TY  - JOUR
T1  - Kitap Çevirisinin Ardı: Güvencesizlik
TT  - Discerning the Unseen: Precarity of Literary Translation
AU  - Göktaş, Naim
AU  - Macit, Ensar
PY  - 2025
DA  - July
Y2  - 2025
DO  - 10.26650/iujts.2025.1593490
JF  - IU Journal of Translation Studies
PB  - İstanbul Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2717-6959
SP  - 106
EP  - 126
IS  - 22
LA  - tr
AB  - Kitap çevirmenleri tarih boyunca kültürel aktarım ve entelektüel etkileşim açısından kilit rol oynamıştır. Bu yüzden toplumların gelişiminde belirleyici bir misyon üstlenen çevirmenlerin ekonomik ve sosyal hakları üzerinde durulması gerekir. Ancak toplumsal gelişimde üstlendikleri önemli role rağmen, çevirmenler çoğu zaman yazınsal ve kültürel üretimin görünmeyen emekçileri olmuşlar ve temel haklarından dahi mahrum kalmışlardır. Bu çalışmada da Türkiye’de çoğunluğu serbest çalışan kitap çevirmenlerinin çalışma hayatlarında karşılaştıkları sorunlar mercek altına alınmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi uygulanmış ve çevirinin ardındaki güvencesizlik görünümleri, kitap çevirmenleriyle gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış mülakatlar aracılığıyla açığa çıkartılmıştır. Ayrıca çalışmada, çevirmenlerin meslek hayatlarında karşılaştıkları sorunların çevirmenlik mesleğine bakışı ve çeviri eserlerin kalitesini nasıl etkilediği sorularına katılımcıların aktarımlarıyla yanıt aranmıştır. Araştırma bölümünden önce ise geçmişte kitap çevirmenliğinin yeri, günümüzde bir meslek olarak çevirmenlik ve yeni liberal politikalar ve güvencesizlik bölümleri altında literatür taraması yapılarak araştırma öncesi çalışmanın teorik temelleri oluşturulmuştur. Bu çalışma, çevirmenlerin çalışma koşullarını baz almış ve bu koşulların çeviriye etkilerini ortaya koymuştur. Çalışmanın amacı bu etkileri tespit etmek ve çevirmenlerin çalışma ve yaşam koşullarının iyileşmesine yönelik çözüm önerilerinde bulunmaktır. Bu yönüyle çalışma, sosyal politika ve çeviribilim alanlarına katkı sağlama iddiası taşımaktadır.
KW  - Çalışma koşulları
KW  - güvencesizlik
KW  - kitap çevirmenleri
KW  - serbest çalışma
N2  - Literary translators historically have played a pivotal role in cultural transmission and intellectual interaction. Therefore, it plays an essential role in addressing the economic and social rights of translators, who hold a decisive mission in the development of societies. However, in the translators’ role in societal progress, they have frequently been the invisible labourers of literary and cultural production, deprived even of their basic rights. This study focuses on the challenges faced by literary translators in Türkiye. The precarious aspects of translation work were uncovered qualitatively through semi structured interviews conducted with literary translators. Moreover, the study seeks to answer how the problems that translators encounter in their professional lives influence both their perception of the profession and the quality of translated works, based on participants’ accounts. To lay the theoretical foundations of the study, a literature review was conducted highlighting the historical place of literary translation, translation as a profession today, and neoliberal policies and precarity. This study, focusing beyond the translated text itself, examines the working conditions of translators and reveals how these conditions affect the translation concept. The aim of the study is then to identify these effects and propose solutions for improving the working and living conditions of translators.
CR  - 5. Ulusal Yayın Kongresi (2011). Erişim adresi https://turkyaybir.org.tr/wp-content/uploads/2021/05/5.-ulusal-yayin-kongresi-kitabi.pdf google scholar
CR  - 6. Ulusal Yayın Kongresii̇ (2018). 6. Ulusal Yayın Kongresii̇ Sonuç Bildirgesi. Erişim adresi https://basin.ktb.gov.tr/TR-208829/6-ulusal-yayin-kongresi-sonuc-bildirgesi.html google scholar
CR  - Authors Guild (2022). Survey of U.S. Literary Translators' Working Conditions in 2022. Erişim adresi https://authorsguild.org/app/ uploads/2023/11/Authors-Guild-2022-Literary-Translators-Survey.pdf google scholar
CR  - Akyıldız, A. (2018). İlk Türk akademisi Encümen-i Dâniş'in: Kuruluşu ve faaliyetleri: (1851-1862). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi. google scholar
CR  - Arslan, F. (2009). Encümen-i Daniş ve Osmanlı aydınlanması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), ss. 422-441. google scholar
CR  - Aydın, B. (2007). XV-XVI. Yüzyıl Osmanlı Bürokrasisinde Divan-ı Hümayun Katipleri. Journal of Turkish Studies, 31(1), ss. 41-49. google scholar
CR  - Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5 (2), ss. 368-388. google scholar
CR  - Barut, E. (2018). Kamuda çalışan çevirmenlerin mesleki etkenler sebebiyle yaşadığı psikolojik sorunlar: Türkiye örneği. Çoban, F. & Odacıoğlu, M. C. (ed.), Çevirmen Psikolojisi (ss. 83-111). Gece Akademi. google scholar
CR  - Berk, Ö. (1999). Translation and westernisation in Turkey (from the 1840s to the 1980s) (PhD Dissertation). University of Warwick. google scholar
CR  - Berk, Ö. (2006). Translating the “West”: The position of translated Western literature within the Turkish literary polysystem. Review of Literatures of the European Union, 4, ss. 1-18. google scholar
CR  - Bilim, C. (1990). Tercüme odası. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 1(1), ss. 29-43. google scholar
CR  - Birinci Türk Neşriyat Kongresi (1939). 1-5 Mayıs 1939: Raporlar, Teklifler, Müzakere Zabıtları. Ankara: Edebiyatçılar Derneği Yayınları. google scholar
CR  - Büyükdere, O. O. (2019). 100. yılında Uluslararası Çalışma Örgütü: Değişen koşullarda politika tercihleri ve yönelimler. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 77, 59-96. https://doi.org/10.26650/jspc.2019.77.0015 google scholar
CR  - CEATL (2022). Survey on working conditions of literary translators in Europe. Erişim adresi https://www.ceatl.eu/survey-on-working-conditions-of-literary-translators-in-europe google scholar
CR  - Ceren, E. (2023). Kitabın ardına bakmak. Erişim adresi https://www.birgun.net/makale/kitabin-ardina-bakmak-459955 google scholar
CR  - Cranford, C. J., Vosko, L. F., & Zukewich, N. (2003). Precarious employment in the Canadian labour market: A statistical portrait. Just Labour, 3 (Fall 2003), ss. 6-22. google scholar
CR  - Çakmak, D. (2007). Osmanlı telif hukuku ile ilgili mevzuat. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (21), ss. 191-234. google scholar
CR  - ÇEVBİR (t.y.). Tarihçe. Erişim adresi https://cevbir.org.tr/tarihce google scholar
CR  - ÇEVBİR (t.y.). Tip sözleşme. Erişim adresi https://cevbir.org.tr/onemli/tip-sozlesme google scholar
CR  - ÇEVBİR (t.y.). Tüzük. Erişim adresi https://cevbir.org.tr/mevzuat/tuzuk google scholar
CR  - De Witte, H. (1999). Job insecurity and psychological well-being: Review of the literature and exploration for some unresolved issues. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8 (2), ss. 155-177. google scholar
CR  - Drache, D., LeMesurier, A., & Noiseux, A. (2015). Non-standard employment, the jobs crisis and precarity: A report on the Structural Transformation of the world of work. Robarts Centre for Canadian Studies/CEIM. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2581041 google scholar
CR  - Engels, F. (1997). İngiltere’de emekçi sınıfın durumu. Ankara: Eriş Yayınları. google scholar
CR  - Ersoy, H., & Balkul, H. (2012). Teknolojik gelişmelerin çevirmen ve çeviri mesleği açısından olumlu ve olumsuz etkileri: Çeviri alanında yeni yaklaşımlar. Akademik İncelemeler Dergisi, 7 (2), ss. 295-307. google scholar
CR  - Ersoy, H., & Odacıoğlu, M. C. (2014). Türkiye'de serbest çevirmenlerin karşılaştıkları sorunlar, bu sorunların etkileri ve öneriler. Turkish Studies, 9(6), ss. 367-378. google scholar
CR  - Ertan, E. & Göktaş, N. (2023). Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu çerçevesinde Türkiye’de meslek sendikacılığının uygulanabilirliği tartışması. Emek Araştırma Dergisi (GEAD), 14(24), ss. 423-436. google scholar
CR  - Eruz, F. S. (2010). Çokkültürlülük ve çevirmenler: Osmanlı devleti'nde çeviri etkinliĝi ve çevirmenler. Multilingual. google scholar
CR  - Hobsbawn, E. J. (1987). Sanayi ve imparatorluk. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. google scholar
CR  - Gürçağlar, Ş.T. (2008). The politics and poetics of translation in Turkey, 1923-1960. Rodopi. google scholar
CR  - ILO (2012). International Standard Classification of Occupations (ISCO-08). Geneva: International Labour Office. google scholar
CR  - ILO (2016). Non-standard employment around the world: Understanding challenges, shaping prospects. Geneva: International Labour Office. google scholar
CR  - Javorček, M. (2017). Status of the translation profession in Croatia (Dissertation). Josip Juraj Strossmayer University of Osijek. google scholar
CR  - Karaöz, Ç., & Tandaçgüneş Kahraman, N. (2020). Sınıf olgusu kapsamında sınıf bilinci ve ağ toplumunda prekarya sınıfının katılımcı kültürde temsili: “Ofissizler” platformu özelinde freelance çalışanlar üzerine bir araştırma. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, (14), ss. 88-115. google scholar
CR  - Katan, D. (2009). Occupation or profession: A survey of the translators’ world. Translation and Interpreting Studies. The Journal of the American Translation and Interpreting Studies Association, 4(2), ss. 187-209. google scholar
CR  - Kanıdinç Kılınçarslan, B., & Bogenç Demirel, E. (2022). How precarious are the working conditions of literary translators? A sociology of translation perspective from Türkiye. Parallèles, 35 (2), ss. 9-24. google scholar
MacDonald, R. (2009). Precarious work. in Handbook of Youth & Young Adulthood, 167-175. google scholar
CR  - Mason, P. (2014). Çalışarak yaşamak ya da savaşarak ölmek (2. Baskı). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
CR  - Mirsafian, L, Pirnajmuddin, H. and Nejadansari, D. (2021). Estimating literary translators’ earnings penalty: A cultural economics approach to translator studies. Target 33 (3), ss. 436-463. google scholar
CR  - Moorkens, J. (2020). Comparative satisfaction among freelance and directly-employed Irish-language translators. Translation & Interp-reting: The International Journal of Translation and Interpreting Research, 12 (1), ss. 55-73. google scholar
CR  - Müftüoğlu, Ö. (2008). Yeni liberal dönüşüm süresi ve sosyal politika. Erişim adresi https://ozgurmuftuoglu.blogspot.com/2008/09/yeni-liberal-dnm-sreci-ve-sosyal.html“ google scholar
CR  - Neuman, W. L. (2022). Toplumsal araştırma yöntemleri nicel ve nitel yaklaşımlar (2. Baskı). Akkaya, Ö. (çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi. google scholar
CR  - Oğuz, Ş. (2011). Tekel direnişinin ışığında güvencesiz çalışma/yaşama: Proletaryadan “prekarya”ya mı?. Mülkiye Dergisi, 35 (271), ss. 7-24. google scholar
CR  - Owen, R. (2006). Yeni toplum görüşü ve Lanark raporu. İstanbul: Kaynak Yayınları. google scholar
CR  - Özbudak Kuşçu, S. (2019). Ekonomik krizin çeviri sektörüne etkileri. Gülgün, Ç. ve Semra, B. (ed.), Multidisipliner Yaklaşımla İktisadi Kriz Olgusu kitabı içinde (ss. 311-338). Akademisyen Kitabevi. google scholar
CR  - Özuğurlu M. (2010). TEKEL direnişi: Sınıflar mücadelesi üzerine anımsamalar. Gökhan Bulut (ed.), Tekel Direnişinin Işığında Gelenekselden Yeniye İşçi Sınıfı Hareketi kitabı içinde (ss. 45-62). NotaBene Yayınları. google scholar
CR  - Paszkiet, S. (2013). Report on the situation of literary translators in Poland. Werkwinkel, 8 (2), ss. 123-139. google scholar
CR  - Pym, A. (2011). The translator as non-author, and I am sorry about that. The translator as author: Perspectives on literary translation, ss. 31-43. google scholar
CR  - Resmi Gazete (2020, 16 Mayıs). Mesleki Yeterlilik Kurumu ulusal meslek standardı çevirmen seviye 6. Sayı 31129. google scholar
CR  - Parlak, B. (2012). Akademik Çeviri Öğretimi ve Çeviride Meslekleşme Sorunları. Proceedings of the Ministry for EU Affairs Translation Platform, ss. 65-74. google scholar
CR  - Rodgers, G. (1989). Precarious work in western Europe: The state of the debate. in Gerry Rodgers and Janine Rodgers (eds), Precarious Jobs in Labour Market Regulation: The Growth of Atypical Employment in Western Europe, ss. 1-16. google scholar
CR  - Sarıoğlu, C. (2024). Çevirmenliğin Türkiye’deki sorunlarına yönelik mesleki, akademik ve yasal kapsamda bir inceleme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (38), ss. 1584-1591. google scholar
CR  - Savran, S. (2008). Kod adı küreselleşme 21. yüzyılda emperyalizm. İstanbul: Yordam Yayınları. google scholar
CR  - Seymen, G. D. & Aslan, A. S. (2019). Türkiye’de çevirinin toplumsal görünürlüğü ve gelişiminde çeviri derneklerinin rolü. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (15), ss. 377-390. google scholar
CR  - Soysal, F. (2023). 1940 yılında kurulan tercüme bürosu. Atatürk Ansiklopedisi. Erişim adresi google scholar
CR  - https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/1940-yilinda-kurulan-tercume-burosu/ google scholar
CR  - Standing, G. (2011). The precariat: The new dangerous class. Bloomsbury Academic. google scholar
CR  - Talas, C. (1983). Sosyal ekonomi (Gözden geçirilmiş 6. baskı). Ankara: “S” Yayınları. google scholar
CR  - Turan, M. (2016). Çağlar boyu düşünce özgürlüğü: Türkiye’de ve dünyada telif haklarının tarihsel gelişiminin değerlendirilmesi. Türk Kütüphaneciliği, 30(2), ss. 206-235. google scholar
CR  - Ulusal Yayın Kongresi. Tarihçe. Erişim adresi: http://www.ulusalyayinkongresi.gov.tr/TR-207941/tarihce.html#:~:text=T%C3%BCrk%20 Yay%C4%B1n%20Kongresi-,II.,I.%20Kongrenin%20devam%C4%B1%20%C5%9Feklinde%20belirlenmi%C5%9Ftir. google scholar
CR  - Venuti, L. (1998). The scandals of translation: Towards an ethics of difference. Routledge. google scholar
CR  - Yağar, F. (2023). Nitel araştırmalarda örneklem büyüklüğünün belirlenmesi: Veri Doygunluğu. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 138-152. doi: 10.38122/ased.1030365 google scholar
UR  - https://doi.org/10.26650/iujts.2025.1593490
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4403715
ER  -