@article{article_1567688, title={Abbâsîlerin İlk Asrında Mısır’daki Kadı Atamaları ve Yargıya Yansımaları}, journal={İSTEM}, pages={205–232}, year={2024}, DOI={10.31591/istem.1567688}, author={Kamit, Maşide}, keywords={İslam Tarihi, Abbasiler, Mısır, Kadı, Yargı}, abstract={Toplumsal hayatın bir düzen ve sistem içinde devamlılığını sağlama ihtiyacı, insanlar arasındaki ilişkileri düzenleyen ve anlaşmazlıkları çözümleyen bazı kurallara bağlılığı zorunlu kılmıştır. Bu durum, çok eski zamanlardan itibaren söz konusu görevi yürüten kişi ya da müesseselerin ortaya çıkışında etkili olmuştur. İslâm, toplumsal düzenin sağlanması ve insanlar arasındaki ilişkilerin âdil bir şekilde yürütülebilmesi için özellikle uyulması gereken bir takım kural ve ilkeler ortaya koymuştur. Hz. Peygamber de insanlar arasındaki anlaşmazlıkları ve gelişen hukukî sorunları bu ilkeler çerçevesinde çözüme kavuşturup bizzat karara bağlamak suretiyle İslam toplumu için bir model oluşturmuştur. Râşid Halifeler döneminde gerçekleşen fetih hareketleri neticesinde toprakların genişlemesi, idarî ve hukukî işlerin artması ve problemlerin çeşitlilik göstermesi gibi hususlar diğer alanlarda olduğu gibi adlî alanda da bazı düzenlemeleri gerekli kılmıştır. Hz. Ömer döneminde adlî teşkilatın kurumsallaşması konusunda önemli adımlar atılmış ve hem merkezde hem de eyaletlerde hukukî işlerin yürütülmesi için kadılar tayin edilmiştir. Ayrıca kadılara davaları karara bağlarken uymaları gereken kurallar bildirilmiştir. Emevîler döneminde kurumsallaşma faaliyetleri devam etmiş ve bu süreçte kadıların atama ve azilleri hususundaki yetki genellikle eyalet valilerine bırakılmıştır. İktidarı ele geçiren Abbâsîler ise benimsedikleri merkeziyetçi siyaset anlayışı ekseninde halifenin mutlak otorite oluşu temeline dayalı bir idarî yapılanma tesis etmiştir. Bu anlayış doğrultusunda adlî teşkilatta yapılan bazı düzenlemelerin ardından kadı atamaları bizzat halifeler tarafından yapılmaya başlamıştır. Adlî alandaki bu değişikliğin etkileri her eyaletin kendi iç dinamiklerine göre farklılık göstermiştir. Bu makalede, kadıların halifeler tarafından atanma süreçlerinin, Abbâsîlerin yönetim merkezine uzak bir eyalet olan Mısır’da nasıl bir seyir izlediği, kadıların konumunu nasıl etkilediği, kadıların bölge halkı ve yerel idarecilerle ilişkilerini nasıl şekillendirdiği ele alınmıştır. Ayrıca bu değişikliğin zaman içinde Mısır’daki yargı alanına olan çeşitli etkileri de değerlendirilmiştir.}, number={44}, publisher={Necmettin Erbakan Üniversitesi}