TY  - JOUR
T1  - İHRACAT İLE İTHALAT ARASINDAKİ İLİŞKİNİN SEKTÖREL DÜZEYDE PANEL VERİ YÖNTEMİYLE ANALİZİ
TT  - ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN EXPORT AND IMPORT AT THE SECTORAL LEVEL BY PANEL DATA METHOD
AU  - Terzioğlu, Mustafa
AU  - Çay, Yağmur
PY  - 2024
DA  - October
DO  - 10.14780/muiibd.1559425
JF  - Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi
PB  - Marmara Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2587-2672
SP  - 313
EP  - 330
VL  - 46
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Dünya ticaretinde 1980 sonrası dönemde serbestleşmenin etkisiyle birlikte, firmaların karşılaştıkları piyasa hem satış hem de girdi tedarik olanakları bakımından büyümüştür. Bu nedenle firmaların bir yandan ihracat diğer yandan ithalat olanakları genişlemiştir. Firmalar, artan rekabet ortamında rekabet gücü kazanmak amacıyla ürünlerini daha düşük maliyetle üretebilmek ve daha düşük fiyattan piyasaya sunabilmek için ucuz girdi arayışına girmektedirler. Bu durum bazı koşullarda ithal girdi kullanımını arttırabilmektedir. Bu yönelim ithalat verilerinin ihracat verileri ile paralel olarak gelişmesine neden olabilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye imalat sanayinde 20 alt sektörün, 1996-2019 yıllarına ait ihracat ve ithalat verileri arasındaki ilişki panel veri yöntemiyle analiz edilmiştir. Bulgulara göre, imalat sanayi genelinde ihracattaki %1’lik artış, ithalatı %0,68 artırmaktadır. Alt sektörler düzeyinde ise beklentilere uymayan bulgular söz konusudur. Hesaplanan sektörel katsayılar ile üretimin teknoloji yoğunluğu birlikte değerlendirildiğinde, düşük-orta teknoloji yoğunluğuna sahip olan ‘metalik olmayan diğer mineral ürünler’ ile ‘metal eşya’ sektörlerinde ihracatın ithalatı etkileme düzeyi beklenenden düşük bulunurken, düşük teknoloji yoğunluğuna sahip olan ‘basım ve yayım’, ‘ana metal’, ‘kağıt ve kağıt ürünleri’, ‘kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı’ ile ‘kimyasal madde ve ürünler’ sektörlerinde ihracatın ithalatı artırma düzeyi beklentiye göre yüksektir. Bulgular, ithal girdi temininde fiyat rekabetinin yanı sıra yurtiçi arz yetersizliğinin de önemli bir etken olduğuna işaret etmektedir.
KW  - İthal girdi yoğunluğu
KW  - imalat sanayi
KW  - panel veri analizi
KW  - Türkiye
N2  - In world trade, with the liberalization in the post-1980 period, the market faced by companies has grown in terms of both sales and input supply opportunities. For this reason, firms’ export opportunities on the one hand and import opportunities on the other have expanded. In order to gain competitiveness in an increasingly competitive environment, companies seek cheap inputs in order to be able to produce their products at lower costs and to offer them to the market at a lower price. This situation may increase the use of imported inputs under some conditions. This tendency may cause import data to develop in parallel with export data. In this study, the relationship between the export and import data of 20 sub-sectors in the Turkish manufacturing industry for the years 1996-2018 is analyzed with the panel data method. According to the findings, a 1% increase in exports in the manufacturing industry increases imports by 0.68%. At the sub-sectors level, there are findings that do not comply with the expectations. When the calculated sectoral coefficients and the technology intensity of production are evaluated together, the effect of exports on imports in the ‘other non-metallic mineral products’ and metal goods’ sectors with low-medium technology intensity is lower than expected, while ‘printing and publishing’, ‘basic metals’, ‘paper and paper products’, ‘manufacturing of coke and refined petroleum products’ and ‘chemicals and products’ sectors, which has low technology intensity, the effect of exports on imports is higher than expected. Findings indicate that inadequacy of domestic supply is an important factor in importing input supply, as well as price.
CR  - Ağayev, S. (2012). Kamu Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Eski Sovyetler Birliği Ülkelerinde Wagner Yasası Analizi (1995-2009). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 7-27.
CR  - Aktaş, C. (2009). Türkiye’nin İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 35.
CR  - Atik, C. ve Ok, K. (2017). Türkiye’de Kağıt Üretimi ve Sürdürülebilir Kalkınma. ResearchGate Working Paper, https://www.researchgate.net/publication/312289193.
CR  - Aydın, A. (2021). Türkiye Ekonomisinde İthal Girdi Bağımlılığının Analizi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 12(2), 223-249. https://doi.org/10.54688/ayd.876593
CR  - Awokuse, T.O. (2008). Trade Openness and Economic Growth: Is Growth Export Led or Import Led?. Applied Economics,40,161-173.
CR  - Bai J. ve Ng S. (2004). A Panic Attack on Unit Roots and Cointegration. Econometrica, 72, 1127-1178.
Boratav, K. (2003). Türk İktisat Tarihi (1908‐2002). İstanbul: İmge Yayınları.
CR  - Breitung, J. (2000). The Local Power of Some Unit Root Tests for Panel Data. B. Baltagi (ed.), Advances in Econometrics, Nonstationary Panels Panel Cointegration, and Dynamic Panels, 15, 161-178.
CR  - Breuer, J. B., McNown, R. ve Wallece, M. (2002). Series-Specific Unit Root Test with Panel Data. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 64, 527-546.
CR  - Breusch, T. S. ve Pagan, A. R. (1980). The Lagrange Multiplier Test and Its Applications to Model Specification Tests in Econometrics. Review of Economic Studies, 47, 239-253.
CR  - Chakravarty, S. ve Arup M. (2009). Is ındustry still the engine of growth? An econometric study of the organized sector employment in India. Journal of Policy Modelling, 31, 22-35.
CR  - Choi, I. (2001). Unit Root Tests for Panel Data. Journal of International Money and Finance, 20, 249-272.
CR  - Cuihong, Y. ve Jiansuo, P. (2007). Import dependence of foreign trade: A case of China. 16th International Conference On Input-Output Techniques, July 2-6.
CR  - Demez, S., Kızılkaya, O. ve Turan, İ. (2021). Türkiye’de İhracat,  İthalat ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Zamanla Değişen Nedensellik Analizi. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 941-952. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.687027
CR  - Devrek TSO (2019), Metalik Olmayan Mineral Ürünler Sektör Raporu. Devrek Tic. ve Sanayi Odası, https://www.devrektso.org.tr/Portals/193/RAPORLAR/Di%C4%9Fer%20Raporlar/Metalik%20Olmayan%20Mineral%20%C3%9Cr%C3%BCnler%20Sekt%C3%B6r%20raporu%202019.pdf.
CR  - Driscoll, J. C. ve Kraay, A. C. (1998). Consistent Covariance Matrix Estimation with Spatially Dependent Panel Data. Review of Economics and Statistics, 80(5), 49-560.
CR  - Füsunoğlu, M. H. ve Yücel, F., (2008). Panel Veri Yaklaşımı Altında Gümrük Birliği Antlaşmasının Türk İmalat Sanayine Etkilerinin Bir Analizi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(2), 1-18.
CR  - Göçer, İ. (2013). Küresel Ekonomik Krizin Etkileri: Panel Veri Analizi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 163-188.
CR  - Güloğlu, B. ve İvrendi, M. (2008). Output fluctuations: transitory or permanent? The case of Latin America. Applied Economic Letters, 17(4): 381-386.
CR  - Hadri, K. (2000). Testing for Stationarity in Hetetogenous Panels. Econometrics Journal, 3, 148-161.
CR  - Hausman, J. A. (1978). Spesification Tests in Econometrics. Econometrica, 46(6), 1251-1271.
CR  - Im, K. S., Pesaran, M. H. ve Shin, Y. (2003). Testing for Unit Roots in Heterogenous Panels. Journal of Econometrics, 115, 53-57.
CR  - İnançlı, S. ve Konak, A. (2011). Türkiye’de İhracatın İthalata Bağımlılığı: Otomotiv Sektörü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 343-362.
CR  - İSO (2015a). Kağıt, Kağıt Ürünleri ve Basım Sanayi. Küresel Rekabette İstanbul Sanayi Odası Meslek Komiteleri Sektör Stratejileri Projesi, Ekonomik Araştırmalar Şubesi, https://www.iso.org.tr/haberler/etkinlikler/iso-kagit-kagit-urunleri-ve-basim-sanayi-sektor-raporunu-acikladi/
CR  - İSO (2015b). Kimyasallar ve Kimyasal Ürünler İmalatı Sanayi. Küresel Rekabette İstanbul Sanayi Odası Meslek Komiteleri Sektör Stratejileri Projesi, Ekonomik Araştırmalar Şubesi, https://www.iso.org.tr/file/ISO_Kimyasallar_ve_Kimyasal_Urunler_Imalati_Sanayi_Sektor_Raporu_2015-3987.pdf
CR  - Kibritçioğlu, A. (1996). Uluslararası (Makro) İktisat-Okumalar. Ankara: AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
CR  - Kundak, S. ve Aydoğuş, İ., (2018). Türkiye’de İmalat Sanayinin İthalata Bağımlılığının Analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(1), 252-266. https://doi.org/10.21547/jss.348833
CR  - Levin, A., Lin, C. ve Chu, J. (2002). Unit Roots Tests in Panel Data: Asymptotic and Finite Sample Properties. Journal of Econometrics, 108, 1-24.
CR  - Maddala, G. S. ve Wu, S. (1999). A Comparative Study of Unit Root Tests with Panel Data and A New Simple Test. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 61, 631-652.
CR  - Özer, M. ve Erdoğan, L. (2006). Türkiye'de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Zaman Serisi Analizi. Ekonomik Yaklaşım Gazi Üniversitesi, 17, 93.
CR  - Özlale, Ü. ve Karakurt, A., (2012). Türkiye’de Tasarruf Açığının Nedenleri ve Kapatılması için Politika Önerileri. Bankacılar Dergisi TBB, 83, 1-33.
CR  - Pesaran, H. M. (2006). A Simple Panel Unit Root Test In The Presence of Cross- Section Dependence. Journal of Applied Econometrics, 22, 265-312.
CR  - Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. CESifo Working Paper: 1229, https://ftp.iza.org/dp1240.pdf
CR  - Saygılı, Ş., Cihan, C., Yalçın, C. ve Hamsici, T. (2009). Türk İmalat Sanayinin İthalat Yapısı (Taslak Rapor Özeti). TCMB Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/16e81cc5-44d8-4d2b-a7d4-b61cedb0b4c1/WP1002.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID%20=ROOTWORKSPACE-16e81cc5-44d8-4d2b-a7d4-b61cedb0b4c1-m3fB8Ud
CR  - Sönmezler, G., Akduğan, N, U. ve Gündüz, İ. O. (2017). Türkiye’de Cari Açık Sorununun Reel Döviz Kuru ve İhracatın İthalata Bağımlılığı Açısından Değerlendirilmesi. Maliye Finans Yazıları, 108, 105-122. https://doi.org/10.33203/mfy.357671
CR  - Taylor, M. P. ve Sarno, L. (1998). The Behavior of Real Exchange Rates During The Post-Bretton Woods Period. Journal of International Economics, 46, 281-312.
CR  - TÜİK (2022). Ekonomik Faaliyetlere Göre İhracat ve İthalat. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Dis-Ticaret-104
CR  - World Bank (2020). World Development Report 2020: Trading for Development in the Age of Global Value Chains. Washington DC: World Bank.
CR  - Yenisu, E. (2019). Türkiye’de İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18(3), 1175-1193. https://doi.org/10.21547/jss.418935
CR  - Yerdelen Tatoğlu, F. (2020). Panel Veri Ekonometrisi. İstanbul: Beta.
CR  - Yükseler Z. ve Türkan, E (2008). Türkiye’nin Üretim Ve Dış Ticaret Yapısında Dönüşüm: Küresel Yönelimler Ve Yansımalar. Ekonomik Araştırma Forumu Çalışma Raporları Serisi-TÜSİAD,  http://eaf.ku.edu.tr/calisma_raporlari.
UR  - https://doi.org/10.14780/muiibd.1559425
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4255484
ER  -