TY  - JOUR
T1  - Türkiye’de Hâkim Rüzgâr Yönü Değişimleri (1931-2020)
TT  - Changes of Prevailing Wind Direction in Turkey (1931-2020)
AU  - Yilmaz, Erkan
AU  - Çiçek, İhsan
AU  - Avcı, Sedat
PY  - 2025
DA  - April
Y2  - 2025
DO  - 10.33688/aucbd.1583736
JF  - Coğrafi Bilimler Dergisi
JO  - CBD
PB  - Ankara Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1303-5851
SP  - 46
EP  - 88
VL  - 23
IS  - 1
LA  - tr
AB  - İklim ögelerinden basınç sistemlerinin konumundaki değişim, rüzgâr yönlerini de değiştirebilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne ait istasyonlarda, 1931-2020 yılları arasında ölçülen rüzgâr yön frekansları değerlendirilmiş. 90 yıllık süreç, 10’ar yıllık 9 döneme ve ardışık iki dönem arasındaki değişimin incelendiği 8 periyoda ayrılmıştır. Bu dönem ve periyotlardaki hâkim yön değişimleri incelenmiş, çoklu Rubinstein hâkim rüzgâr yönü metodu geliştirilmiş, 167 istasyona uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, Türkiye’de hâkim yönler hem saat hem de saatin tersi yönde sürekli değişmektedir. Van Gölü, Marmara Denizi, Tuz Gölü ve İstanbul Boğazı çevresindeki istasyonlarda, hâkim yönler ters yönde değişebilmekte, bunda kara-deniz termal ısınma farklılıkları etkili olmaktadır. Türkiye’de son 30 yıllık süreçte, bazı istasyonlarda düşük açılı hâkim yön değişimleri ortaya çıkmış, bunun yapılaşma ile ilişkili olabileceği anlaşılmıştır. Ayrıca Türkiye’de sürekli düşük, sürekli yüksek, sonradan sabitlenen, sürekli büyüyen, sürekli küçülen hâkim yön değişim karakterleri belirlenmiş, bazı istasyonlarda tek, bazılarında çift bazılarında ise üç döngülü hâkim yön değişimleri olduğu görülmüştür.
KW  - Hâkim rüzgâr yönü
KW  - Çoklu Rubinstein
KW  - Türkiye
KW  - İklim değişikliği
N2  - The change in the position of the pressure system, which is one of the climatic elements, can also change the wind direction. In this study, the wind direction frequencies measured at stations of the General Directorate of Meteorology in Türkiye between 1931 and 2020 were evaluated. The 90-year period was divided into 9 sub-periods of 10 years each and 8 periods in which the change between two consecutive periods was examined. The prevailing direction changes in these periods and periods were examined, and the multiple Rubinstein prevailing wind direction method was developed and applied to 167 stations. According to the results obtained, the prevailing directions in Türkiye are constantly changing, both clockwise and counterclockwise. In the stations around Lake Van, the Marmara Sea, the Salt Lake, and the Bosphorus, the prevailing direction can change in the opposite direction, and land-sea thermal heating differences are effective in this. In the last 30 years in Türkiye, changes in the low-angle prevailing direction have occurred at some stations, and it is understood that this may be related to construction. In addition, the prevailing direction change characteristics of continuously low, continuously high, subsequently fixed, continuously growing, and continuously decreasing were determined in Türkiye, and it was observed that there were single, double, and triple cycle dominant direction changes in some stations.
CR  - Ahrens, C. D. (2007). Meteorology Today (9. bs.). Belmont: Brooks/Cole.
CR  - A-iyeh, E., Peters, J. F. (2015). Measure of Tessellation Quality of Voronoï Meshes. 5(2), 28.
CR  - Ardel, A., Kurter, A., Dönmez, Y. (1969). Klimatoloji Tatbikatı. İstanbul: Baha Matbaası.
CR  - Atalay, İ. (2010). Uygulamalı Klimatoloji. İzmir: META Basım Matbaacılık Hizmetleri.
CR  - Avcı, S. (2020). Hâkim rüzgâr yönünün belirlenmesi için bir yazılım önerisi: PrevailingWindRUB 1.0. Coğrafya Dergisi, 41, 209-219. doi:10.26650/JGEOG2020-806385
CR  - Balling, R. C., Cerveny, J., Cerveny, R. S. (2005). Winds and wind systems. Encyclopedia of World Climatology.
CR  - Cecchi, L., Morabito, M., Domeneghetti, M. P., Crisci, A., Onorari, M., Orlandini, S. (2006). Long distance transport of ragweed pollen as a potential cause of allergy in central Italy. Annals of Allergy, Asthma & Immunology, 96(1), 86-91. doi:10.1016/S1081-1206(10)61045-9
CR  - Chepil, W. S., Siddoway, F. H., Armbrust, D. V. (1964). In the Great Plains prevailing wind erosion direction. J. Soil Water Cons., 19(2), 67-70.
CR  - Conrad, V., Pollak, L. W. (1950). Methods in Climatology. Cambridge: Harvard University Press.
CR  - Conrad, Victor. (1946). Methods in Climatology. Oxford University Press (C. 1). Oxford University Press. doi:10.1002/j.1477-8696.1946.tb00041.x
CR  - Çiçek, İ., Türkoğlu, N., Gürgen, G. (2004). Ankara’da hava kirliliğinin istatistiksel analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 1-18.
CR  - Çöleri, M., Mehmet, Y., Deniz, A., Turgut, Ü., Eryılmaz, A., Geçer, C., Güser, A. (2007). Hava Analiz ve Tahmin Tekniği. Ankara: DMİ Yayınları No:2006-1.
CR  - Dadaser-Çelik, F., Cengiz, E. (2014). Wind speed trends over Turkey from 1975 to 2006. International Journal of Climatology, 34(6), 1913-1927. doi:10.1002/joc.3810
CR  - Dalfes, H. N., Avcı, S. (2023). İstanbul ve İzmir’de Kayıp Kıyılar-Deniz Seviyesi Yükselmesi ve Olası Etkileri Karar Vericiler İçin Özet. Ankara.
CR  - Düşmez, İ., Çukur, H., Çevik, S., Şimşek, F. C. (2022). Rubinstain yöntemiyle hâkim rüzgâr yönü Hesaplamaları için bir yazılım denemesi. İçinde IV. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi (UCEK-2022), Karabük, Türkiye. 148-149.
CR  - Erinç, S. (1984). Klimatoloji ve Metotları.
CR  - Erinç, S. (2001). Jeomorfoloji II. İstanbul: Der Yayınları.
CR  - Erol, O. (1999). Genel Klimatoloji. Ankara: Çantay Kitabevi.
CR  - Ertek, T. A. (2011). Kıyı kumulları oluşumları, gelişimleri, yayılışları ve Türkiye’den bazı problemli kumul sahaları. İçinde 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu. Trabzon.
CR  - Garza, J. A., Chu, P.-S., Norton, C. W., Schroeder, T. A. (1988). Changes of the prevailing trade winds over the islands of Hawaii and the North Pacific. J. Geophys. Res, 117, 11109. doi:10.1029/2011JD016888
CR  - Gumus, V., Simsek, O., Seaid, M. (2023). Investigating recent changes in the wind speed trends over Turkey. Acta Geophysica, 71(3), 1305-1319. doi:10.1007/S11600-022-01011-2/FIGURES/10.
CR  - İskan, S., Koç, T. (2021). İnegöl (Bursa) havzasında hava kalitesinin fiziki ortam ile ilişkisi. Türk Coğrafya Dergisi, (77), 7-18. doi:10.17211/tcd.871839.
CR  - Keser, N. (2002). Kütahya’da hava kirliliğine etki eden topografik ve klimatik faktörler. Marmara Coğrafya Dergisi, (5). 69-100.
CR  - Koçman, A. (1993). Türkiye İklimi (Climate of Turkey). İzmir: Aegean University Press.
CR  - Kunt, F., Dursun, Ş. (2018). Konya Merkezinde Hava Kirliliğine Bazı Meteorolojik Faktörlerin Etkisi. Ulusal Çevre Bilimleri Araştırma Dergisi, Sayı (C. 1).
CR  - La Sorte, F. A., Fink, D. (2017). Projected changes in prevailing winds for transatlantic migratory birds under global warming. Journal of Animal Ecology, 86(2), 273-284. doi:10.1111/1365-2656.12624
CR  - Lapworth, A., McGregor, J. (2008). Seasonal variation of the prevailing wind direction in Britain. Weather, 63(12), 361-364. doi:10.1002/wea.242
CR  - Lashkari, H., Mohammadi, Z., Keikhosravi, G. (2017). Annual Fluctuations and displacements of Inter Tropical Convergence Zone (ITCZ) within the range of Atlantic Ocean-India. Open Journal of Ecology, 07(01), 12-33. doi:10.4236/oje.2017.71002
CR  - Lövstedt, C. B., Bengtsson, L. (2008). The role of non-prevailing wind direction on resuspension and redistribution of sediments in a shallow lake. Aquatic Sciences, 70(3), 304-313. doi:10.1007/S00027-008-8047-8/METRICS
CR  - Markgraf, V. (1980). Pollen dispersal in a mountain area. Grana, 19(2), 127-146. doi:10.1080/00173138009424995
CR  - Ogawa, F., Spengler, T. (2019). Prevailing Surface Wind Direction during air–sea heat exchange. Journal of Climate, 32(17), 5601-5617. doi:10.1175/JCLI-D-18-0752.1
CR  - Poupkou, A., Zanis, P., Nastos, P., Papanastasiou, D., Melas, D., Tourpali, K., Zerefos, C. (2011). Present climate trend analysis of the Etesian winds in the Aegean Sea. Theoretical and Applied Climatology, 106(3-4), 459-472. doi:10.1007/s00704-011-0443-7
CR  - Şahin, S., Türkeş, M. (2013). Contemporary surface wind climatology of Turkey. Theoretical and Applied Climatology, 113(1-2), 337-349. doi:10.1007/s00704-012-0789-5
CR  - Şahin, S., Türkeş, M. (2020). Assessing wind energy potential of Turkey via vectoral map of prevailing wind and mean wind of Turkey. Theoretical and Applied Climatology, 141(3-4), 1351-1366. doi:10.1007/s00704-020-03276-3
CR  - Menteşe, S., Tağıl, Ş., (2012). Bilecik’te iklim elemanlarının hava kirliliği üzerine etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15(28), 3-16.
CR  - Shokurova, I. G. (2019). Interannual variability of wind stress curl in the Black Sea and its response to changes in prevailing wind frequency Interannual variability of wind stress curl in the Black Sea and its response to c. IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science, 386, 1-8. doi:10.1088/1755-1315/386/1/012014
CR  - Tarara, J. M., Ferguson, J. C., Hoheisel, G. A., Perez Peña, J. E. (2005). Asymmetrical canopy architecture due to prevailing wind direction and row orientation creates an imbalance in irradiance at the fruiting zone of grapevines. Agricultural and Forest Meteorology, 135(1-4), 144-155. doi:10.1016/J.AGRFORMET.2005.11.011
CR  - Timmermann, A., McGregor, S., Jin, F.-F. (2010). Wind effects on past and future regional sea level trends in the Southern Indo-Pacific. Journal of Climate, 23(16), 4429-4437. doi:10.1175/2010JCLI3519.1
CR  - Türkeş, M. (2010). Genel Klimatoloji. Ankara: Ertem Büro.
CR  - Türkeş, M., Altan, G. (2012). Muğla Orman Bölge Müdürlüğü’ne bağlı orman arazilerinde 2008 yılında çıkan yangınların kuraklık indisleri ile çözümlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1).
CR  - Türkeş, M., Tolunay, D., (2023). İklim değişikliği ve orman yangınları. İçinde Kavgacı, A., Başaran, M.A., (Ed.), Orman Yangınları, Ankara.
CR  - Xu, X. M., Ridout, M. S. (2001). Effects of prevailing wind direction on spatial statistics of plant disease Epidemics. Journal of Phytopathology, 149(3-4), 155-166. doi:10.1046/J.1439-0434.2001.00591.X
CR  - Yetmen, H. (2014). Ardeşen (Rize)’de Mart 2014’te meydana gelen orman yangınının meteorolojik hazırlayıcıları Coğrafi Bilimler Dergisi, 12(2), 133-148. doi: 10.1501/Cogbil_0000000157
CR  - Yılmaz, E. (2021). Türki̇ye’de rüzgâr hizi veri̇leri̇ni̇n homojenleşti̇ri̇lmesi̇ ve eği̇li̇mleri̇. DTCF Dergisi, 1, 185-233.
CR  - Yılmaz, E., Çiçek, İ. (2021). Son 90 yılda, Türkiye’de hâkim rüzgâr yönü değişimleri.  İçinde 2. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi 17-18 Haziran 2021, İstanbul, 127-130.
CR  - Yılmaz, E., Acar, Z. (2024). Variations in Turkiye's sea surface temperatures. Geografisk Tidsskrift-Danish Journal of Geography ISSN: doi: 10.1080/00167223.2024.2388525
CR  - Yılmaz, E., Darende, V. (2021). Türkiye’de yağış ölçümü yapılan manuel-otomatik meteoroloji gözlem istasyonu verilerinin karşılaştırılması. Türk Coğrafya Dergisi, 77, 53-66. doi:10.17211/tcd.834500
UR  - https://doi.org/10.33688/aucbd.1583736
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4359573
ER  -