TY  - JOUR
T1  - Öğretmenlik Mesleğinde Yükselmenin Okul İklimi ve Öğretmen Performansı Açısından Analizi
TT  - Analysis of Career Advancement in Teaching Profession in Terms of School Climate and Teacher Performance
AU  - Bozan, Serdar
AU  - Öztürk, Sevim
PY  - 2025
DA  - November
Y2  - 2025
DO  - 10.37669/milliegitim.1563704
JF  - Milli Eğitim Dergisi
JO  - Millî Eğitim
PB  - Milli Eğitim Bakanlığı
WT  - DergiPark
SN  - 1302-5600
SP  - 1905
EP  - 1950
VL  - 54
IS  - 248
LA  - tr
AB  - Bu araştırmada amaç, öğretmenlik mesleğinde yükselmenin okul iklimi ve öğretmen performansı açısından değerlendirilmesidir. Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma evrenini Mardin ili ve ilçelerinde bulunan her kademe ve türdeki kamu okulları oluştururken; örneklemini bu kurumlarda 2022-2023 eğitim ve öğretim yılında çalışmakta olan 134 okul yöneticisi ve 961 öğretmen oluşturmuştur. Örneklemin belirlenmesinde ölçüt örnekleme ve maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmaya ilişkin veriler araştırmacı tarafınca geliştirilen üç ölçek ile toplanmıştır. Çalışma ile meslekte yükselme düzenlemesine ilişkin görüşler “orta düzeyde katılıyorum”; kariyer basamaklarının oluşturduğu okul iklimine ilişkin görüşler “az katılıyorum”; kariyer basamaklarında yükselen öğretmen performansına ilişkin görüşler “orta düzeyde katılıyorum” düzeyinde tespit edilmiştir. Meslekte yükselme düzenlemesine ilişkin katılımcı görüşlerinin kariyer elde etme yöntemi, cinsiyet, öğrenim durumu, görev unvanı, kariyer unvanı değişkenleri açısından anlamlı farklılaştığı tespit edilmiştir. Meslekte yükselme düzenlemesine ilişkin katılımcı algıları okul iklimi algıları arasında pozitif yönde ve “orta düzeyde” anlamlı bir ilişki görülürken, öğretmen performansı algıları ile arasında da pozitif yönde ve “orta” düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Meslekte yükselme düzenlemesinin hem okul ikliminin hem de öğretmen performansının anlamlı bir yordayıcısı olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonunda, meslekte yükselme düzenlemesinin okul iklimi ve öğretmen performansı açısından önemli bir uygulama olduğu görülmüştür. Bu bulguya dayalı olarak, kariyer basamaklarında ilerlemenin, sınava dayalı olmaktan ziyade mesleki ve kişisel gelişmeye dayalı eğitimler şeklinde gerçekleştirilmesi ve kariyer basamaklarında yer alan unvanlara göre özlük haklarının geliştirilmesi gerekli görülmektedir.
KW  - Meslekte Yükselme
KW  - öğretmen kariyer basamakları
KW  - okul iklimi
KW  - öğretmen performansı
N2  - In this study, the aim is to evaluate the advancement in the teaching profession in terms of school climate and teacher performance. The research was conducted using a relational screening model, which is one of the quantitative research methods.The population of the research consists of public schools of all levels and types in the province and districts of Mardin; the sample consists of 134 school administrators and 961 teachers working in these institutions during the 2022-2023 academic year. Criterion sampling and maximum variation sampling methods were used in determining the sample. The data related to the research were collected with three scales developed by the researcher. Opinions on the promotion regulation in the profession were found to be "moderately agree"; opinions on the school climate created by career steps were found to be "slightly agree"; and opinions on the performance of teachers promoted in career steps were found to be "moderately agree". It was determined that participants' views on the promotion regulation in the profession differed significantly in terms of the method of obtaining a career, gender, educational status, job title, and career title variables. While there was a positive and "moderate" significant relationship between participants' perceptions of the promotion regulation in the profession and their perceptions of the school climate, there was also a positive and "moderate" significant relationship between their perceptions of the promotion regulation and teacher performance. It was found that the promotion regulation in the profession is a significant predictor of both the school climate and teacher performance. At the end of the research, it was seen that the promotion regulation in the profession is an important practice in terms of school climate and teacher performance. Based on this finding, it is deemed necessary to implement the advancement in career steps in the form of training based on professional and personal development rather than being exam-based, and to improve the personal rights according to the titles in the career steps.
CR  - Akyürek, M. İ. (2020). Okullarda okul iklimi: Temel eğitim örneği. Elektronik
Eğitim Bilimleri Dergisi. 9(17), ss.1-22.
CR  - Akyüz, Y. (2001). Başlangıçtan 2001’e Türk eğitim tarihi. Alfa Kitabevi.
CR  - Altunışık, B. (2010). Öğretmenlerin kariyer hedeflerinin eğitim kurumlarındaki
kariyer yönetimi uygulamalarına yansıması üzerine öğretmen algıları.
[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
CR  - Arslan, S. (2019). Ortaokullarda örgütsel iklim ile öğretmen performansı
arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Aydın Adnan
Menderes Üniversitesi.
CR  - Ashton, P., & Crocker, L. (1987). Systematic study of planned variation:
The essential focus of teacher education reform. Journal of Teacher
Education, May-June, 2-8.
CR  - Aydın, B. (2007). Öğretmenlik mesleğindeki kariyer basamaklarına ilişkin
öğretmen görüşleri ve bu görüşlerin bireysel değişkenlere göre
incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül
Üniversitesi.
CR  - Aydoğan, M., Leflef, S., & Özcan, D. (2024). Yeni öğretmenlik kariyer basamakları:
Bir karma desen çalışması. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim
Dergisi, 6(1), 53-73. https://doi.org.10.46423/izujed.1389551
CR  - Baş, B., Kibar Furtun, M. V., Kapusızoğlu, F., & Ulu Aslan, E. (2023). Öğretmenlik
kariyer basamakları ve yazılı sınavına ilişkin Türkçe öğretmenlerinin
görüşleri: Neyi, nasıl algılıyor, yorumluyor ve öneriyorlar? Ana Dili
Eğitimi Dergisi, 11(1), 159-177.
CR  - Boydak, M. Ö., & Kaya, K. (2009). İlköğretim kurumlarında görev yapan
öğretmen ve yöneticilerin kendilerini yenileme ve kariyer basamaklarında
yükselme sistemi ile ilgili görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler
Dergisi, 19(1), 97-112.
CR  - Büyükgöze, H., & Özdemir M. (2017). İş doyumu ile öğretmen performansı
ilişkisinin duygusal olayla kuramı çerçevesinde incelenmesi, İnönü
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1),, s. 311-325.
CR  - Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (22. baskı).
Pegem Yayınları.
CR  - Canlı, S. (2016). Okul müdürlerinin öğretmenlere güvenin okul iklimine etkisi.
[Yayımlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi.
CR  - Cımbız, A. T., & Küçüker, E. (2015). Öğretmenlik kariyer basamakları
uygulamasının okuldaki etkilerine ilişkin öğretmenlerin görüşü.
Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38), 689-701.
CR  - Cohen, J., Mccabe, E. M., Michelli N. M., & Pickeral, T. (2009). School climate:
Research, policy, practice, and teacher education. Teachers College
Record, 111(1), 180-213.
CR  - Çağlayan, E. (2014). Okul binaları ve örgüt iklimi. [Yayımlanmamış doktora
tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
CR  - Çalık, T. ve Kurt, T. (2010). Okul iklimi ölçeğinin geliştirilmesi (SCS). Eğitim ve
Bilim, 35(157), 167-180.
CR  - Çevik, M. N. (2022). Okulların örgüt yapısıyla örgütsel bağlılık arasındaki
ilişkide okul ikliminin aracı rolü [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi
Üniversitesi.
CR  - Çınar, U. (2022). Okullardaki okul iklimi ile öğretmenlerin performans düzeyleri
arasındaki ilişkileri. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (31), 202-
223.
CR  - Çobanoğlu, F., & İlkin, A. (2023). Öğretmenlerin yenilenen kariyer basamakları
uygulaması hakkındaki görüşleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (14),
155-173.
CR  - Dağ, S. (2020). Okul yöneticisi ve öğretmenlerin benimsedikleri felsefi yaklaşım
ile okul iklimi ve öğrenci davranışlarının kontrol etme eğilimi arasındaki
ilişki [Yayımlanmamış doktora tezi]. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
CR  - Dağal, A. B. (2012). Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin
performanslarının 360 derece geri bildirim yoluyla değerlendirme.
[Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri
Enstitüsü.
CR  - Darling-Hammond, L. (2000). Teacher quality and student achievement.
Education Policy Analysis Archives, 8(1), 1-44.
CR  - Darling-Hammond, L., Wei, R. C., & Johnson, C. M. (2009). Teacher preparation
and teacher learning: A changing policy landscape. In G. Sykes, B.
Schneider & D. N. Plank (Eds.). Handbook of education policy research,
(pp. 613-637). American Educational Research Association & Routledge.
CR  - Demir, S. B. (2011). Öğretmen kariyer basamakları uygulamasının öğretmenler
tarafından değerlendirilmesi. Journal of Education and Humanities:
Theory and Practice, 2(3), 53-80.
CR  - Demirdöven, İ.H. (2011). Meslek etiklerindeki sorunların kaynağı üzerine. Kaygı.
Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 16,
47-52.
CR  - Deniz, B. (2009). Kariyer basamakları uygulamasının öğretmen motivasyonuna
etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
CR  - Deniz, B. (2021). Öğretmen algılarına göre örgütsel destek, örgütsel sinizm ve
öğretmen performansları arasındaki ilişkini incelenmesi [Yayımlanmamış
yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
CR  - Dilbaz Sayın, S. S. (2017). Okul iklimi ile öğretmen performansı arasındaki
ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çanakkale Onsekiz
Mart Üniversitesi.
CR  - Dilekçi, Ü., & Nartgün, Ş. (2020). Öğretmenlerin öznel kariyer başarılarına ilişkin
algıları: Bir karma yöntem çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 680-704. https://doi.org/10.17240/
aibuefd.2020.20.52925-664924
CR  - Diktaş Yılmaz, D. (2019). Öz yeterlik ve kariyer ilişkisi: Pendik ilçesi eğitimcileri
örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
CR  - Erdoğmuş, N. (2003). Kariyer geliştirme: Kuram ve uygulama. Nobel Yayın
Dağıtım.
CR  - Ergün, M. (1987). Atatürk devri Türk devrimi. D.T.C. Fakültesi Yayınları.
CR  - Ferguson, P., & Womack, S.T. (1993). The impact of subject matter and education
coursework on teaching performance. Journal of Teacher Education,
44(1), 55-63.
CR  - Fitria, H. (2018). The influence of organizational culture and trust through the
teacher performance in the private secondary school in Palembang.
International Journal of Scientific & Technology Research, 7(7), 82-86.
CR  - Fitria, H., Mukhtar, M., & Akbar, M. (2017). The effect of organizational structure
and leadership style on teacher performance in private secondary school.
International Journal of Human Capital Management, 1(2), 101-112.
https://doi.org/10.21009/IJHCM.01.02.12
CR  - Fraenkel, J.R., & Wallen, N.E. (2009). How to design and evaluate research in
education. McGraw-Hill.
CR  - Gedikoğlu, T., & Tahaoğlu, F. (2010). İlköğretim okullarının örgüt iklimi:
Gaziantep ili Şahinbey ve Şehitkâmil ilçeleri örneği. Millî Eğitim Dergisi.
186, 38-55.
CR  - Göcen, G. & Kaya, Z. (2014). İmam-hatip liselerinde çalışan öğretmen ve
yöneticilerin okul iklim algısı ve bu algıya etki eden faktörler: İstanbul
örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 36, 67-
102.
CR  - Gülden, B., & Kaplan, K. (2023). Türkçe öğretmenlerinin öğretmenlik kariyer
basamaklarında yükselme yönetmeliği ile ilgili görüşleri. Korkut Ata
Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 10, 13-31. https://doi.org.10.51531/
korkutataturkiyat.1251782
CR  - Gündoğdu, K., & Kızıltaş, E. (2008). Kariyer basamaklarında yükselme sistemi
ve sınavına ilişkin uzman öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada
Eğitim Yönetimi, (55), 363-388.
CR  - Hatipoğlu, A., & Kavas, E. (2016). Veli yaklaşımlarının öğretmen performansına
etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(4), 1012-1034.
CR  - Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013).
Multivariate data analysis: Pearson Education Limited.
CR  - Hoy, W. K., & Miskel, C.G. (2012). Educational administration: Theory,
research and practise. (7th ed.). (Translation Editor: Selahattin Turan).
Nobel Publication.
CR  - Karasar, N., 2009. Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
CR  - Kaplan, İ., & Gülcan, M. G. (2020). Öğretmen kariyer basamaklarının
oluşturulmasına ilişkin görüşlerin incelenmesi: Karma yöntem
araştırması. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 380-406. https://dx.doi.
org/110.30855/gjes.2020.06.03.007
CR  - Kavgacı, H. (2010). İlköğretimde örgütsel iklim ve okul-aile ilişkileri
[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
CR  - Keskin, C., & Gedik, Ş. (2024). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin öğretmenlik
kariyer basamakları uygulamasıyla ilgili algıları. Buca Eğitim Fakültesi
Dergisi, 59 , 689-708.
CR  - Küçüker, E. (2000). Millî eğitim bakanlığı merkez örgütünde eğitim uzmanı ve
uzman yardımcısı istihdamında karşılaşılan sorunlar [Yayımlanmamış
yüksel lisans tezi] Ankara Üniversitesi.
CR  - Limon, İ. (2019). Eğitim örgütlerinde değişim yorgunluğu, eğitim politikaları
bağlamında moral yitimi ve iş performansı arasında ilişki
[Yayımlanmamış doktora tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
CR  - Maya, İ., & Taştkin, S. (2018). Öğretmenlerin mesleki gelişim uygulamaları
açısından pısa’da başarılı bazı ülkeler ile Türkiye’nin karşılaştırılması.
Turkish Studies, 3(11), 909-932.
CR  - Memduhoğlu, H. S., & Şeker, G. (2010). Öğretmenlerin algılarına göre ilköğretim
okullarının örgütsel iklimi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
12(1), 1-26.
CR  - Ordu, A. (2016). Lise öğretmenlerinin iş doyumları ve bireysel performansları
arasındaki ilişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi, 13(36), 1-19.
CR  - Otrębski, W. (2022). The correlation between organizational (school) climate and
teacher job satisfaction—The type of educational ınstitution moderating
role. International Journal of Environmental Research and Public
Health, 19(11), 6520. https://doi.org/10.3390/ijerph19116520
CR  - Özdemir, M., & Gören, S.Ç. (2017). Psikolojik güçlendirme, liderlik uyumu ve
öğretmen performansı ilişkisinde örgütsel bağlılığın aracı rolü. İlköğretim
Online, 16(1), 342-353.
CR  - Özdemir, M., & Yirmibeş A. (2016). Okullarda liderlik ekibi uyumu ve öğretmen
performansı ilişkisinde iş doyumunun aracı etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 323.
CR  - Özdemir, T. Y., Doğan, A., & Demirkol, M. (2022). Öğretmenlik kariyer
basamakları hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Sosyal Alan
Araştırmaları Dergisi, 11(2), 53-67.
CR  - Özgenel, M., & Aktaş A. (2020). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmen
performansına etkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram
ve Uygulama, 3(2), 1-18.
CR  - Pınar, M.A., & Dönel Akgül, G. (2023). Fen bilimleri öğretmenlerinin
öğretmenlikte kariyer basamaklarında yükselme sistemine ilişkin
görüşleri. International Journal of Social Sciences and Education
Research, 9 (1), 36-47. https://doi.org/10.24289/ijsser.1181614
CR  - Polat, Ş. (2019). Öğretim doyumu ve iş performansı ilişkisinin öğretmen
görüşlerine göre incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 641-651.
CR  - Schacter, J. (2000). Teacher performance-based accountability: Why, what and
how?John Milken Family Foundation.
CR  - Schlaffer, J. J. (2006). Elementary teachers’ and principals’ perceptions of school
climate [Unpublised doctoral dissertation]. Widener University.
CR  - Seyidoğlu, Y. (2020). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin vizyoner
liderlik yeterlikleri ile öğretmen performansı arasındaki ilişkinin
incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Siirt Üniversitesi.
CR  - Sincer, S. (2021). Öğretmen performansı, örgütsel sadakat ve karizmatik
liderlik arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması
[Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
CR  - Suvacı, B. (2020). Kariyer Yönetimi. H.Z. Tosun ve D. Paşaoğlu Baş,İnsan
kaynakları yönetimi içinde (221-141). Anadolu Üniversitesi Yayını.
CR  - Stoyanova, S. (2017). Bulgarian teachers’ career motivators. Problems of
Psychology in The 21 Century, 10(2), 85-97. https://doi.org/10.33225/
ppc/16.10.85
CR  - Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. (5th ed.)
Pearson Education.
CR  - Taşkaya, S. M. (2007). Eğitimde niteliğin artırılması ve öğretmenlerin statüsünün
iyileştirilmesinde kariyer basamaklarının değerlendirilmesi: Konya ili
örneği [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
CR  - Türk Dil Kurumu (2023). Türk dil kurumu sözlüğü, Meslek. https://sozluk.gov.tr/
CR  - Tokgöz, G., & Tokgöz, T. (2022). Beden eğitimi öğretmenlerinin öğretmenlik
kariyer basamakları sınavına yönelik sınav kaygısı düzeylerinin
incelenmesi. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(2), 131-142.
CR  - Tosuntaş, Ş. B. (2017). Öğretmenlerin etkileşimli tahta kullanımına etki eden
faktörler ve öğretmen performansına etkisi [Yayımlanmamış doktora
tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
CR  - Ural, İ. (2007). Kariyer basamaklarında yükselme uygulamasına ilişkin öğretmen
görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal
Üniversitesi.
CR  - Usop, A. M., Askandar, D. K., Langguyuan-Kadtong, M., & Usop, D. A. S.
O. (2013). Work performance and job satisfaction among teachers.
International Journal of Humanities And Social Science, 3(5), 245-252.
CR  - Veziroğlu Çelik, M. (2014). Okul öncesi eğitimde örgütsel iklimin öğretmen
performansına etkisi, [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
CR  - Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri.
Seçkin Yayınevi. Ankara
CR  - Yüner, B. (2018). Okul yönetişimi ile okul iklimi arasındaki ilişkinin öğretmen
görüşlerine göre incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe
Üniversitesi.
CR  - Zeyrek, A. O. (2008). Milli eğitim bakanlığı 2005 öğretmenlik kariyer
basamakları yükselme sınavında öğretmenlerin başarı durumları ile
örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış
yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
UR  - https://doi.org/10.37669/milliegitim.1563704
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4273527
ER  -