TY  - JOUR
T1  - 2019 TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDAKİ KAZANIMLARIN YANSITICI DÜŞÜNME BECERİSİ BAĞLAMINDA İNCELENMESİ
TT  - ANALYSIS OF THE LEARNING OUTCOMES IN THE 2019 TURKISH COURSE CURRICULUM IN THE CONTEXT OF GAINING REFLECTIVE THINKING SKILLS
AU  - Çoban, Ali
AU  - Açık, Fatma
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.71084/ijlet.1577142
JF  - International Journal of Languages' Education and Teaching
JO  - IJLET
PB  - Bilim Eğitim Kültür Akademi Derneği
WT  - DergiPark
SN  - 2148-2705
SP  - 258
EP  - 277
VL  - 13
IS  - 3
LA  - tr
AB  - Bireyler düşünme becerisi sayesinde erdemli ve değer sahibi olabilir ve insanlığın temel problemleri karşısında duyarlık geliştirebilir. Yansıtıcı düşünme ise; geçmiş bilgi ve deneyimlerin geleceğe yansıtılması olarak tanımlanabilir. Yansıtıcı düşünme bireylerin eğitim öğretim vasıtasıyla bilgi edinmesini, bilgilerini başkaları ile paylaşmasını ve yeni durumlarda kullanabilmesini sağlayan unsurlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Akademik ve sosyal hayata olumlu etkisi bulunan bu düşünme becerisine daha fazla dikkat kesilmek gereklidir. Ancak ülkemizde, eleştirel ve yaratıcı düşünme ile karşılaştırıldığında yansıtıcı düşünmeye ilişkin çalışmaların nicelik bakımından geride olduğu görülmektedir. Bu bağlamda çalışmamızın amacı, Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda bulunan ortaokul seviyesindeki kazanımlarda bulunan yansıtıcı düşünme becerilerini tespit etmek şeklinde belirlenmiştir. Bu çalışma, nitel araştırma desenlerinden temel nitel araştırma yaklaşımına göre oluşturulmuştur. Çalışmada Türkçe dersi öğretim programında yer alan kazanımların, yansıtıcı düşünme hususunda nitelikleri analiz edilmiştir. Verilerin toplanmasında doküman incelemesi, analizinde ise betimsel analiz tekniğini kullanılmıştır. Araştırmanın nesnesini, 5-8. Sınıflara ait dinleme/izleme, okuma, konuşma ve yazma kazanımları oluşturmaktadır. Sonuçta, yansıtıcı düşünmeyi kazandıran veya geliştiren kazanımlarla en fazla yazma becerisinde karşılaşıldığı belirlenmiştir. 7. sınıf düzeyindeki yazma kazanımlarının %70,58’i yansıtıcı düşünmeyi içermektedir. Bu çalışmada karşılaşılan en yüksek orandır. 8. sınıf okuma kazanımlarının %14,28’i yansıtıcı düşünmeyi kazandırmaya veya geliştirmeye yöneliktir. Çalışma sonucunda en düşük oran, 8. sınıf okuma kazanımları içerisinde tespit edilmiştir.
KW  - türkçe dersi
KW  - kazanımlar
KW  - öğretim programı
KW  - yansıtıcı düşünme
N2  - The aim of our study is to determine the reflective thinking skills in the learning outcomes at the secondary school level in the Turkish Language Curriculum. This study was designed according to the basic qualitative research approach, one of the qualitative research designs. In the study, the qualities of the achievements in the Turkish lessons curriculum in terms of reflective thinking were analysed. Document analysis technique was used in data collection and descriptive analysis technique was used in data analysis. The object of the research was listening/watching, reading, speaking and writing acquisitions belonging to grades 5-8.  As a result, it was determined that the  outcomes that develop reflective thinking were mostly encountered in writing skill. 70,58% of the writing outcomes at 7th grade level include reflective thinking. This is the highest rate encountered in this study. 14,28% of 8th grade reading outcomes are aimed at gaining or developing reflective thinking. As a result of the study, the lowest rate was found in the 8th grade reading outcomes.
CR  - Akgün, B. (2020). Türkçe 6-7-8 ders kitaplarında bulunan dinleme / izleme etkinliklerinin düşünce kabiliyetine katkısı. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
CR  - Aksan, D. (1995). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim I. Türk Dil Kurumu Yayınları.
CR  - Andrusyszyn, M.A., & Davie, L. (1997). Facilitating reflection through interactive journal writing in an online graduate course: A qualitative study. Journal of Distance Education, 12(2), 103-126.
CR  - Arı, G., & İpek, O. (Ed.). (2022). Dil eğitiminin temel kavramları. İksad Yayınevi.
CR  - Artuğ, G., & Alkın-şahin, S. (2023). Yedinci sınıf öğrencilerinin okuma stratejilerine ilişkin bilişsel farkındalıklarının problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerilerini yordama düzeyi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(3), 644-656. https://doi.org/10.34056/aujef.1296597
CR  - Aslan, C. (2010). Düşünme becerilerini geliştirici dil ve edebiyat öğretimi ortamları -bir eğitim durumu örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(24), 127-152.
CR  - Aydoğmuş, M., & C. Şentürk. (2023). An investigation into the predictive power of reflective thinking on learning strategies. Reflective Practice, 24(1), 1–14. Doi:10.1080/14623943.2022.2158796.
CR  - Bentley, T. (1999). Takımınızın yeteneklerini geliştirmede yaratıcılık (O. Yıldırım, Çev.). Hayat Yayınları.
CR  - Ceylan, Ö. (2024). Changes in scientific process skills and reflective thinking skills towards problem-solving of gifted students: a summer school practice. Reflective Practice, 25(3), 286–303. https://
doi.org/10.1080/14623943.2024.2314012
CR  - Crotty, M. (1998). The foundations of social research. Sage Publications.
CR  - Danesh, M., & Nourdad, N. (2017). On the relationship between creative problem solving skill and EFL reading comprehension ability. TPLS, 7(3), 234-240
CR  - Dewey, J. (1933). How we think: A restatement of the relation of reflective thinking to the educative process. Houghton Mifflin Company.
CR  - Dewey, J. (2013). The school and society and the child and the curriculum. University of Chicago Press.
CR  - Dilekçi, A. (2021). 21. yüzyıl becerilerine göre tasarlanan öğretim etkinliklerinin eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmeye etkisi. Doktora Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
CR  - Ersözlü, Z. N. (2008). Yansıtıcı düşünmeyi geliştirici etkinliklerin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersindeki akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
CR  - Ersözlü Z. N., ve Kazu, H. (2011). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde uygulanan yansıtıcı düşünmeyi geliştirme etkinliklerinin akademik başarıya etkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1),141-159.
CR  - Haigh, N. (2000). Teaching teachers about reflection and ways of reflecting. Waikato Journal of Education, (6), 87–98. DOI:10.15663/wje.v6i1.457
CR  - Higgs, J. (1988). Planning learning experiences to promote autonomous learning. In D. Bound (Ed.), Developing student autonomy in learning (s. 40–58). Kogan Page.
CR  - Inhelder, B., & Piaget, J. (1958). The growth of logical thinking from childhood to adolescence. Basic Books.
Jonassen, D.H. (1994). Thinking technology. Educational Technology, 34(4), 34- 37.
CR  - Kapanadze, D. Ü. (2018). 2018 Türkçe öğretim programındaki kazanımların üst düzey düşünme becerileri bağlamında incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 48(223), 83-112.
CR  - Kırnık, D. (2010). İlköğretim 5. sınıf Türkçe dersinde yansıtıcı düşünmeyi geliştirici etkinliklerin öğrenci başarısına etkisi. Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
CR  - Kızılkaya, G., & Aşkar, P. (2010). Problem Çözmeye Yönelik Yansıtıcı Düşünme Becerisi Ölçeğinin Geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(154). http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/550/44
CR  - Korthagen, F. A. J. (2001). Linking practice and theory: The pedagogy of realistic teacher education. Lawrence Erlbaum.
CR  - Mahnaz, M. (1997). Content and nature of reflective teaching: A case of an experiment middle school science teacher. Clearing House. 70(3), 143-151. DOI: 10.1080/00098655.1997.10543914
CR  - Marshall, C. & Rossman, G. B. (2014). Designing qualitative research. Sage Publications.
CR  - Mayring, P. (2000). Nitel sosyal araştırmaya giriş. (Çev. A. Gümüş ve M. S. Durgun). Baki Kitabevi.
CR  - Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma yöntemleri (Çev. Ed. S. Turan). Nobel Akademik Yayıncılık.
CR  - Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed). Sage Publications.
CR  - Millî Eğitim Bakanlığı (2019). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Türkçe Dersi Öğretim Programı.
CR  - Millî Eğitim Bakanlığı (2024). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı Türkiye yüzyılı maarif modeli.
CR  - Moon, J. A. (2004). A handbook of reflective and experiental learning theory and practice. Routledge Falmer.
CR  - Oxford, R. L. (1993). Research update on teaching L2 listening. System, 21(2), 205-211.
CR  - Robinson, K. (2008). Yaratıcılık: Aklın sınırlarını aşmak (N. Geyran Koldaş, Çev.) Kitap Yayınevi.
CR  - Rudd, R. D. (2007). Defining critical thinking. Techniques, 82(7), 46-49.
CR  - Sarıkaya, B. (2021). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki etkinliklerin üst düzey düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 71-89. https://doi.org/10.48066/kusob.901731
CR  - Sarıkaya, B., Yayan, E., & Yamaç, A. E. (2023). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin üst düzey düşünme becerileri bağlamında incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 8(1), 133-158. https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1307757
CR  - Schön, D. A. (1983). The reflective practitioner: How professionals think in action. Maurice Temple Smith Ltd.
CR  - Scott, J., & Marshall, G. (2015). A dictionary of sociology (3th ed.). Oxford University.
CR  - Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. Gönül Yayıncılık.
CR  - Söylemez, Y. (2018). 2018 Türkçe dersi öğretim programındaki kazanımların üst düzey düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (63), 345-384. https://doi.org/10.14222/Turkiyat3991
CR  - Stevens, D. D., & Cooper, J. E. (2009). Journal keeping: How to use reflective writing for effective learning, teaching, professional insight, and positive change. Stylus Publishing.
CR  - Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatı kültürü. Kök Yayıncılık.
CR  - Temizkan, M. (2007). İlköğretim ikinci kademe Türkçe derslerinde okuma stratejilerinin okuduğunu anlama üzerindeki etkisi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
CR  - Tican, C. (2013). Yansıtıcı düşünmeye dayalı öğretim etkinliklerinin öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerine, eleştirel düşünme becerilerine, demokratik tutumlarına ve akademik başarılarına etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
CR  - Torrance, E. P. (1968). Creativity and its educational implications for the gifted. Gifted Child Quarterly, 12(2), 67-78. https://doi.org/10.1177/001698626801200201
CR  - Vardar, B. (1998). Dilbilimin temel kavram ve ilkeleri. Multilingual Yayınları.
CR  - Vogely, A. J. (1998). Listening comprehension anxiety: Students' reported sources and solutions. Foreign Language Annals, 31(1), 67-80.
CR  - Walker, B. (2005). Thinking aloud: struggling readers often require more than a model. The Reading Teacher, (58), 688- 698.
CR  - Wirth, K., & Aziz, F. (2009). Better learning through better reading and reflecting. Associated Colleges of the Midwest. http://serc.carleton.edu/acm_teagle/projects/wirth.html
UR  - https://doi.org/10.71084/ijlet.1577142
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4330501
ER  -