@article{article_1549445, title={Yeni Belgeler Işığında Dolmabahçe Gazhanesinin İnşa Süreci}, journal={Art-Sanat}, pages={343–360}, year={2025}, DOI={10.26650/artsanat.2025.24.0009}, author={Can, Selman}, keywords={Gazhane, Dolmabahçe Sarayı, Endüstriyel Miras, Sultan Abdülmecid, Sultan II. Abdülhamid, Osmanlı Arşivi}, abstract={18. yüzyıl sonlarından itibaren Avrupa’da sanayi devriminin ürünleri olan pek çok buluş ortaya çıkmaya başlamıştır. Bunlardan biri de şehirlerin aydınlatılmasında kullanılan maden kömürünün damıtılmasından elde edilen gazdır. Batıda hızla yayılan bu yenilik kısa bir süre sonra Osmanlı şehirlerine de getirilmiştir. Dolmabahçe Sarayı’nın has ahırları arkasında başlangıçta saray ve kasırların aydınlatılması amacıyla inşa edilen gazhane, bir müddet sonra Beyoğlu, Beşiktaş ve çevresinin aydınlatılması için de kullanılmıştır. 1856 yılında inşa edilen Dolmabahçe Gazhanesi Sultan II. Abdülhamid döneminde yenilenerek genişletilmiştir. 1955 yılına kadar üretimini sürdüren yapı, bu alanda İnönü Stadyumu’nun inşası başlayınca Kâğıthane’deki Poligon’a taşınmıştır. 1962’de tamamlanan taşıma işleminden arta kalan gazometre yapısı, bugün Maçka Parkı’nda bulunmaktadır. Osmanlının önemli endüstriyel yapılarından biri olan Dolmabahçe Gazhanesinin inşa sürecinin detaylarına ulaşmak için dönemin arşiv belgeleri araştırılmıştır. Bu çalışmada Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivinde elde edilen belgeler üzerinden yapının 1856’da ilk inşasından 1955’te sökülmesine kadar yaşanılan olaylar kronolojik olarak ele alınıp incelenmiştir. Dolmabahçe Gazhanesinin ilk inşası ve genişletilmesi dönemlerinde yaşanılan tartışmalar, yurt dışından getirtilen malzemelerin özellikleri ve yabancı şirketlerle yapılan anlaşmalar açıklığa kavuşturulmuştur.}, number={24}, publisher={İstanbul Üniversitesi}