Research Methods (1st edition). SAGE Publications Ltd.
CR  - Hunt, K. M. (2023). Could artificial intelligence win the next Weather Photographer of the Year competition? Weather, 78(4), 108-112. https://doi.org/10.1002/wea.4348
CR  - Hutson, J., & Cotroneo, P. (2023). Praxis and Augmented Creativity: A Case Study in the Use of Generative Artificial Intelligence (AI) Art in the Digital Art Classroom. The International Journal of Technologies in Learning, 31(1), 113-132. https://doi.org/10.18848/2327-0144/CGP/v31i01
CR  - Kaya, D. (2011). Aşık Veysel. Akçağ Yayınları
CR  - Kılıç, İ. B. (2022). Günümüzde dijitalleşen sergileme olanakları ve sanat yapıtının yitirilen aurası. Uluslararası İletişim ve Sanat Dergisi, 3(6), 1-19. https://doi.org/10.29228/iletisimvesanat.63393
CR  - Kurtoğlu, F. S. (2017). Âşık Veysel’in şiirlerini değerler eğitimi açısından okumak. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, (83), 101-123. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2580652
CR  - Liu, B. (2023). Arguments for the Rise of Artificial Intelligence Art: Does AI Art Have Creativity, Motivation, Self-awareness and Emotion?. Arte, Individuo y Sociedad, 35(3), 811. https://doi.org/10.5209/aris.83808
CR  - Mbalaka, B. (2023). Epistemically violent biases in artificial intelligence design: the case of DALLE-E 2 and Starry AI. Digital Transformation and Society, 2(4), 376-402. https://doi.org/10.1108/DTS-01-2023-0003
CR  - Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Müzik Dersi 9., 10., 11. Ve 12. Sınıflar Öğretim Programı. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201821152226520-9-12-M%C3%BCzik%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%2020180121.pdf
CR  - Millî Eğitim Bakanlığı (2018a). Ortaöğretim Görsel Sanatlar Dersi (9, 10, 11, 12. Sınıflar) Öğretim Programları. https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=339 
Millî Eğitim Bakanlığı (2023).  Türk Dili ve Edebiyatı Ortak Kazanımları https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2023_02/13145908_2023_YKS.pdf
CR  - Melanlıoğlu, D. (2010). Kültür aktarımı açısından Türkçe öğretim programları. Eğitim ve Bilim, 33(150). https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/631
CR  - Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2015). Qualitative Research: A Guide to Design and Implementation (4th Edition).  John Wiley & Sons
CR  - Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
CR  - Nasrattınoğlu, İ. Ü. (1981). Ölümünün 8. yıldönümünde Âşık Veysel. Nasrattınoğlu Yayınları
CR  - Oğuzcan, Ü. Y. (1991). Âşık Veysel Şatıroğlu/Dostlar Beni Hatırlasın. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
CR  - Özdemir, K. (2023). Eğitim & Bilim 2023-III. S Karabatak & M Karabatak (Ed.). Kültürel miras unsurlarının tarih derslerine ve tarih ders kitaplarına yansıması (s.181-195). Efe Akademi. https://doi.org/10.59617/efepub202347
CR  - Özselçuk, S. (2023). 1. Dijital sanat bağlamında yapay zekâ algoritmalarının kullanımına yönelik eleştirel bir inceleme: Refik Anadol’un “Makine Hatıraları: Uzay” sergisi. Internatıonal journal of economıc and admınıstratıve academıc research, 3(1), 1-21. https://www.ijerdergisi.com/index.php/ijer/article/view/36/38
CR  - Panicker, S. (2022). AI-Inflected Art/Architecture: Who (or rather, what) is the artist/architect. Blueprint, 3(2), 15-36. https://simplebooklet.com/blueprintsep2022#page=15 
Patton, M. Q. (2018). Nitel Araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
CR  - Radhakrishnan, A. M. (2023). Is Midjourney-AI a new anti-hero of architectural imagery and creativity? GSJ, 11(1). https://doi.org/10.11216/gsj.2023.01.102270
CR  - Roose, K. (2022). An AI-generated picture won an art prize. Artists aren’t happy. The New York Times, 2 (September). https://cs.uwaterloo.ca/~jhoey/teaching/cogsci600/papers/Roose2022.pdf
CR  - Saleh, B., Abe, K., Arora, R. S. & Elgammal, A. (2014). Toward automated discovery of artistic influence. Multimed Tools Appl, 75(7), 3565–3591. https://doi.org/10.1007/s11042-014-2193-x 
Silverman, D. (2010). Qualitative Research (3th Edition). SAGE Publications Ltd.
CR  - Taluğ, D. Y., & Eken, B. (2023). Intersection of human creativity and artificial intelligence in visual design. Journal of Art and Iconography, 4(1), 18-29. https://doi.org/10.5152/ArtIcon.2023.1256114
CR  - Taşpınar, K. (2023). Âşık Veysel’in Uluslaşma Sürecine Katkısını Etnopedagojik ve Etnoandragojik Açıdan Değerlendirmek. Uluslararası Etnopedagoji Dergisi, 3(1), 18–48. https://doi.org/10.5281/zenodo.8058679
CR  - Unesco Türkiye Millî Komisyonu (2023). 2023 Âşık Veysel Yılı 28 Ağustos 2023’te https://www.unesco.org.tr/Home/AnnouncementDetail/6070 alındı.
CR  - UNESCO (1982). Mexico City declaration on cultural policies: World conference on cultural policies. http://unesdoc.unesco.org
CR  - Üstün, H., & Demirtaş, E. (2023). Ortaokul müzik dersinin kültür aktarımı bağlamında incelenmesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 16 (41), 347-366. https://doi.org/10.12981/mahder.1212137
CR  - Vartiainen, H., & Tedre, M. (2023). Using artificial intelligence in craft education: crafting with text-to-image generative models. Digital Creativity, 34(1), 1-21. https://doi.org/10.1080/14626268.2023.2174557
CR  - Yakıcı, A. (2012). Geleneksel şiirden türküye dönüşümün yaratıcı ve aktarıcısı olarak Âşık Veysel’in kültürel mirasa katkısı. Milli Folklor, 24(94), 101-111. https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=93&Sayfa=98
CR  - Qedimbeyli, M. (2022). Aşık Veysel'in yaratıcılığında estetik güzellik, vatancılık ve işçi eğitimi . RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, IV. Uluslararası Rumeli [ Dil , Edebiyat , Çeviri ] Sempozyumu Özel Sayısı , 304-311 . https://doi.org/10.29000/rumelide.1146793
CR  - Yakar, G. (2020). Görsel Sanatlar-Yapay Zekâ İş Birliğine Yönelik İşlevsel Sınıflandırma Derlemesi. Turkish Studies, 15(3), 373-387. http://dx.doi.org/10.47844/TurkishStudies.43972
CR  - Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
UR  - https://doi.org/10.18039/ajesi.1540519
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4177606
ER  -