TY  - JOUR
T1  - Türkçe Öğretmeni Adaylarının Mobil Okuryazarlık Becerilerinin Değerlendirilmesi
TT  - Evaluation of Turkish Teacher Candidates’ Mobile Literacy Skills
AU  - Kavan, Nihat
AU  - Sarıkaya, Bünyamin
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.38155/ksbd.1594251
JF  - Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi
PB  - Giresun Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1309-081X
SP  - 70
EP  - 85
VL  - 17
IS  - 32
LA  - tr
AB  - Mobil teknolojilerin dili kullanma becerileri üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır. Özellikle bu teknolojilerde Türkçenin zaman zaman yanlış ve özensiz kullanımı göze çarpmaktadır. Dolayısıyla çocuklara Türkçenin doğru kullanımını aktaracak, anlatacak ve öğretecek Türkçe öğretmeni adaylarının bu beceriye yönelik düzeylerinin bilinmesi önemlidir. Bu araştırmanın amacı Türkçe öğretmeni adaylarının mobil okuryazarlık becerilerini değerlendirmektir. Araştırmada, nicel araştırma yönteminin betimsel tarama deseni kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesi Türkçe öğretmenliği bölümünde okumakta olan 160 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Örneklemin seçiminde basit tesadüfi örnekleme tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın veri toplama aracı olarak 2 alt boyut ve 20 maddeden oluşan Yetişkinlere Yönelik Mobil Okuryazarlık Ölçeği kullanılmıştır. Veriler, SPSS paket programı ile analize tabi tutulmuştur. Veri analizinde parametrik testler kullanılmıştır. Araştırma bulguları sonucunda Türkçe öğretmeni adaylarının mobil okuryazarlık becerilerinin “yüksek” düzeyde olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının mobil okuryazarlık düzeyleri, cinsiyet açısından erkek öğretmen adayları lehine anlamlı farklılık göstermiştir. Sınıf düzeyi, mobil öğrenmede en fazla kullanılan araç, mobil cihazları en fazla kullanım amaçları ve günlük ortalama mobil cihaz kullanım süresi değişkenleri açısından ise anlamlı fark bulunmamıştır. Mobil okuryazarlık becerisi ile ilgili kuramsal ve uygulamaya dayalı nitelikli çalışma sayısının arttırılması önemlidir. Bunun yanı sıra genelde öğretmenlerin, öğretmen adaylarının özelde ise Türkçe öğretmeni adaylarının mobil okuryazarlık becerileri ile ilgili uygulamaya dayalı çalışmaların yapılması alana katkı sağlayabilir.
KW  - E-Okuma
KW  - Mobil
KW  - Okuryazarlık
KW  - Öğretmen Adayları
KW  - Türkçe Öğretmenleri
N2  - The aim of this study is to evaluate the mobile literacy skills of prospective Turkish teachers. In the study, descriptive survey design of quantitative research method was used. The sample of the study consists of 160 pre-service teachers studying in the department of Turkish language teaching at the faculty of education of a state university. Simple random sampling technique was used in the selection of the sample. Mobile Literacy Scale for Adults consisting of 2 sub-dimensions and 20 items was used as the data collection tool of the study. The data were analyzed with SPSS package program. Parametric tests were used in data analysis. As a result of the research findings, it was determined that Turkish teacher candidates' mobile literacy skills were at a “high” level. The mobile literacy levels of pre-service teachers showed a significant difference in favor of male pre-service teachers in terms of gender. No significant difference was found in terms of grade level, the most used tool in mobile learning, the purpose of using mobile devices the most, and the average daily mobile device usage time variables. It is important to increase the number of theoretical and practical studies on mobile literacy skills. In addition, conducting practice-based studies on the mobile literacy skills of teachers in general and Turkish teacher candidates in particular can contribute to the field.
CR  - Açıkgül, K. (2019). Matematik öğretmen adaylarının mobil öğrenme hazırbulunuşluk düzeylerinin incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 9(2), 566-587.
CR  - Afful, D., & Boateng, J. K. (2023). Mobile learning behaviour of university students in Ghana. Cogent Social Sciences, 9(1), 1-23. https://doi.org/10.1080/23311886.2023.2204712
CR  - Al-Emran, M., Elsherif, H. M., & Shaalan, K. (2016). Investigating attitudes towards the use of mobile learning in higher education. Computers in Human Behavior, 56, 93-102.
CR  - Alvermann, D. E., & Hagood, M.C. (2000). Critical media literacy: Research, theory, and practice in “New Times”. The Journal of Educational Research, 93, 193-205.
CR  - Aydemir, H., & Şen, M. (2021). Eğitimde mobil okuryazarlık. E. Koçoğlu (Ed.), Eğitimde okuryazarlık becerileri-I (305-324 ss.) İçinde. Pegem Akademi Yayınları.
CR  - Balcı, A. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
CR  - Banaz, E. (2024). 2024 Türkiye yüzyılı maarif modeli ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın dijital okuryazarlık açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 279-290. https://doi.org/10.48066/kusob.1483671
CR  - Barden, O. (2019). Building the mobile hub: Mobile literacies and the construction of a complex academic text. Literacy, 53(1), 22-29. https://doi.org/10.1111/lit.12137
CR  - Barton, D., & Hamilton, M. (1998). Local literacies: Reading and writing in one community. Routledge.
CR  - Bayrakcı, S. (2019). Dijital yetkinlikler bütünü olarak dijital okuryazarlık: ölçek geliştirme çalışması (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi.
CR  - Brandt, D., & Clinton, K. (2002). Limits of the local: Expanding perspectives on literacy as a social practice. Journal of Literacy Research, 34, 337-356.
CR  - Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
CR  - Castles, A., Rastle, K., & Nation, K. (2018). Ending the reading wars: Reading acquisition from novice to expert. Psychological Science in the Public Interest, 19(1), 5-51. https://doi.org/10.1177/1529100618772271
CR  - Cope, B., & Kalantzis, M. (2000). Multiliteracies: Literacy learning and the design of social futures. Routledge.
CR  - Creswell, J. W. (2020). Eğitim araştırmaları nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (Çev.: H. Ekşi). Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları Merkezi.
CR  - Çetin, O., Çalışkan, E., & Menzi, N. (2012). Öğretmen adaylarının teknoloji yeterlilikleri ile teknolojiye yönelik tutumları arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 11(2), 273-291.
CR  - Çıtak, Ş., & Akman, E. (2023). Investigation of the relationship between university students' mobile learning attitudes and self-directed learning skills. SDU International Journal of Educational Studies, 10(2), 47-55.
CR  - Demir, S. (2023). The investigation of Turkish teacher candidates’ attitudes to digital reading and time of printed and digital reading. Education Quarterly Reviews, 6(1), 537-554. https://doi.org/10.31014/aior.1993.06.01.727
CR  - DeVellis, R. F. (2014). Ölçek geliştirme kuram ve uygulamalar (Çev. Ed. T. Totan). Nobel Akademik Yayıncılık.
CR  - Ellis, S., & V. Smith. (2017). Assessment, Teacher Education and the Emergence of Professional Expertise. Literacy, 51(2), 84-93. https://doi.org/10.1111/lit.12115
CR  - Erdem, C., & Eğmir, E. (2018). Öğretmen adaylarının eğitim programı okuryazarlığı düzeyleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 123-138.
CR  - Ergüney, M. (2017). Uzaktan eğitimde mobil öğrenme teknolojilerinin rolü. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 5(13), 1009-1021.
CR  - Erişti, B., & Erdem, C. (2017). Development of a media literacy skills scale. Contemporary Educational Techno¬logy, 8(3), 249-267.
CR  - Gökbulut, B., & Kılıç, F. (2022). Lise öğrencilerinin teknoloji kullanım mutluluk ve mobil öğrenme hazır bulunuşluk düzeylerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(83), 1225-1243.
CR  - Güneş, F. (2019). Okuryazarlık yaklaşımları. The Journal of Limitless Education and Research, 4(3), 224-246.
CR  - Güzel, A., & Elkıran, Y. M. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının internet tabanlı okuma motivasyonu ve etkileşim ile mobil öğrenme tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (24), 324-341. https://doi.org/10.29000/rumelide.996583
CR  - Hair, J. F., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Black, W. C. (2019). Multivariate data analysis (8th ed.). Pearson Prentice.
CR  - Heflin, H., Shewmaker, J., & Nguyen, J. (2017). Impact of mobile technology on student attitudes, engagement, and learning. Computers ve Education, 107, 91-99.
CR  - Ion, M. A. (2015). Mobile technologies for lifelong learning. Informatica Economică, 19(2), 112-119.
CR  - Jason, G. C. (2007).  The growth of m-learning and the growth of mobile computing: Parallel developments. International Review of Research in Open and Distance Learning, 8(2), 1-13.
CR  - Karalı, Y., Aydemir, H., Şen, M., & Kaya, F. (2023). Yetişkinlere yönelik mobil okuryazarlık ölçeği geliştirme; geçerlik ve güvenirlik çalışması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(1), 203-219. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1097781
CR  - Karasar, N. (2022). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
CR  - Kellner, D., & Share, J. (2005). Toward critical media literacy: Core concepts, debates, organizations and po¬licy. Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 26(3), 369-386.
CR  - Kıyıcı, M. (2008). Öğretmen adaylarının sayısal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi.
CR  - Kinzer, C. K. (2010). Considering literacy and policy in the context of digital environments. Language Arts, 88(1), 51-61.
CR  - Kress, G. (2003). Literacy in the new media age. Routledge.
CR  - Kurnaz, H. (2010). Mobil öğrenme özelliğinin öğrenciler tarafından kullanılabilirliği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi.
CR  - Lankshear, C. J., & Knobel, M. (2008) Introduction: Digital literacies: Concepts, policies and practices. Digital Literacies: Concepts, Policies and Practices. (Ed: C. Lankshear & M. Knobel). Peter Lang Pub¬lishing.
CR  - Librarian, M. J. (2011). Mobile literacy: Skills for today’s ınformation environment. 
https://prezi.com/8yayncpah-aq/mobile-literacy-skills-for-todays informationenvironment (Erişim Tarihi: 02.03.2024)
CR  - Luke, A. (2003). Literacy and the other: A sociological approach to literacy research and policy in multilingual societies. Reading Research Quarterly, 38,132-141.
CR  - Oddsdóttir, R., Sigþórsson, R., Sigurðardóttir, S. M., & Ólafsson, K. (2022). Developing literacy education in Iceland: Literacy curriculum and practice in schools using beginning literacy and schools using other methods. Education 3-13, 52(4), 602-615. https://doi.org/10.1080/03004279.2022.2112735
CR  - Parry, D. (2011). Mobile perspectives on teaching: Mobile literacy, Educause Review, 46(2), 14-16.
CR  - Perry, K. H. (2012). What is literacy? A critical overview of sociocultural perspectives. Journal of Language and Literacy Education, 8(1), 50-71
CR  - Pressley, M., & R. L. Allington. (2015). Skilled reading. In reading ınstruction that works: The case for balanced teaching, edited by M. Pressley, and R.L. Allington, 63-82. The Guilford Press.
CR  - Prior, D. D., Mazanov, J., Meacheam, D., Heaslip, G., & Hanson, J. (2016). Attitude, digital literacy and self efficacy: Flow-on effects for online learning behavior. The Internet and Higher Education, 29, 91-97. https://doi.org/10.1016/j.iheduc.2016.01.001
CR  - Pruet, P., Ang, C. S., & Farzin, D. (2016). Understanding tablet computer usage among primary school students in underdeveloped areas: Students’ technology experience, learning styles and attitudes. Computers in Human Behavior, 55, 1131-1144. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.09.063
CR  - Sarikaya, B. (2024). Türkçe öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 212-229. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1415874
CR  - Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayıncılık.
CR  - Tekin, H. (2002). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Yargı Yayıncılık.
CR  - Tompkins, G. E. (2013). Literacy for the 21st Century: A Balanced Approach. Pearson.
CR  - Turgut, K., & Akdemir, E. (2019). Öğretmen adaylarının mobil öğrenmeye ilişkin tutumları. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 500-526. https://doi.org/10.26466/opus.595870
CR  - Türk Dil Kurumu. (2021). Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr (Eylül 2024 tarihinde erişilmiştir).
CR  - Türkben, T., & Satılmış, S. (2022). Öğretmen adaylarının akademik okuryazarlık, dijital okuryazarlık ve eleştirel okuryazarlık becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 7(2), 345-364. https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1159184
CR  - Üstündağ, M. T., Güneş, E., & Bahçıvan, E. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeğinin Türkçeye uyarlanması ve fen bilgisi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık durumları. Journal of Education and Future, (12), 19-29.
CR  - Vatansever, İ. (2017). Açık ve uzaktan öğrenenlerin mobil öğrenme okuryazarlık becerilerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi.
CR  - Yokuş, G. (2016). Eğitim fakültesi öğrencilerinin mobil öğrenmeye ilişkin görüşlerinin incelenmesi ve eğitim bilimlerine yönelik mobil uygulama geliştirme çalışması: mobil akademi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi.
UR  - https://doi.org/10.38155/ksbd.1594251
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4407059
ER  -