TY  - JOUR
T1  - HALK MÜZİĞİ KAYNAKLARINDAN MODERNİST BİR DİL YARATIMI: BELA BARTOK’UN POLİMODAL KROMATİZMİ
TT  - The Creation of a Modernist Style From Folk Music Sources: Bela Bartok’s Polymodal Chromaticism
AU  - Sakarya, Uğur Cihat
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2024
DO  - 10.31722/ejmd.1565252
JF  - Eurasian Journal of Music and Dance
PB  - Ege Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2651-4818
SP  - 68
EP  - 93
IS  - 26
LA  - tr
AB  - Bu araştırmanın amacı Bela Bartok’un halk müziği kaynaklarından yaratmış olduğu modernist dilinin temelbileşeni olan polimodal kromatizmin özelliklerini tespit etmektir. Bestecinin ortak bir temel ses üzerinde iki veyadaha fazla farklı modu kurarak yarattığı polimodal kromatik dizinin sonsuz yeni olasılıklar sağladığı görülmüştür. Bunlar, uyuşumsuzu özgür bırakan, geleneksel hiyerarşik-tonal bağlantıları zorunluluk olmaktan çıkaran yeni bir kromatik armoni, ezgileri tonalite sınırlarından çıkararak sürekli evrilmeye açık hale getiren kromatik bir ezgisel gelişim; tonal karşıtlıklar yerine polimodal kromatik kombinasyonun belli bileşenlerini yoğunlaştırarak veya önceden duyulmayan notaları kademeli olarak dahil ederek yaratılan yeni bir modülasyon (geçiş) tekniği ve işlevsel armoninin terki ve seslere verilen özgürlük sayesinde geleneksel formal şablonların ötesine açılan özgürlükçü bir form kavrayışıdır. Bu dilin oluşumunda halk müziği kaynaklarının etkileri, ilgili teorik ve tarihsel bağlamın sağladığı alt yapıya dayanılarak seçme eserler üzerinde yapılan analizlerle belirlenmiştir. Araştırma, özel olarak polimodal kromatizmin incelendiği, eserlerdeki modal merkezlerin ve kombinasyonların belirlendiği, kullanılan modal kaynakların halk müziğiyle bağlantılarının tespit edildiği; ortaya çıkan dilin politonalite ve 12 ton sistemi gibi modernist dillere kıyasla ayırt edici özelliklerinin tartışıldığı bir çalışma olması bakımından önemlidir.
KW  - Bela Bartok
KW  - modern müzik
KW  - polimodal kromatizm
KW  - armoni
KW  - halk müziği.
N2  - The aim of this research is to determine the characteristics of polymodal chromaticism, the basic component of Bela Bartok's modernist style created from folk music sources. It has been seen that the polymodal chromatic scale, created by composer building two or more different modes on a common fundamental, provides endless new possibilities: New chromatic harmony that frees dissonance and eliminates necessity of traditional hierarchical- tonal connections, a chromatic melodic development that frees melodies from boundaries of tonality and makes them open to continuous evolution; a new modulation (transition) technique created by intensifying certain components of polymodal chromatic combination or by gradually including previously unheard notes instead of tonal oppositions; and a libertarian conception of form that opens beyond traditional formal templates thanks to abandonment of functional harmony and freedom given to sounds. The effects of folk music sources on the formation of this style were determined by analyses conducted on selected works based on background provided by relevant theoretical and historical context. Research is important because it specifically examines polymodal chromaticism, determines modal centers and combinations, determines connections of modal sources with folk music, and discusses distinctive features of resulting style compared to modernist styles such as polytonality and 12-tone system.
CR  - Bartok, B. (1976). Essays. Lincoln: University of Nebraska Press.
CR  - Bartok, B. (1980). Mikrocosmos, No:43 ve 121 (basılı nota). Moskova: Muzyka.
CR  - Bartok, B. (1909). 10 Easy Pieces (basılı nota). Budapeşte: Rozsnyai Karoly.
CR  - Bartok, B. (1910). 2 Elegies (basılı nota). Budapeşte: Rozsnyai Karoly.
CR  - Bartok, B. (1919). Allegro Barbaro (basılı nota). Kiev: Muzgiz.
CR  - Erdely, S. (2001). Bartok and Folk Music. Cambridge: Cambridge University Press.
CR  - Machlis, J. (1979). Introduction to Contemporary Music. New York: W.W. Norton & Company.
CR  - Morgan, P. (1991). Twentieth Century Music. London: W.W. Norton & Company.
CR  - Schoenberg, A. (1929). Variationen für Orchester (basılı nota). Viyana: Universal Edition.
CR  - Stravinsky, I. (1988). Petrushka (basılı nota). New York: Dover Publications.
CR  - Stravinsky, I. (1989). The Rite of Spring (basılı nota). New York: Dover Publcations.
CR  - Suchoff, S. (1994). Fusion of national styles: Piano literature 1908-11. In M. Gillies (Ed.), The Bartok Companion
(pp. 162-183). Oregon: Amedeus Press.
CR  - Susanni, P., & Antokoletz, E. (2012). Music and Twentieth Century Tonality. New York: Taylor and Francis.
CR  - Waker, D. (1996). Bartok analysis: A critical examination and application. Ontario: McMaster University
Publishing.
CR  - Winton, J. (1966). Bartok on his own music. Journal of the American Musicological Society, 19(2), 232-243.
UR  - https://doi.org/10.31722/ejmd.1565252
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4279929
ER  -