@article{article_1596716, title={Nitel Araştırmalarda Etik}, journal={İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi}, volume={14}, pages={1901–1917}, year={2025}, DOI={10.15869/itobiad.1596716}, author={Demirhan, Mehmet}, keywords={Etik, Araştırma, Çalışma, Nitel Araştırma, Etik Hususlar.}, abstract={Etik hususlar, bilimsel çalışma yapan bütün araştırmacıların dikkat etmesi gereken konulardır. Bilim tarihi incelendiğinde etik dışı davranışlar ve uygulamalarla dolu olduğu görülmektedir. Nitel araştırmalarda etik konular ile ilgili hususlar nitel araştırmacılar için çoğu zaman endişe kaynağı olmuştur ve nitel araştırmalar, farklı etik sorunları gündeme getirmektedir. Çünkü nitel araştırmalar genellikle doğal ortamlarda, nispeten yapılandırılmamış verilerin toplanmasını gerektirmekte ve esnek çalışma dizaynları içermektedir. Bu bakımdan nitel araştırmalarda etik davranışlar ve ilkeler, sadece veri toplama sürecinde araştırmacının dikkat etmesi gereken davranış ve ilkeler değildir. Araştırma tasarımının/konusunun belirlenme sürecinde başlayıp yayımlanma sürecine kadar araştırmanın tüm aşamalarında araştırmacının dikkat etmesi gereken hususlardır ve nitel araştırmacıların bu ilkeleri korumaları büyük bir sorumluluktur. Araştırmalar genellikle farklı kişiler, farklı disiplinler ve farklı kurumlar arasında çok fazla işbirliği içerdiğinden güven, hesap verilebilirlik, karşılıklı saygı, adalet gibi etik standartlar çalışmalar için gereklidir. Bu etik standartlar ve normlar araştırmacıların kamuoyuna karşı sorumlu tutulmasını sağlar. Bir araştırmadaki etik eksiklikler halka, katılımcılara, insanlara ve hayvanlara önemli ölçüde zarar verebilir. Nitel araştırmacılar, geçmişte hakim olan araştırmanın en önemli amacının bilgi üretmek ve insan çıkarlarını gözetmektir, şeklindeki görüşlere karşı çıkarak sosyal araştırmaların siyasi ve pratik amaçlara yönlendirilmesi gerektiğini belirtmişlerdir Nitel araştırmacılar özellikle insan hakları ihlallerini ve sosyal eşitsizlikleri ortadan kaldırarak ya da hakim toplumsal düzenlemelere direnerek veya onları ortadan kaldırarak sosyal adaleti geliştirmeye yönelik bir tavır içerisindedir. Bu pozisyon bağlamında nitel bir araştırmanın tasarlanma süreci ve planlanma sürecinde araştırmacılar, çalışma süresince ne tür etik problemlerin ortaya çıkacağını ve bu problemlerin nasıl ele alınacağını düşünmek mecburiyetindelerdir. Bu kapsamda bu çalışmada nitel bir araştırmada, araştırmacıların çalışmanın her aşamasında dikkat etmesi gereken etik hususlar aşama aşama ele alınmış, ayrıntıları ile sunulmuş, nitel araştırmalarda ihlal edilen etik dışı çalışmalara çeşitli örnekler verilerek etik hususların önemine dikkat çekilmiştir. Ayrıca hızlı bir şekilde gerçekleşen dijital dönüşüm sürecinde, yapay zeka gibi uygulamaların kullanılmasında gündeme gelen farklı etik problemlere dikkat çekilmeye çalışılmıştır.}, number={3}, publisher={Mustafa Süleyman ÖZCAN}