@article{article_1589561, title={Bâbür’ün Mübeyyen Der Fıkh Adlı Eserinde Organ Adları ile Oluşturulan Kalıplaşmış Dil Birimleri}, journal={Dilbilim}, pages={37–55}, year={2025}, DOI={10.26650/jol.2024.1589561}, author={Doğan, Derya}, keywords={Dilbilim, Türk Dili, Çağatay Türkçesi, Organ Adları, Kalıplaşmış Dil Birimleri}, abstract={Dillerin tarihsel seyri içinde mevcut kelime kadrosunun ihtiyacı karşılama noktasında yetersiz kalması, dilde yeni kelimelere ve ifade araçlarına gereksinim duyulması sonucunu doğurmaktadır. Diller bu ihtiyacı karşılamak üzere pek çok yönteme sahiptir. Birden fazla kelimenin bir araya gelerek kalıplaşmış birimler oluşturması da bu yöntemlerden biridir. Bir dilin gelişmişlik düzeyinin en güçlü göstergelerinden biri olan kalıplaşmış dil birimleri, dilin kültürel ve sosyal yönü ile doğrudan bağlantılıdır. Bir dilin biçim bilimi, anlam bilimi ve söz dizimi alanları ile ilgili olan kalıplaşmış dil birimleri (birleşikler, ikilemeler, deyimler, atasözleri ve kalıp ifadeler) Türk Dilinin tüm tarihsel devrelerinde en etkili ifade aracı olarak metinlerde varlık göstermektedir. Dildeki neredeyse tüm kelime türlerinin birleşmesi ile meydana gelebilen kalıplaşmış dil birimleri göz önünde bulundurulduğunda organ adları ile oluşanların önemli bir yer tuttuğu görülmektedir. Bu çalışmada, Klasik Dönem Çağatay Türkçesi şairlerinden Bâbür Şah’ın Mübeyyen Der Fıkh adlı eserinde, organ adlarıyla oluşturulan kalıplaşmış dil birimleri incelenmiştir. Söz konusu eser, organ adlarıyla oluşturulan kalıplaşmış dil birimlerinin işlek bir şekilde kullanımı açısından önemli bir örnek teşkil etmektedir. Araştırma, Çağatay Türkçesinin dil bilimsel açıdan zenginliğini ve bu döneme ait metinlerde kalıplaşmış dil birimlerinin işlekliğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, organ adlarıyla oluşturulan kalıplaşmış dil birimlerinin türleri, kullanım sıklıkları ve anlam özellikleri detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, Çağatay Türkçesinin ifade gücünü ve kültürel derinliğini yansıtan bu birimlerin, dönemin dil yapısı içerisindeki önemli rolünü göstermektedir.}, number={43}, publisher={İstanbul Üniversitesi}