TY  - JOUR
T1  - Bilişim Teknolojilerinin Temelleri Dersi Öğretim Programının Nesilsel Yaklaşım ile Değerlendirilmesi
AU  - Oğuz, Tuğba
AU  - Semerci, Nuriye
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.58650/educatione.1587101
JF  - EDUCATIONE
PB  - Akdeniz Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2979-9678
SP  - 127
EP  - 153
VL  - 4
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Çalışmanın amacı, beşinci nesil değerlendirme yaklaşımını kullanarak ortaöğretimde uygulanan 9. Sınıf Bilişim Teknolojileri Dersi Öğretim Programı’nı değerlendirmektir. Bunun yanında programın kazanımları doğrultusunda işlenen derslerin, öğrencilerin ihtiyaçlarına ve geleceğe dair mesleki planlarına ne ölçüde uyum sağladığını anlamaktır. Bu araştırma için etik kurul izni alınmıştır. Çalışma nitel olarak yapılmıştır. Durum çalışması deseni esas alınarak yürütülen araştırmanın katılımcıları amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Veriler, 17 öğrenci, 4 öğretmen ve 2 yöneticiden oluşan 23 katılımcıyla yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Toplanan veriler tümevarımsal analiz ile analiz edilmiştir. Araştırmanın analizinde MAXQDA 20 paket programı kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, Bilişim Teknolojilerinin Temelleri dersinin hedefler açsından öğrencilerin sosyal hayatlarına ve seçmek istedikleri mesleki hayata olumlu yönde katkı sağlamaktadır. Bunun yanında programın hedefleri öğrencilerin kariyer planlama durumlarını destekler nitelikte hazırlanmıştır. Aynı zamanda hedefler öğrencilerin diğer derslerine katkı sağlar niteliktedir. Ancak programın içeriğindeki yoğunluk ve öğrencilerin seviyesine uygun olamama durumları, istenilen katkıyı sağlayamamaktadır. Öğrenme-öğretme süreçleri ve ölçme-değerlendirme durumlarındaki materyal, öğrenci motivasyonu ve teknik kaynak gibi eksiklikle nedeniyle de öğrencilerin seçmek istedikleri meslek ve sosyal hayatlarına, kariyer planlama durumlarına katkı sağlanamadığı görülmüştür.
KW  - Eğitim Bilimleri
KW  - Beşinci Nesil Değerlendirme
KW  - Nesilsel Değerlendirme Yaklaşımı
KW  - Program Değerlendirme
CR  - Akden, G., & Koç, M. (2021). Ortaokullardaki bilişim teknolojileri ve yazılım dersinin müfredatına yönelik bilişim teknolojileri öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Proceedings Book, 92.
CR  - Avcı, N., Erikçi, B., & Ok, A. (2021). Ortaöğretim temel düzey matematik dersi öğretim programının Stake’in yanıtlayıcı değerlendirme modeli ile değerlendirilmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi (ENAD), 27, 1–25.
CR  - Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368–388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299OUCI+2Home+2Index Academic Docs+2
CR  - Brousselle, A., & Buregeya, J. M. (2018). Theory-based evaluations: Framing the existence of a new theory in evaluation and the rise of the 5th generation. Evaluation, 24(2), 153–168. 
https://doi.org/10.1177/1356389018765487
CR  - Brulin, G., & Svensson, L. (2012). Managing sustainable development programmes: A learning approach to change. Gower Publishing.OUCI
CR  - Cowin, B. (1996). Fourth generation evaluation, program review and the institutional researcher. ERIC. https://eric.ed.gov/?id=ED407984ERIC
CR  - Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). Routledge. 
https://doi.org/10.4324/9780203029053
CR  - Creswell, J. W. (2009). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (3rd ed.). Sage Publications.Amazon+6SCIRP+6SCIRP+6
CR  - Demirel, Ö. (2017). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya (27. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.Pegem Depo
CR  - El Dessouky, N. F. (2016). Public policy evaluation theory: From first to fifth generation. EPRA International Journal of Economic and Business Review, 4(4), 15–25.
CR  - El-Sabagh, H. A., & Hamed, E. H. A. (2020). The relationship between learning styles and learning motivation of students at Umm Al-Qura University. Egyptian Association for Educational Computer Journal, 8(1), 1–15.
CR  - Fishman, D. B. (1992). Postmodernism comes to program evaluation: A critical review of Guba and Lincoln's fourth generation evaluation. Evaluation and Program Planning, 15(3), 263–270. https://doi.org/10.1016/0149-7189(92)90051-G
CR  - Fitzpatrick, J. L., Sanders, J. R., & Worthen, B. R. (2010). Program evaluation: Alternative approaches and practical guidelines (4th ed.). Pearson.
CR  - Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). McGraw-Hill.
CR  - Frye, A. W., & Hemmer, P. A. (2012). Program evaluation models and related theories: AMEE guide no. 67. Medical Teacher, 34(5), e288–e299. https://doi.org/10.3109/0142159X.2012.668637
CR  - Godfrey, J. T. (2009). Following the yellow brick road of teacher training: A fourth generation evaluation of an INSET course in Istanbul (Unpublished doctoral dissertation). University of Exeter.
CR  - Göçer, G. (2021). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programının Eisner’ın eğitsel eleştiri modeline göre değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
CR  - Gregory, A. (2000). Problematizing participation: A critical review of approaches to participation in evaluation theory. Evaluation, 6(2), 179–199. https://doi.org/10.1177/13563890022209208ResearchGate+1SAGE Journals+1
CR  - Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1989). Fourth generation evaluation. Sage Publications.ResearchGate
CR  - Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (2001). Guidelines and checklist for constructivist (a.k.a. fourth generation) evaluation. Western Michigan University Evaluation Center. https://files.wmich.edu/s3fs-public/attachments/u350/2014/constructivisteval.pdffiles.wmich.edu
CR  - Güven, M., & Alan, B. (2020). Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme. In H. Şeker (Ed.), Eğitim durumlarının düzenlenmesi ve değerlendirilmesi (ss. 1–398). Pegem Akademi Yayıncılık.
CR  - Heap, J. L. (1995). Constructionism in the rhetoric and practice of fourth generation evaluation. Evaluation and Program Planning, 18(1), 51–61. https://doi.org/10.1016/0149-7189(94)00049-4
CR  - Huebner, A. J., & Betts, S. C. (1999). Examining fourth generation evaluation: Application to positive youth development. Evaluation, 5(3), 340–358. https://doi.org/10.1177/13563899922209020
CR  - Hunkins, F. P., & Ornstein, A. C. (2016). Curriculum: Foundations, principles, and issues (7th ed.). Pearson Education.
CR  - Koç, A. (2008). Bilişim teknolojilerinin temelleri eğitiminin ölçme değerlendirme sisteminin geliştirilmesi [Yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi]. Bahçeşehir Üniversitesi Açık Erişim Sistemi. 
https://acikerisim.bahcesehir.edu.tr/handle/20.500.12469/550791
CR  - Küpçüoğlu, E. (2008). Bilişim teknolojilerinin temelleri: Eğitimin ortaöğretimde interaktif yöntemlerle verilmesi(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
CR  - Lai, M. K. (1991, April). Field-based concerns about fourth-generation evaluation theory [Konferans sunumu]. American Educational Research Association Annual Meeting, Chicago, IL. https://eric.ed.gov/?id=ED335393ERIC+1ERIC+1
CR  - Laughlin, R., & Broadbent, J. (1996). Redesigning fourth generation evaluation: An evaluation model for the public-sector reforms in the UK? Evaluation, 2(4), 431–451. https://doi.org/10.1177/135638909600200405
CR  - Lay, M., & Papadopoulos, I. (2007). An exploration of fourth generation evaluation in practice. Evaluation, 13(4), 495–504. https://doi.org/10.1177/1356389007082126
CR  - Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28(4), 563–575. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1975.tb01393.x
CR  - Lund, G. E. (2011). Fifth-generation 
evaluation. https://www.researchgate.net/publication/325334758_Fifth_Generation_EvaluationResearchGate+1ResearchGate+1
CR  - Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2022). Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Anadolu Meslek ve Anadolu Teknik Programı Bilişim Teknolojileri Alanı Çerçeve Öğretim Programı. 
https://mtegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_03/18112212_bilisim_teknolojileri_cerceve_ogretim_programi.pdf
CR  - MEGEP. (n.d.). Mesleki eğitim ve öğretim sistemini geliştirme projesi. https://www.megep.meb.gov.tr/megep/genel/megep.htm
CR  - Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. Jossey-Bass.
Milli Eğitim Bakanlığı. (1997). İlköğretim okulu haftalık ders çizelgesi. Tebliğler Dergisi, 2481, 643–645.
CR  - http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/finish/61-1997/335-2481-ekim1997Home
CR  - Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). İlköğretim kurumları (ilkokul ve ortaokul) haftalık ders çizelgesinin ortaokul kısmında değişiklik yapılması. Tebliğler Dergisi, 2669, 1–3. http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/finish/80-2013/1084-2669-haziran-2013
CR  - Muñoz-Cuenca, G. A., & Mata-Toledo, R. A. (2017, January). The fifth generation of evaluation: Evaluating for quality [Konferans sunumu]. Hawaii University International Conferences–Science, Technology & Engineering, Arts, Mathematics & Education, Honolulu, Hawaii.
CR  - Palfrey, C., & Thomas, P. (1999). Politics and policy evaluation. Public Policy and Administration, 14(4), 58–70. https://doi.org/10.1177/095207679901400405Grafiati+1Hydi+1
CR  - Rebien, C. C. (1997). Development assistance evaluation and the foundations of program evaluation. Evaluation Review, 21(4), 438–460. https://doi.org/10.1177/0193841X9702100402IDEAS/RePEc
Russell, N., & Willinsky, J. (1997). Fourth generation educational evaluation: The impact of a post-modern paradigm on school-based evaluation. Studies in Educational Evaluation, 23(3), 187–199.
CR  - Rüßmann, M., Lorenz, M., Gerbert, P., Waldner, M., Justus, J., Engel, P., & Harnisch, M. (2015). Industry 4.0: The future of productivity and growth in manufacturing industries. Boston Consulting Group.
CR  - https://www.bcg.com/publications/2015/engineered_products_project_business_industry_4_future_productivity_growth_manufacturing_industriesSCIRP+1BCG Global+1
Silky, W., & Readling, J. (1992). REDSIL: A fourth generation evaluation model for gifted education programs. Roeper Review, 15(2), 67–69.
CR  - Stufflebeam, D. L., & Coryn, C. L. S. (2014). Evaluation theory, models, and applications (2nd ed.). Jossey-Bass.
Şeker, H. (2019). Program değerlendirme. In H. Şeker (Ed.), Eğitimde program geliştirme: Kavramlar ve yaklaşımlar(pp. xx–xx). Pegem Akademi.
CR  - Tracy, S. J. (2013). Qualitative research methods: Collecting evidence, crafting analysis, communicating impact. Wiley.
CR  - Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 6(24), 543–559.
CR  - Uşun, S. (2011). Introduction and comparison of different program evaluation approaches. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(21), 1–12.
CR  - Uşun, S. (2016). Eğitimde program değerlendirme: Süreçler, yaklaşımlar ve modeller (2. bs.). Anı Yayıncılık.
Yavuzarslan, H., Arslan, A., & Arslan, Ş. (2020). Program değerlendirmeye nesilsel yaklaşım. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 359–365.
CR  - Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. bs.). Seçkin Yayıncılık.Academia+4Home+4SCIRP+4
CR  - Wholey, J. S., Hatry, H. P., & Newcomer, K. E. (Eds.). (2010). Handbook of practical program evaluation (3rd ed.). Jossey-Bass.
CR  - Worthen, B. R. (1990). Program evaluation. In H. J. Walberg & G. D. Haertel (Eds.), The international encyclopedia of educational evaluation (pp. 42–47). Pergamon Press.Doküman
UR  - https://doi.org/10.58650/educatione.1587101
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4374485
ER  -