@article{article_1564486, title={ESKİ UYGURCA HUKUK BELGELERİNDE BUDİZM’İ YANSITAN BAZI UNSURLAR ÜZERİNE}, journal={Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (TÜRKLAD)}, volume={9}, pages={149–168}, year={2025}, DOI={10.30563/turklad.1564486}, author={Bostan, Celalettin Bulut}, keywords={Eski Uygurca, Budizm, Buddha, Eski Uygurca Hukuk Belgeleri}, abstract={Türklerin Budizm’le temasının en yoğun olduğu dönem şüphesiz Eski Uygurca dönemidir. Bu dönemde Budizm’i kabul eden Uygurlar, dinin ilkelerini öğrenmek ve uygulamaya almak için çeşitli çeviri faaliyetlerinde bulunmuşlardır. Bu durumdan ötürü Eski Uygurcadaki Budist dinî terminolojinin, unsurların Budist kanona ait eserler içinde yoğun olarak bulunduğu görülmektedir. Budizm’e dair unsurlar, Budist kanon haricinde Uygurların din dışı eserlerinden biri olan hukuk belgelerinde de görülmektedir. Ele aldığımız bu çalışmada Eski Uygurca hukuk belgelerinde Budizm’i yansıtan unsurlar tespit edilerek bu unsurların Budizm’deki karşılığının, konumunun ne olduğu üzerinde durulmuştur. Bu hedef doğrultusunda Eski Uygurca hukuk belgelerinde Budizm’e dair şu unsurlar tespit edilmiştir: EUyg. abita ~ amita = Skr. amitābha; EUyg. açari = Skr. ācārya; EUyg. bakçan = Skr. bhaktacchinnaka; EUyg. burhan, buda = Skr. buddha; EUyg. burhan uluşı = Skr. buddhakṣetra; EUyg. bursoŋ = Skr. saṃgha ~ saṅgha; EUyg. edgü kılınç, buyan = Skr. puṇya; EUyg. darm(a) = Skr. dharmā; EUyg. m(a)haraç = Skr. mahārāja; EUyg. tört maharaç teŋriler = Skr. caturmahārāja; EUyg. mantal = Skr. maṇḍala; EUyg. sadu = Skr. sādhu; EUyg. saŋik = Skr. sāṅghika; EUyg. seŋrem = Skr. vihāra; EUyg. şazın = Skr. śāsana; EUyg. v(i)rh(a)r = Skr. vihāra; EUyg. toyın = Skr. bhikṣu; EUyg. patir = Skr. pātra. Din dışı ve telif eser özelliği gösteren hukuk belgelerinde Budist unsurların, terminolojinin görülmesinin nedenleri şu şekilde sıralanabilir: 1. Uygurların Budizm’i kabul etmesi sonucu çeşitli dillerlerle özellikle de Sanskritçeyle olan ilişkisi; 2. Budist kültürün Uygur yerleşik hayatına, kültürüne bıraktığı göz ardı edilmeyecek etki; 3. Hukuk belgelerinin oluşturulduğu dönemde Uygurların Budizm’e tabi olma ihtimali.}, number={1}, publisher={Ahmet BURAN}