TY  - JOUR
T1  - Üniversite Öğrencilerinin Çevre Bilinci Duyarlılık Düzeyinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi
TT  - Investigation of University Students' Environmental Consciousness and Sensitivity Levels According to Some Variables
AU  - Irmak Kazazoğlu, Tuğba
AU  - Erkal, Sibel
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.17755/esosder.1594544
JF  - Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi
JO  - esosder
PB  - Cahit AYDEMİR
WT  - DergiPark
SN  - 1304-0278
SP  - 1469
EP  - 1489
VL  - 24
IS  - 4
LA  - tr
AB  - Araştırma, üniversite öğrencilerinin çevre bilinci duyarlılık düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırma kapsamına, Hacettepe Üniversitesi Beytepe ve Sıhhiye Kampüslerinde öğrenim gören 651 lisans öğrencisi alınmıştır. Araştırmada veri toplamak amacıyla ‘Üniversite Öğrencilerinin Çevre Bilinci ve Çevresel Duyarlılık Ölçeği’ kullanılmıştır.  Çalışmada, cinsiyetin, yaşın, anne ve baba eğitim düzeyinin ve çevre eğitimi alma durumunun çevresel davranışlar, çevre duyarlılığı, çevresel sorunlar ve çevre bilinci üzerindeki etkileri incelenmiştir. Araştırma sonucunda; erkeklerin çevresel davranışlar (M = 29,35, SD = 8,550) ve çevre bilinci (M = 17,05, SD = 5,235) ortalama değerleri kadınlara göre (sırasıyla, M = 27,80, SD = 8,162 ve M = 16,40, SD = 5,306) biraz daha yüksektir. Diğer değişkenler için erkek ve kadın gruplarındaki ortalama değerler oldukça benzerdir. Örneğin, çevre duyarlılığı ortalamaları erkeklerde 11,90 (SD = 3,881), kadınlarda 11,89 (SD = 3,930) olarak bulunmuştur. Benzer şekilde çevresel sorunlar farkındalığı için ortalamalar erkeklerde 16,12 (SD = 4,810), kadınlarda ise 16,15 (SD = 5,522) olarak tespit edilmiştir. The research was planned and conducted in order to investigate the environmental awareness and sensitivity levels of university students according to some variables. The research included 651 undergraduate students studying at Hacettepe University Beytepe and Sıhhiye Campuses. ‘University Students' Environmental Awareness and Environmental Sensitivity Scale’ was used to collect data in the research. As a result of the research, the effects of gender (male and female) on environmental behaviors, environmental sensitivity, awareness of environmental problems and environmental consciousness were examined. According to the descriptive statistics given in Table 1, the average values of male environmental behaviors (M = 29.35, SD = 8.550) and environmental consciousness (M = 17.05, SD = 5.235) are slightly higher than those of females (M = 27.80, SD = 8.162 and M = 16.40, SD = 5.306, respectively). For other variables, the average values in male and female groups are quite similar. For example, the average environmental awareness was found 11.90 (SD = 3.881) for males and 11.89 (SD = 3.930) for females. Similarly, the average environmental awareness was found 16.12 (SD = 4.810) for males and 16.15 (SD = 5.522) for females.
KW  - çevre bilinci araştırması
KW  - çevre eğitimi
KW  - çevre farkındalığı
N2  - Araştırma, üniversite öğrencilerinin çevre bilinci duyarlılık düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırma kapsamına, Hacettepe Üniversitesi Beytepe ve Sıhhiye Kampüslerinde öğrenim gören 651 lisans öğrencisi alınmıştır. Araştırmada veri toplamak amacıyla ‘Üniversite Öğrencilerinin Çevre Bilinci ve Çevresel Duyarlılık Ölçeği’ kullanılmıştır.  Çalışmada, cinsiyetin, yaşın, anne ve baba eğitim düzeyinin ve çevre eğitimi alma durumunun çevresel davranışlar, çevre duyarlılığı, çevresel sorunlar ve çevre bilinci üzerindeki etkileri incelenmiştir. Araştırma sonucunda; erkeklerin çevresel davranışlar (M = 29,35, SD = 8,550) ve çevre bilinci (M = 17,05, SD = 5,235) ortalama değerleri kadınlara göre (sırasıyla, M = 27,80, SD = 8,162 ve M = 16,40, SD = 5,306) biraz daha yüksektir. Diğer değişkenler için erkek ve kadın gruplarındaki ortalama değerler oldukça benzerdir. Örneğin, çevre duyarlılığı ortalamaları erkeklerde 11,90 (SD = 3,881), kadınlarda 11,89 (SD = 3,930) olarak bulunmuştur. Benzer şekilde çevresel sorunlar farkındalığı için ortalamalar erkeklerde 16,12 (SD = 4,810), kadınlarda ise 16,15 (SD = 5,522) olarak tespit edilmiştir.The research was planned and conducted in order to investigate the environmental awareness and sensitivity levels of university students according to some variables. The research included 651 undergraduate students studying at Hacettepe University Beytepe and Sıhhiye Campuses. ‘University Students' Environmental Awareness and Environmental Sensitivity Scale’ was used to collect data in the research. As a result of the research, the effects of gender (male and female) on environmental behaviors, environmental sensitivity, awareness of environmental problems and environmental consciousness were examined. According to the descriptive statistics given in Table 1, the average values of male environmental behaviors (M = 29.35, SD = 8.550) and environmental consciousness (M = 17.05, SD = 5.235) are slightly higher than those of females (M = 27.80, SD = 8.162 and M = 16.40, SD = 5.306, respectively). For other variables, the average values in male and female groups are quite similar. For example, the average environmental awareness was found 11.90 (SD = 3.881) for males and 11.89 (SD = 3.930) for females. Similarly, the average environmental awareness was found 16.12 (SD = 4.810) for males and 16.15 (SD = 5.522) for females.
CR  - Abdullahi, İ. K. & Tuna, F. (2014). Nigerian students’ knowledge and perceptions about environmental problems and management: A Case Study of Kano State, International Journal of Scientific Knowledge (IJSK), 4(6), 26-34.
CR  - Ağacan, İ. (2014). Çevre kirliliği sorunları ile mücadelelerde türkiye’de uygulanan çevre vergileri ve çevre vergisi bilinci, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
CR  - Ağbuğa, F. (2016). Çevre sorunlarına etik bir yaklaşım: felsefi bir sorgulama, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
CR  - Akbaş, İ., & Kırımlı, E. (2019), Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılığı: ölçek geliştirme çalışması, Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(3), 27-37
CR  - Akçay, S., & Pekel, F. O. (2017). Öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 16(3), 1174-1184. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.330249
CR  - Altıparmak S. (2012). Üniversite öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları, Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi, 2(2),94-106
CR  - Arık, S., & Yılmaz, M. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ve çevre kirliliğine yönelik metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1147-1164.
CR  - Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Lawrence Erlbaum.
CR  - Çabuk, B. (2019). Çevre eğitimi. Anı Yayıncılık. Ankara
CR  - Çabuk, B. & Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 189-19.
CR  - Dağdemir, Ö. (2015). Çevre sorunlarına ekonomik yaklaşımlar ve optimal politika arayışları, 3. Baskı, Gazi Kitabevi: Ankara.
CR  - Dancey, C., & Reidy, J. (2017). Statistics without maths for psychology (7th ed.). Pearson Education.
CR  - Ek, H.N., Kılıç, N., Öğdüm, P., Düzgün, G. & Şeker, S. (2009). Adnan menderes üniversitesinin farklı akademik alanlarında öğrenim gören ilk ve son sınıf öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları ve duyarlılıkları, Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 125-136.
CR  - Field, A. (2018). Discovering statistics using ıbm spss statistics. Sage Publications.
CR  - Gök, A. (2012). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevresel tutumları üzerine alan araştırması, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Fen Bilgisi Bölümü, Konya.
CR  - Gökçeli F., Bilmez B. & Tarkoçin S. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin çevre sorunlarına yönelik davranışlarının incelenmesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 258-270
CR  - Gülay, H. (2011). Ağaç yaş iken eğilir: yaşamın ilk yıllarında çevre eğitiminin önemi, TÜBAV Bilim Dergisi, 4(3), 240-245.
CR  - Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri, Eğitim ve Bilim, 34(151), 31-42.
CR  - Güneş T. & Arıkan R. (1988). Tarım ekonomisi istatistiği. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. 1049, 303-306.
CR  - Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2019). Multivariate data analysis (8th ed.). Cengage Learning.
CR  - İslamoğlu, A. & Alnıaçık Ü. (2019). Soysal bilimlerde araştırma yöntemleri. Beta Yayınevi: İstanbul.
CR  - Kariper, A. I. (2018). Çevre eğitiminde su ve su kirliliğinin önemi. Avrupa Eğitim Dergisi, 4(1), 19-22.
CR  - Kaypak, Ş. & Yılmaz, V. (2016). Hatay büyükşehir yapılanma sonrasında çevre sorunlarına yaklaşım ve çevre düzenlemeleri. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 25-50.
CR  - Meyers, L. S., Gamst, G., & Guarino, A. J. (2016). Applied multivariate research: design and ınterpretation. Sage Publications.
CR  - Midilli Ü. & Atıcı T., (2019). Uluslararası bakalorya diploma programı ve ulusal programda öğrenim gören öğrencilerin çevreye yönelik tutum ve çevre farkındalık düzeyleri, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 16(3), 846-856
CR  - Naing, L., Winn, T., & Rusli, B. N. (2006). Practical issues in calculating the sample size for prevalence studies. Archives of orofacial Sciences, 1, 9-14.
CR  - Oğuz, D., Çakcı, I., & Kavas, S. (2011). Yükseköğretimde öğrencilerin çevre bilinci. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12(1), 34-39.
CR  - Öcal, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının belirlenmesi, Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 333-352.
CR  - Özmen, D., Çetinkaya, A. & Nehir, S. (2005). Üniversite öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(6), 330-344.
CR  - Stevens, J. P. (2009). Applied multivariate statistics for the social sciences. Routledge
CR  - Sungurtekin, Ş. (2001). Uygulamalı çevre eğitimi projesi kapsamında ana ve ilköğretim okullarında müzik yoluyla çevre eğitimi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 167-178.
CR  - Şahin H. & Doğu S. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi, İlköğretim Online,17(3), 1402-1416
CR  - Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110.
CR  - Şimşekli, Y. (2001). Bursa’da “uygulamalı çevre eğitimi” projesine seçilen okullarda yapılan etkinliklerin okul yöneticisi ve görevli öğretmenlerin katkısı yönünden değerlendirilmesi, Uludağ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 73-84.
CR  - Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
CR  - Tamam İ., Yürekli M., Başaran Ö. & Uskun E. (2015). Tıp fakültesi öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik farkındalıkları ve çevresel tutumları, Smyrna Tıp Dergisi-Araştırma Makalesi (8),8-17.
CR  - Uzun, N. & Sağlam, N. (2005). Sosyo-ekonomik durumun çevre bilinci ve çevre akademik başarısı üzerindeki etkisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 194-202.
CR  - Vaizoğlu, S. A., Altıntaş, H., Temel, F., Ahrabi, A. F., Aydoğan, D., Bostancı, S. & Güler, Ç. (2005). Bir tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin çevre bilincinin değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 151-171.
CR  - Yamane, T., Alptekin, E., Apaydın, C., Bakır, M.A., & Gürbüzsel, E. (2001). Temel örnekleme yöntemleri. Literatür Yay. İstanbul. pp. 323.
CR  - Yücel, E. Ö. & Özkan, M. (2018). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunları algılarındaki değişimin incelenmesi: Kocaeli Örneği, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 146-160.
UR  - https://doi.org/10.17755/esosder.1594544
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4408453
ER  -