TY  - JOUR
T1  - Selçuklu’da Halk-İktidar İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme
AU  - Oruç, Züriye
PY  - 2024
DA  - December
Y2  - 2024
JF  - Medeniyet ve Toplum Dergisi
PB  - Necmettin Erbakan Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2587-0092
SP  - 206
EP  - 218
VL  - 8
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Selçuklu’da halk-iktidar ilişkisi, bağlı bulunduğu dinî ve sosyo-kültürel yapının bir sonucu olarakşekillenmiştir. İktidarın sınırlarını ve halkın iktidar nazarındaki kıymetini bu yapı belirlemiştir. Türkdevletlerine bakıldığında hâkimiyetin temel dayanağının ilahî olduğu görülür. Bununla birliktehâkimiyetin meşruiyetinde ve sürdürülmesinde; ayrıca güçlü bir halk-iktidar bağının oluşmasında; inançve töreye riâyet edilmesi, güç ve iradenin ortaya konulması ve toplumsal rızanın sağlanması gibi birdenfazla etkenin rolü vardır. Araştırmanın amacı halkın Selçuklu hükümdarları ile olan ilişkisine dönemkaynakları ve siyasetnâmeler yoluyla ışık tutmaktır. Çalışma sonucunda, Selçuklu hükümdarlarının halkayaklaşımda ve adalet dağıtımında ayrım yapmadıkları; halkı doyurmak, korumak ve sıkıntılarını gidermekkonusunda hassas ve aceleci davrandıkları görülmüştür. Hükümdarlar kendilerini Allah’ın taht ve taçsahibi yaptığına ve bazı sorumluluklar yüklediğine tam olarak inandıklarından halkın rızasınıönemsemişlerdir. Dolayısıyla halkın rızasının kendilerini Allah’ın rızasına kavuşturacağı düşüncesi ilehareket etmişler; zâlim ve baskıcı olmamışlardır. Aksine adalet ve halkın memnuniyeti Selçukluhükümdarlarının en önem verdikleri meseleler olmuştur. Halk ise hükümdarları ile herhangi bir engellekarşılaşmadan görüşebilmiş ve sıkıntılarını rahatça anlatabilmiştir. Taht mücadelelerinde zaman zamantaraflardan birini desteklemiş, tahta çıkan hükümdarlarına biat ettikleri zaman ise yeminlerine sadıkkalmaya gayret göstermiştir.
KW  - Selçuklu
KW  - Halk
KW  - İktidar.
CR  - Abû’l-Farac (1999). Abû’l-Farac tarihi (Cilt: 1), (Ö. R. Doğrul, Çev.), Ankara: Türk Tarih Kurumu.
CR  - Ahmed B. Mahmûd (1977). Selçuk-nâme (Cilt: 1-2), (E. Merçil, Haz.), İstanbul: Tercüman 1001
Temel Eser Serisi.
CR  - Ahmetbeyoğlu, A. (2020). Eski Türklerde kut ve töre bağlamında hükümranlığın hududları, Tarih
Dergisi. (Sayı: 71/1), 29-50.
CR  - Akkuş, M.-Zeki İ. (2020). Tuğrul Bey’in mutasavvıflarla ilişkileri, Medeniyet ve Toplum Dergisi
(Metder). (Sayı: 1, Cilt: 4), 29-42.
CR  - Akman, A. (2023). Selçuklularda adli yapı ve emir-i dad’ın konumu, Selçuklu Medeniyeti
Araştırmaları Dergisi (SEMA). (Sayı: 8, Yıl: 8), 40-57.
CR  - Altıntaş, A. (2002). Selçuklu Türkiyesi’nde para, Türkler (Cilt: 7), Ankara: Yeni Türkiye, 386-392.
CR  - Arık, F. Ş. (1988, Haziran). Selçuklular zamanında Türkiye’de çıkartılan kollektif af’lar (1075-1243),
Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi (USAD). (I. Alâeddin Keykubat özel sayısı),
(Sayı: 3), 19- 30.
CR  - Atalay, C. (2014). Asya Hun Devletinde Mao-Tun (Mete Han) dönemi, Karamanoğlu Mehmetbey
Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. (Sayı: 16), 107-109.
CR  - Cûzcânî (2015). Tabakât-ı Nâsırî. Gazneliler, Selçuklular, Atabeglikler ve Hârezmşâhlar, (tercüme ve
notlar: Erkan Göksu), Ankara: Türk Tarih Kurumu.
CR  - Çelik, Z. (2013, Şubat). Türkiye Selçuklu hanedan üyelerinin iktidar mücadelelerinde şehir halklarının
rolü, Türk-İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi. (Yıl: 8, Sayı: 16), 233-244.
CR  - Donuk, A. (1988). Eski Türk devletlerinde idarî-askerî ünvan ve terimler. İstanbul: Türk Dünyası
Araştırmaları Vakfı.
CR  - Gazzâlî (1969). Devlet başkanlarına Nasihat-ül-Mülûk. (O. Şekerci, tercüme ve notlar), İstanbul:
Sinan Yayınevi.
CR  - Han hanedanlığı tarihi. hsiung-nu (hun) monografisi (2004). (A. Onat, S. Ersoy, K. Ercilasun, Haz.),
Ankara: Türk Tarih Kurumu.
CR  - İbn Bîbî (1996). El evamirü’l-ala’iye fi’l-umuri’l-ala’iye (Selçuk Name) (Cilt: 1), (M. Öztürk, Çev.),
Ankara: Kültür Bakanlığı.
CR  - İbn Hassûl (2003). İbn Hassûl’ün Tafdîl el-Etrak Ala Sair el-Ecnad adlı risalesinin tercümesi, (çev.
Ramazan Şeşen), Tarih Dergisi. (Sayı: 38), 119-142.
CR  - İbnü’l-Esîr (1987). İslâm Tarihi. El-Kâmil Fi’t-Târîh tercümesi (Cilt: 10), (A. Özaydın, Çev.),
İstanbul: Bahar Yayınları.
CR  - ____________ (1987). İslâm Tarihi. El-Kâmil Fi’t-Tarih (Cilt: 12), (A. Ağırakça-A. K. Özaydın,
Çev.), İstanbul: Bahar.
CR  - Kaçın, B. (2017). Büyük Selçuklular’da evlilik merasimleri, Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları
Dergisi. (Sayı: 2), 97-119.
CR  - Kaşıkçı, O. (2002). Eski Türklerde devlet başkanlığı-hakanlık, Türkler (Cilt: 2), Ankara: Yeni Türkiye
Yayınları, 888-893.
CR  - Koçak, K. (2011). İslamiyet’ten önceki Türk devlet geleneklerine göre tahta çıkma töreni ve
yöntemleri, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (Sayı: 4, Haziran), 101-117.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/metder/issue//1554455
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4233546
ER  -