TY  - JOUR
T1  - Küresel Enerji ve Metal Emtia Piyasaları ile Pay Senedi Piyasaları Arasındaki Dinamik İlişkilerin İncelenmesi: Türkiye Örneği
TT  - Analysing the Dynamic Relationship between Global Energy, Metal Commodity, and Equity Markets: The Case of Türkiye
AU  - Aydoğdu, Aslan
AU  - Nazlıoğlu, Elif Hilal
PY  - 2025
DA  - February
Y2  - 2025
DO  - 10.25204/iktisad.1550235
JF  - İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi
JO  - İKTİSAD
PB  - H. Mustafa PAKSOY
WT  - DergiPark
SN  - 2564-7466
SP  - 277
EP  - 294
VL  - 10
IS  - 26
LA  - tr
AB  - Son yıllarda emtia fiyatlarında yaşanan dalgalanmaların hem küresel ekonomi hem de ulusal ekonomiler üzerinde ciddi etkileri gözlemlenmiştir. Emtia fiyatlarındaki artışlar, ekonomik ve siyasi krizlerin etkisini artıran, hatta bazı durumlarda krizlere yol açan bir unsur halini almıştır. Hisse senedi piyasalarının ekonomik büyümedeki kritik rolü ise emtia fiyatlarının pay senedi fiyatları üzerindeki etkisini incelemeyi gerekli kılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, 13.10.2013-02.06.2024 tarihleri arasındaki haftalık frekansta verileri kullanarak, Brent ham petrol, altın, gümüş, kurşun, alüminyum, bakır ve nikel gibi uluslararası emtia fiyatları ile BIST 100 ve BIST Sınai Endeksi arasındaki nedensellik ilişkilerini Türkiye örneğinde incelemektir. Toda-Yamamoto ve Fourier Toda-Yamamoto nedensellik analizlerinin kullanıldığı çalışmadan elde edilen sonuçlar, BIST Sınai ve Brent petrol arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi, BIST Sınai’den kurşuna doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi ve BIST 100’den kurşuna doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğunu göstermiştir. Elde edilen bu ampirik bulgulara göre yatırımcıların, portföylerinde daha dengeli ve çeşitlendirilmiş stratejiler oluşturarak risk yönetimini daha etkin bir şekilde gerçekleştirebilecekleri önerilebilir. Bu yaklaşımlar, yatırımcıların risklerini minimize ederken getirilerini maksimum seviyeye çıkarmalarına olanak tanıyabilir. Özellikle kriz dönemlerinde, piyasa dalgalanmalarının olumsuz etkilerini azaltmaya yönelik stratejik planlamalar için bu bilgi önem arz edebilir.
KW  - Finansallaşma
KW  - Fourier Toda-Yamamoto Nedensellik
KW  - Pay Piyasaları
KW  - Metaller
KW  - BIST100
N2  - In recent years, fluctuations in commodity prices have had serious effects on both the global economy and national economies. Increases in commodity prices have become a factor that increases the impact of economic and political crises and, in some cases, even leads to crises. The critical role of stock markets on economic growth leads us to analyse the impact of commodity prices on stock prices. The aim of this study is to examine the causality relationships between international commodity prices such as Brent crude oil, gold, silver, lead, aluminium, copper, nickel, gold, silver, lead, aluminium, copper and nickel and BIST 100 and BIST Industrial Index in Türkiye using weekly frequency data between 13.10.2013-02.06.2024. Using Toda-Yamamoto and Fourier Toda-Yamamoto causality analyses, the results show that there is a bidirectional causality relationship between BIST Industrials and Brent oil, a unidirectional causality relationship from BIST Industrials to lead, and a unidirectional causality relationship from BIST 100 to lead. According to these empirical findings, it can be suggested that investors can manage risk more effectively by creating more balanced and diversified strategies in their portfolios. These approaches may allow investors to maximise their returns while minimising their risks. This information may be important for strategic planning to minimise the negative effects of market fluctuations, especially in times of crisis.
CR  - Ali, S., Bouri, E., Czudaj, R. L. ve Shahzad, S. J. H. (2020). Revisiting the valuable roles of commodities for international stock markets. Resources Policy, 66, 101603. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2020.101603
CR  - Aydoğdu, A. (2024). Farklı yatırım ufuklarına göre kripto para birimlerinin volatilite modellemesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
CR  - Balcilar, M., Ozdemir, Z. A. ve Arslanturk, Y. (2010). Economic growth and energy consumption causal nexus viewed through a bootstrap rolling window. Energy Economics, 32(6), 1398-1410. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2010.05.015
CR  - Başarır, Ç. (2019). Altın ve hisse senedi getirileri arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 475-490. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.472190
CR  - Baur, D. G. ve Lucey, B. M. (2010). Is gold a hedge or a safe haven? An analysis of stocks, bonds and gold. Financial Review, 45(2), 217-229. https://doi.org/10.1111/j.1540-6288.2010.00244.x
CR  - Biswas, P., Jain, P. ve Maitra, D. (2024). Are shocks in the stock markets driven by commodity markets? Evidence from Russia-Ukraine war. Journal of Commodity Markets, 34, 100387. https://doi.org/10.1016/j.jcomm.2023.100387
CR  - Camgöz, M. (2023). Global emtia endeksi ile BIST sektör endeksleri arasındaki asimetrik ilişkiler: Yerel ve uluslararası yatırımcılar için çıkarımlar. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 580-598. https://doi.org/10.16953/deusosbil.1253265
CR  - Creti, A., Joëts, M. ve Mignon, V. (2013). On the links between stock and commodity markets volatility. Energy Economics, 37, 16-28. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2013.01.005
CR  - Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Society, 75, 427-431. https://doi.org/10.1080/01621459.1979.10482531
CR  - Domanski, D. ve Heath, A. (2007). Financial investors and commodity markets. BIS Quarterly Review, March. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1600058
CR  - Enders, W. ve Lee, J. (2012). The flexible Fourier form and Dickey-Fuller type unit root tests. Economics Letters, 117(1), 196-199. https://doi.org/10.1016/j.econlet.2012.04.081
CR  - Engle, R. F. (1993). Statistical models for financial volatility. Financial Analysts Journal, 49(1), 72-78. https://www.jstor.org/stable/4479615
CR  - Enilov, M., Fazio, G. ve Ghoshray, A. (2023). Global connectivity between commodity prices and national stock markets: A time‐varying MIDAS analysis. International Journal of Finance & Economics, 28(3), 2607-2619. https://doi.org/10.1002/ijfe.2552
CR  - Eyüboğlu, K., ve Eyüboğlu, S. (2016). Metal fiyatları ile BIST-Madencilik endeksinde işlem gören hisse senetleri arasındaki ilişkinin test edilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), 130-141. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1724901
CR  - Fousekis, P., Katrakilidis, C. ve Trachanas, E. (2016). Vertical price transmission in the US beef sector: Evidence from the nonlinear ARDL model. Economic Modelling, 52, 499-506. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2015.09.030
CR  - Gazel, S. (2017). BİST Sınai endeksi ile çeşitli metaller arasındaki ilişki: Toda-Yamamoto nedensellik testi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(52), 287-299. http://doi.org/10.16992/asos.12637
CR  - Gazel, S. (2017). Stratejik emtialar ve finansal değişkenler: Türkiye için bir ARDL sınır testi yaklaşımı. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 544-563. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/459316
CR  - Gazel, S. (2018). Değerli metaller ve makroekonomik değişkenler: Türkiye için bir Fourier eşbütünleşme testi uygulaması. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 25(2), 527-542. https://doi.org/10.18657/yonveek.310335
CR  - Gülcan, N., Gürsoy, S. ve Çelik, İ., (2022). Return volatility spread in commodity volatility indices: Spot and future market research. The Economics and Finance Letters, 9(2), 157-169. https://doi.org/10.18488/29.v9i2.3071
CR  - Hatemi-J, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Empirical Economics, 43, 447-456. https://doi.org/10.1007/s00181-011-0484-x
CR  - Husain, S., Tiwari, A. K., Sohag, K. ve Shahbaz, M. (2019). Connectedness among crude oil prices, stock index and metal prices: An application of network approach in the USA. Resources Policy, 62, 57-65. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2019.03.011
CR  - Investing. (2024, 2 Haziran). https://www.investing.com/
CR  - Irandoust, M. (2017). Metal prices and stock market performance: Is there an empirical link?. Resources Policy, 52, 389-392. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2017.05.001
CR  - İşcan, E. (2022). Metal fiyatlarının Borsa İstanbul sınai endeksi üzerine etkisi: Fourier eşbütünleşme testinden bulgular. Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2). 204-238. https://dergi.neu.edu.tr/index.php/sosbilder/article/view/585
CR  - Jacobsen, B., Marshall, B. R. ve Visaltanachoti, N. (2019). Stock market predictability and industrial metal returns. Management Science, 65(7), 3026-3042. https://doi.org/10.1287/mnsc.2017.2933
CR  - Ji, Q., ve Zhang, D. (2019). China’s crude oil futures: Introduction and some stylized facts. Finance Research Letters, 28, 376-380. https://doi.org/10.1016/j.frl.2018.06.005
CR  - Johnson, R. ve Soenen, L. (2009). Commodity prices and stock market behavior in South American countries in the short run. Emerging Markets Finance and Trade, 45(4), 69-82. https://doi.org/10.2753/REE1540-496X450405
CR  - Karabıyık, C. (2020). Türkiye’de borsa, emtia, tahvil ve döviz piyasaları arasındaki etkileşim: Yayılım endeksi yaklaşımı. Journal of Management and Economics Research, 18(4), 265-284. https://doi.org/10.11611/yead.737638
CR  - Keskin, M. ve Yücel, A. (2022). BIST 100 endeksi ile altın fiyatları ilişkisinin yapay sinir ağları yöntemiyle belirlenmesi (1988-2020). MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 600-611. https://doi.org/10.33206/mjss.881816
CR  - Koç, P. ve İzgi Şahpaz, K. (2023). Analysis of the causality relationship among digitalisation, unemployment rate, and divorce rates: A research on Türkiye. Sosyoekonomi, 31(56), 151-169. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2023.02.07
CR  - Mensi, W., Hammoudeh, S. ve Kang, S. H. (2015). Precious metals, cereal, oil and stock market linkages and portfolio risk management: Evidence from Saudi Arabia. Economic Modelling, 51, 340-358. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2015.08.005
CR  - Mensi, W., Hammoudeh, S., Shahzad, S. J. H. ve Shahbaz, M. (2017). Modeling systemic risk and dependence structure between oil and stock markets using a variational mode decomposition-based copula method. Journal of Banking & Finance, 75, 258-279. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2016.11.017
CR  - Nazlıoğlu, S., Gormus, N. ve Soytas, U. (2016). Oil prices and real estate investment trusts (REITs): Gradual-shift causality and volatility transmission analysis. Energy Economics, 60, 168-175. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2016.09.009
CR  - Papież, M. ve Śmiech, S. (2012, 11-13 Eylül). Causality in mean and variance between returns of crude oil and metal prices, agricultural prices and financial market prices. 30th International Conference on Mathematical Methods in Economics içinde (s. 675-680). Karviná, Czech Republic. http://mme2012.opf.slu.cz/proceedings/pdf/116_Papiez.pdf
CR  - Partalidou, X., Kiohos, A., Giannarakis, G. ve Sariannidis, N. (2016). The impact of gold, bond, currency, metals and oil markets on the USA stock market. International Journal of Energy Economics and Policy, 6(1), 76-81. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/361591
CR  - Roll, R. (2013). Volatility, correlation, and diversification in a multi-factor world. Journal of Portfolio Management, 39(2), 11-18. https://doi.org/10.3905/jpm.2013.39.2.011
CR  - Sadiq, M., Lin, C. Y., Wang, K. T., Trung, L. M., Duong, K. D. ve Ngo, T. Q. (2022). Commodity dynamism in the COVID-19 crisis: Are gold, oil, and stock commodity prices symmetrical? Resources Policy, 79, 103033. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2022.103033
CR  - Sadorsky, P. (2014). Modeling volatility and correlations between emerging market stock prices and the prices of copper, oil and wheat. Energy Economics, 43, 72-81. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2014.02.014
CR  - Shahzad, S. J. H., Bouri, E., Roubaud, D., Kristoufek, L. ve Lucey, B. (2019). Is Bitcoin a better safe-haven investment than gold and commodities?. International Review of Financial Analysis, 63, 322-330. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2019.01.002
CR  - Temur, S. (1997). Metalik maden yatakları. Nobel Yayın Dağıtım.
CR  - Tiwari, A. K., Abakah, E. J. A., Karikari, N. K. ve Hammoudeh, S. (2022). Time-varying dependence dynamics between international commodity prices and Australian industry stock returns: A perspective for portfolio diversification. Energy Economics, 108, 105891. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2022.105891
CR  - Tiwari, A. K., Mishra, B. R. ve Solarin, S. A. (2021). Analysing the spillovers between crude oil prices, stock prices and metal prices: The importance of frequency domain in USA. Energy, 220, 119732. https://doi.org/10.1016/j.energy.2020.119732
CR  - Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66, 225-250. https://doi.org/10.1016/0304-4076(94)01616-8
CR  - Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB). (2024, 1 Ağustos). Türkiye sermaye piyasaları birliği, https://tinyurl.com/bdcsujpm
CR  - World Development Indicators (WDI). (2024, 2 Haziran). World Bank Group, world development indicators. https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators#
CR  - Yahoo Finance. (2024, 2 Haziran). https://finance.yahoo.com/
CR  - Yıldırım, M., Belen, M. ve Kütük, Y. (2014a). Küresel emtia fiyatları ile hisse senedi getirileri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Kardemir ve İzdemir üzerine bir uygulama. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(10), 107-138. https://dergipark.org.tr/tr/pub/marufacd/issue/507/4600
CR  - Yıldırım, M., Belen, M. ve Kütük, Y. (2014b). Mamul fiyatları ile hisse senetleri getirileri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Erdemir üzerine bir uygulama. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 143-163. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/69489
CR  - Yu, L., Wang, S. ve Lai, K. K. (2008). Forecasting crude oil price with an EMD-based neural network ensemble learning paradigm. Energy Economics, 30(5), 2623-2635. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2008.05.003
CR  - Yürük, M. F. (2022, 18-19 Temmuz). XGBOOST (Extreme Gradient Boosting) tabanlı algoritma ile gümüş fiyatlarının tahmin edilmesi. A. B. Darı (Ed.), 10th International Conference on Social Sciences & Humanities içinde (s. 227-235). Sivas, Türkiye. https://tinyurl.com/2kyhxwsn
UR  - https://doi.org/10.25204/iktisad.1550235
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4214973
ER  -