@article{article_1565037, title={YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE OLGUSAL VE OLUŞSAL ADLAŞTIRMA YAPISINA UYGULAMALI BİR BAKIŞ: NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ TÖMER ÖRNEĞİ}, journal={Dil Dergisi}, volume={176}, pages={1–30}, year={2025}, DOI={10.33690/dilder.1565037}, author={Gündüz, Fikriye and Kocayanak, Dilek}, keywords={Adlaştırma, Olgusal adlaştırma, Oluşsal adlaştırma, Yabancı dil olarak Türkçe}, abstract={Yabancılara Türkçe öğretiminde–mA, -mAk ve –(y)Iş adlaştırma ekleri olarak ele alınmaktadır. Ancak -DIk ve -(y)AcAk ekleri de tümceleri adlaştırmak için kullanılmaktadır. Örneğin “Ona hediye aldığımı söylemedim.” tümcesinde -DIk eki yan tümcede adlaşmıştır; yan tümcenin adlaşan eylemi “alma” gerçekleşmiştir. Yani “olgusal”dır. Oysa “Annem ona hediye almamı söyledi.” tümcesinde -mA eki ile adlaşan eylemin gerçekleşip gerçekleşmediği üzerinde değil bu eylemin bildirdiği oluş veya durum üzerinde durulmaktadır. Dolayısıyla bu örnekte adlaşan eylemin yapısı “oluşsal”dır. Ne var ki bu kural “*Seni görmeye sevindim.” örneğinin neden yanlış olduğunu aktarmakta yetersizdir. Çalışma bu problemden yola çıkarak yapılmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden tarama çalışması kullanılan bu çalışmada, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi TÖMER’de öğrenim gören C1 düzey 15 uluslararası öğreniciye uzman görüşleriyle yapılandırılmış, pilot çalışmayla güvenirliği ölçülmüş, açık uçlu, doğru-yanlış ve çoktan seçmeli sorulardan oluşan görüşme formu uygulanmıştır. Öğrenicilerin -mA, -DIk ve -(y)AcAk adlaştırma eklerini bilme ve kullanma durumları ile adlaşan eylemin oluşsal/olgusal olma durumuna göre nasıl, ne sıklıkta kullandıklarının ve farkındalıklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Yanıtlar değerlendirildiğinde; -mA, -DIk ve -(y)AcAk adlaştırma ekleriyle oluşturulan tümcelerden dilbilgisel ve anlamsal olarak doğru tümceyi seçebilen öğrenici oranı %55,56’dır. Öğrenicilerin -mA adlaştırma ekinin eylemin anlattığı durumu, işi, hareketi veya oluşu ön plana çıkarma durumuyla –(y)Iş adlaştırma ekinin daha çok eylemin yapılış biçimini öne çıkarma durumunu ayırt edemediği anlaşılmıştır. Adlaştırma ekleriyle kullanılan bazı ana tümce eylemleri verilmiş; bu ana tümce eylemlerini uygun şekilde tamamlamaları istenen örneklerde öğrenicilerin üzülmek, şaşırmak ve inanmak eylemlerinde -mA, -DIk ve -(y)AcAk adlaştırma yapılarının kullanım oranlarının birbirine çok yakın olduğu saptanmış, bu durum ana tümce yükleminin duygusal (emotive) nitelik taşımasıyla ilişkilendirilmiştir. Olgusal (factive) ve olgu dışı (non-factive) kavramlarını içinde barındıran tümcelerde ise öğrenicilerin %72,50’si adlaştırma yapısıyla kurulan tümcelerde olgusallık durumunu, %27,50’si oluşsallık durumunu kullanmayı tercih etmiştir. Çalışmada -mA ve -DIk ekinin olgusal ve olgu dışı olma durumu özelinde bütüncül bir dilbilgisi öğretimine ihtiyaç duyulduğu önerilmiştir.}, number={1}, publisher={Ankara Üniversitesi}