@article{article_1570379, title={Divânu Lûgâti’t-Türk’teki Tekçil (Donuk) Türetim Ekleri Üzerine Biçim Bilimsel Bir İnceleme}, journal={Journal of Turkish Language and Literature}, volume={65}, pages={35–48}, year={2025}, DOI={10.26650/TUDED2025-1438376}, author={Uluscu, Gizem}, keywords={Biçim birim, Tekçil biçim birim, Türetim ekleri, Divânu Lûgâti, Biçim bilimi}, abstract={Biçim birimler, dilde anlam ayırıcı özelliğe sahip en küçük dilsel birimdir. Biçim birimler, dilde yalnız başına görülüp görülememelerine göre bağımlı ve bağımsız biçim birimler olmak üzere ikiye ayrılır. Tekçil biçim birimler ise dilde kullanımları bir ya da birkaç kereye mahsus olan biçim birimlerdir. Tekçil biçim birimler, çeşitli araştırmacılar tarafından farklı terimlerle karşılanmıştır. Türkçede tekçil biçim birimler ek şeklinde görülebileceği gibi tek başına görünemeyen kökler şeklinde de karşımıza çıkmaktadır. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda genellikle standart Türkiye Türkçesinde tek başına görünemeyen kökler üzerine yoğunlaşılmıştır. Bu çalışmada ise 11. yüzyılda Kaşgarlı Mahmud tarafından kaleme alınan Divânu Lûgâti’t-Türk adlı eserdeki eklerde görülen tekçil biçim birimler incelenmiştir. Bu amaçla Divânu Lûgâti’t-Türk’ün Dankoff-Kelly (1982-1985), Atalay (1985-1986), Ercilasun-Akkoyunlu (2015) ve Kaçalin (2019) tarafından yapılan yayımları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Yine Divânu Lûgâti’t-Türk üzerine biçimbilimsel çalışmalar yürütmüş olan Bilgen (1989), Nalbant (2008) ve Herkmen (2009) tarafından ortaya konan çalışmalar da taranmıştır. Eserde tespit edilen tekçil türetim ekleri ad ve eylem tabanlarına gelenler olmak üzere kategorize edilmiştir. Taranan etimolojik sözlükler, dilbilgisi kitapları ve makaleler sonucunda bu ekler hakkında elde edilen araştırmacı görüşlerine ve -varsa- bu ekler ve eklendikleri sözcüklerin etimolojik yapısı hakkındaki tartışmalara da yer verilmiştir. Eklerin eklendikleri ad ve eylem tabanlarında ne gibi anlamsal ve yapısal değişikliklere sebep oldukları üzerinde durulmuştur. Çalışmanın sonuç bölümünde ise eserde tespit edilen on dört tekçil türetim eki hakkında değerlendirmeler yapılmıştır.}, number={1}, publisher={İstanbul Üniversitesi}, organization={Yok}