@article{article_1594815, title={Eski Uygurların Din Değiştirme ve Din Dili Oluşturma Sürecinde Çevirinin Rolü}, journal={Söylem Filoloji Dergisi}, pages={454–468}, year={2025}, DOI={10.29110/soylemdergi.1594815}, author={Yılmaz Kutlay, Sevcan and Özalan, Uluhan}, keywords={Eski Uygurlar, çeviri sosyolojisi, kültür planlama}, abstract={Çeviribilim kuramlarında kültürel dönemeç olarak adlandırılan paradigma değişikliğiyle, çeviri sadece dilsel bir etkinlik değil aynı zamanda toplumsal bir kültür etkinliği olarak ele alınmaya başlanmıştır. Gideon Toury ve Itamar Even-Zohar’ın öncülüğünü yaptığı betimleyici paradigma, çeviriyi “kültür planlama” amacı kapsamında etkileşimde olduğu diğer dizgelerle beraber ve bu amacı gerçekleştirmeye çalışan “değişim eyleyicileri”nin rolleri de göz önünde bulundurarak ele almıştır. Çeviri sosyolojisi alt alanında yapılan çalışmalarla da çeviri eylemi ve ürününün toplumsal yönü irdelenmeye devam etmektedir. Bu toplumsal ve kültürel değişim süreçlerinin bir örneği olarak, tarihimizde yerleşik hayata geçmeleri ve Budizm’i kabul etmeleriyle dikkat çeken Eski Uygur Türkleri söz konusu dönemde aslında dillerarası, kültürlerarası ve dinlerarası bir etkileşim yaşamışlardır. Eski Uygurlar başta Çinceden olmak üzere Budist toplumların dillerinden yaptıkları çeviriler aracılığıyla Budizm’i tanımış, halka tanıtmış ve yeni dinlerini kendi mevcut dini inançları ile sentezleyerek Budizm için Uygurca bir terminoloji ve din dili oluşturmuşlardır. Özellikle yeni inşa edilen Budist tapınaklar ve tapınak mağaralar seyyahların ve din adamlarının dikkatini çekmiş ve Budizm’e ait eserlerin büyük çoğunluğu bu tapınaklarda Çinceden eski Uygurcaya çevrilmiştir. Eski Uygurlar, kendi din değiştirme süreçlerinde oluşturdukları bu din dilini Budizm’e yeni geçen diğer komşularına da aktarmıştır. Çeviribilim ve Türkoloji alanlarının kesişiminde disiplinlerarası bir çalışma olan bu makale, eski Uygurların yaşadıkları din değişimi ve din dili oluşturma sürecinde çevirinin rolünü betimleyici paradigmanın kültür odaklı terimleri ve sosyolog Pierre Bourdieu’nün kuramsal çerçevesiyle incelemeyi amaçlamaktadır.}, number={Çeviribilim Özel Sayısı II}, publisher={Yusuf ÇETİN}