@article{article_1596834, title={Son Dönem Osmanlı Aydınlarının Oryantalistlerin Kur’an’a Yönelik İddialarına Verdiği Cevaplar Üzerine Bir İnceleme: Manastırlı İsmail Hakkı ve Şehbenderzâde Ahmed Hilmi Örneği}, journal={Tefsir Araştırmaları Dergisi}, volume={9}, pages={232–253}, year={2025}, DOI={10.31121/tader.1596834}, author={Şen, Ercan}, keywords={Tefsir, Kur’an, Oryantalist, Dozy, Reddiye.}, abstract={Geçmişten günümüze oryantalistlerin değişik zamanlarda ortaya attıkları iddialara karşı İslam dünyasının farklı bölgelerindeki ilim adamları tarafından reddiyeler yazılmıştır. Reddiye kaleme alan bu ilim adamları içerisinde son dönem Osmanlı aydınlarından bazıları da yer almıştır. Bu kapsamda Hollandalı oryantalist Reinhart Dozy’nin (ö. 1883) orijinal adı “Essai sur l’Histoire de l’Islamisme” olan ve Abdullah Cevdet’in (ö. 1932) Türkçeye “Târîh-i İslamiyyet” adıyla tercü-me ettiği esere İslam’a ve Kur’an’a yönelik iddia ve iftiralardan dolayı İslam dünyasında ve özellikle son dönem Osmanlı ilmî çevrelerinde pek çok reddiye yazılmıştır. Bu reddiyeler içeri-sinde Manastırlı İsmail Hakkı’nın (ö. 1912) “Hak ve Hakikat” isimli kitabı ve Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin (ö. 1914) “Tarih-i İslam” isimli çalışması içerikleri ve kapsamları açı-sından oldukça dikkat çekmiştir. Mezkûr reddiyelerde temelde Dozy’nin dile getirdiği iddia ve suçlamalar merkeze alınırken bunun yanında diğer başka oryantalistlerin iddiaları da muhtelif açılardan cevaplandırılmıştır. Bu çalışmada Osmanlı son dönem ilim ve fikir adamlarından Ma-nastırlı İsmail Hakkı ile Şehbenderzâde Ahmed Hilmi’nin oryantalist çevrelerce Kur’an hakkında dile getirilen iddialara verdikleri cevaplara ilişkin Kur’an’ın kaynağı, vahyin mahiyeti, Kur’an’ın üslûp özellikleri, Kur’an’ın muhtevası ve benzeri bazı başlıklar üzerinden söz konusu iki eser merkeze alınarak analitik bir yöntemle bazı tespitler ve tahliller yapılmıştır. Yine bu çalışmada oryantalistlerin Kur’an hakkında öne sürdükleri iddiaların son dönem Osmanlı’da nasıl bir karşı-lık bulduğu ve onlara hangi yönlerden cevaplar verildiği ortaya konulmuştur. Araştırmamızda elde edilen bulgulara göre her iki ismin kaleme aldıkları reddiyelerde metot ve muhteva olarak farklı hususların öne çıktığı görülmüş olup Dozy tarafından ileri sürülen eleştirilere dinî, ilmî ve felsefî açılardan çeşitli cevaplar verdikleri tespit edilmiştir.}, number={1}, publisher={Ali KARATAŞ}