TY - JOUR T1 - Bursa Yeşil Cami’nin Yarım Kalan Taş Süslemeleri Hakkında Bir Değerlendirme TT - An Evaluation on the Unfinished Stone Decorations of Bursa Green Mosque AU - Gök İpekçioğlu, Sevinç AU - Çakmak, Şakir AU - Gündüz, Lemye PY - 2025 DA - July Y2 - 2025 DO - 10.26650/sty.2025.1599107 JF - Sanat Tarihi Yıllığı PB - İstanbul Üniversitesi WT - DergiPark SN - 0579-4080 SP - 305 EP - 332 IS - 34 LA - tr AB - Devrinin en gözde eserlerinden biri olan Yeşil Cami/Zaviye, yalnızca mimari kuruluşu ve süslemeleriyle değil, Osmanlı Devleti’nin yeniden doğuşunu simgeleyen bir yapı olması açısından da büyük önem taşır. Aynı zamanda, I. Mehmed’in tahta çıkmasına destek veren Ahilere ve Abdallara yönelik bir şükran yapısıdır. Tarihi kaynakların sıklıkla bahsettiği, araştırmacıların da incelemelerine konu olan yapı, hala birçok yönden incelenmeye muhtaçtır. Çalışmamız kapsamında yapının muhteşem taş süslemeleri incelenmiş ve kuzey cephede yer alan bezemelerin tamamlanmamış kısımlarının bilinenden fazla olduğu saptanmıştır. Hiç yapılmayan, süsleme konturları çekilip ham bırakılan, derinliği verilmeyen ve detayları işlenmeyen bu süslemelerin bütün kuzey cephe boyunca var olduğu, ancak bu eksikliklerin sistemli bir şekilde, göze batmadan yerleştirilmesine dikkat edildiği anlaşılmıştır. Yarım kalan süslemelerin tespitinin yanı sıra neden tamamlanamadıkları sorusunun yanıtlanması da çalışmamızın amaçları arasındadır. Yeşil Cami ve benzeri yarım kalmış çeşitli yapılara ilişkin çalışmalar yürüten araştırmacılar bu durumu genellikle siyasi ve ekonomik nedenlere bağlamaktadırlar. Ancak konu Yeşil Cami özelinde irdelendiğinde gerek siyasi gerekse ekonomik bir gerekçenin, süslemelerin neden bitirilemediği sorusunu yeterince yanıtlamadığı görülmektedir. Osmanlı Devleti’nin yeniden canlandığı, nispeten huzurlu bir dönemin yaşandığı, ekonomik açıdan da herhangi bir sıkıntının kayıtlara geçmediği bu dönemde, bu kadar önemli bir yapının süslemelerinin tamam? lanamaması, I. Mehmed’in kötüye giden sağlığından kaynaklanmış olmalıdır. KW - Bursa Yeşil Zaviye KW - Çelebi Sultan Mehmed KW - Çelebi Sultan Mehmed’in hastalığı KW - taş süsleme KW - eksik süsleme KW - eksik yazılar N2 - Yeşil Mosque/Zaviye, one of the most popular works of its period, is of great importance not only for its architectural foundation and ornaments but also as a building symbolising the rebirth of the Ottoman Empire. It is also a structure of gratitude to the Ahis and Abdals who supported Mehmed I’s ascension to the throne. The building, which is frequently mentioned by historical sources and the subject of researchers’ analyses, still needs to be examined in many ways. Within the scope of our study, the magnificent stone decorations of the building were examined and it was determined that the unfinished parts of the decorations on the north façade were more than known. It was understood that these decorations, which were never made, the contours of the ornaments were drawn and left raw, the depth was not given and the details were not processed, were present along the entire north façade, but attention was paid to the systematic and unobtrusive placement of these deficiencies. In addition to the identifi? cation of unfinished ornaments, answering the question of why they could not be completed is also among the aims of our study. Researchers who conduct studies on the Green Mosque and similar unfinished buildings usually attribute this situation to political and economic reasons. However, when the subject is analysed in the specific case of the Green Mosque, it is seen that neither political nor economic reasons sufficiently answer the question of why the decorations could not be completed. The failure to complete the decorations of such an important building in this period, when the Ottoman Empire was revived, a relatively peaceful period was experienced, and no economic problems were recorded, must be due to the deteriorating health of Mehmed I. CR - Acar, Türkan. “Bursa’daki Tabhaneli Camiler.” Yüksek Lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir: 2007. google scholar CR - Acar, Türkan. “Anadolu Türk Mimarisinde Tabhaneli Camiler.” Doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir: 2011. google scholar CR - Acar, Türkan, "Tabhaneli Camilerin Tipolojisi Üzerine Bir Deneme." SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 28:303-326. Nisan 2013. google scholar CR - Anonim Osmanlı Kroniği (1299-1512). Hazırlayan Necdet Öztürk, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. İstanbul: 2000. google scholar CR - Aru, Kemal Ahmet. Türk Kenti. İstanbul: YEM Yayınları, 1998. google scholar CR - Âşık Paşazâde. Osmanoğulları’nın Tarihi Tevarih-i Al-i Osman. Hazırlayan M. Ali Yekta Saraç ve Kemal Yavuz, M. A. İstanbul: Gökkubbe, 2007. google scholar CR - Ayverdi, Ekrem Hakkı. Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri II. İstanbul: 1972. google scholar CR - Cezar, Mustafa. Mufassal Osmanlı Tarihi, Resimli-Haritalı. Cilt 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2010. google scholar CR - Çakmak, Şakir. “Tabhaneler ve Gezici Dervişler.” Erken Osmanlı Sanatı Beyliklerin Mirası içinde 156-157, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 1999. google scholar CR - Çakmak, Şakir. Erken Dönem Osmanlı Mimarisinde Taçkapılar (1300-1500). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları/2719, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2001. google scholar CR - Çelebi, Evliya. Evliya Çelebi Seyahatnamesi. 2. Cilt 1. Kitap, Hazırlayan Yücel Dağlı ve Seyit Ali Kahraman, İstanbul: YKY, 2005. google scholar CR - Çiftçi, Cafer. “Bâni-i Sânî Sultan Çelebi Mehmed’in Hayatı ve Dönemin Siyasi Olayları.” Vefâtının 600. Yılı Münâsebetiyle Sultan Çelebi Mehmed ve Devri Sempozyumu (17-18 Haziran 2021) (2022): 1-14. google scholar CR - Danişmend, İsmail Hâmi. İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, M. 1258-1512 H. 656-918. Cilt 1. İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1971. google scholar CR - Demir, Aydoğan. “Bursa.” Erken Osmanlı Sanatı Beyliklerin Mirası içinde 96-97, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 1999. google scholar CR - Demir, Aydoğan. “XIV-XV. Yüzyılda Batı Anadolu Tarihi.” Erken Osmanlı Sanatı Beyliklerin Mirası içinde 6-11, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 1999. google scholar CR - Demiralp, Yekta. “Sultanlar Kenti Bursa.” Erken Osmanlı Sanatı Beyliklerin Mirası içinde 97-98, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 1999. google scholar CR - Demiriz, Yıldız. Osmanlı Mimarisi’nde Süsleme, I, Erken Devir (1300-1453), İstanbul: 1979. google scholar CR - Emecen, Feridun Mustafa. Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2016. google scholar CR - Emir, Sedat. Erken Osmanlı Mimarlığında Çok-İşlevli Yapılar: Kentsel Kolonizasyon Yapıları Olarak Zaviyeler. I-II, Akademi Kitabevi, İzmir: 1994. google scholar CR - Eyice, Semavi. "İlk Osmanlı Devrinin Dini-İçtimai Bir Müessesesi: Zaviyeler ve Zaviyeli- Camiler", İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Dergisi. 23/1-2, 1962-1963: 1-80. google scholar CR - Gabriel, Albert. Une Capitale Turque Brousse Bursa. I Texte, Paris: 1958: 79-94. google scholar CR - Giese, Friedrich. Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman. Hazırlayan Nihat Azamat. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları Edebiyat Fakültesi Basımevi, 1992. google scholar CR - Hâdidi. Tevârih-i Âl-i Osman (1299-1523). Hazırlayan Necdet Öztürk. İstanbul: 1991. google scholar CR - İbn Battuta. İbn Battuta Seyahatnamesi I. Hazırlayan Aykut, A. S. İstanbul: YKY, 2000. google scholar CR - İnalcık, Halil. “Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu.” Türkler 9 (2002): 66-80. google scholar CR - İnancık, Halil. “Mehmed I.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28: 391-394. Ankara: 2003. google scholar CR - Jorga, Nicolae. Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. Cilt 1. Hazırlayan Erhan Afyoncu, Çeviren Nilüfer Epçeli, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2000. Kaplanoğlu, Raif. Bursa Anıtları Ansiklopedisi. Bursa: 1994. google scholar CR - Karaaslan, Yusuf Ziya. “Sultan Çelebi Mehmed’in Lalası ve Akıl Hocası Bayezid Paşa.” Hazırlayan Cafer Çiftçi, Vefâtının 600. Yılı Münâsebetiyle Sultan Çelebi Mehmed ve Devri Sempozyumu (17-18 Haziran 2021) (2022): 371-402. google scholar CR - Karamağaralı, Haluk. “Erzurum’daki Hâtuniye Medresesi’nin Tarihi ve Bânisi Hakkında Mülâhazalar.” Selçuklu Araştırmaları Dergisi, Malazgirt Zaferi Özel Sayısı 900. Yıl III (1971): 209-240. google scholar CR - Kepecioğlu, Kâmil. Bursa Kütüğü. Cilt 3. İstanbul: Bursa Büyükşehir Belediyesi, 2009. google scholar CR - Koyunluoğlu, A. Memduh Turgut. İznik ve Bursa Tarihi. Bursa: Bursa Vilayet Matbaası, 1935. google scholar CR - Kuban, Doğan. Osmanlı Mimarisi. İstanbul: YEM Yayınları, 2007. google scholar CR - Neşrî, Mevlânâ Mehmed. Cihânnümâ [6. Kısım: Osmanlı Tarihi (687-890/1288-1485)]. Hazırlayan Prof. Dr. Necdet Öztürk. İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 2008. google scholar CR - Oğuzoğlu, Yusuf. “Sultan Çelebi Mehmed’in Osmanlı Medeniyetine Armağanı: Bursa Yeşil Cami.” Hazırlayan Cafer Çiftçi, Vefâtının 600. Yılı Münâsebetiyle Sultan Çelebi Mehmed ve Devri Sempozyumu (17-18 Haziran 2021) (2022): 35-51. google scholar CR - Oruç Beğ. Tevârîh-i Âl-i Osman. Hazırlayan Necdet Öztürk. İstanbul: 2007. google scholar CR - Öney, Gönül. Erken Osmanlı Sanatı Beyliklerin Mirası. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 1999. google scholar CR - Özbek, Yıldıray. Osmanlı Beyliği Mimarisinde Taş Süsleme (1300-1453). Ankara: 2002. google scholar CR - Sakaoğlu, Necdet. “Mehmed I (Çelebi)”. Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlı Ansiklopedisi. İkinci Baskı. 2: 79-82. İstanbul: YKY, 2008. google scholar CR - Şükrullah, XV’inci Asır Tarihçisi. Dokuz Bey Türkler ve Osmanlı Sultanları Tarihi. Hazırlayan Hüseyin Nihal Atsız. İstanbul: Arkadaş Basımevi, 1939. google scholar CR - Şükrullah. Behcettüttevârîh. Hazırlayan Nihal Atsız Çiftçioğlu. İstanbul: Türkiye Yayınevi, 1947. google scholar CR - Tirmizi. Sünen-i Tirmizi. Hazırlayan Abdullah Parlıyan, Cilt: 2, Konya: 2004. google scholar CR - Tuncer, Orhan Cezmi. “Taşın Bezeme Şekli Üzerine Düşünceler.” VII: Vakıf Haftası Konuşmalar ve Tebliğler (1990): 231-246. google scholar CR - Turgut, Vedat. “Yıldırım Bayezid’in ‘Müeyyed’ Oğlu: Çelebi Sultan Mehmed.” Hazırlayan Cafer Çiftçi, Vefâtının 600. Yılı Münâsebetiyle Sultan Çelebi Mehmed ve Devri Sempozyumu (17-18 Haziran 2021) (2022): 411-519. google scholar CR - Tüfekçioğlu, Abdülhamit. Erken Dönem Osmanlı Mimarîsinde Yazı. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Sanat Eserleri, 2001. google scholar CR - Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi I. 8. Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2003. google scholar CR - Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi, Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında Bir Mukaddime ile Osmanlı Devleti’nin Kuruluşundan İstanbul’un Fethine Kadar. 1. Cilt. 9. Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2008. google scholar CR - Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Dünya Tarihi, Osmanlı Tarihi. Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında Bir Mukaddime ile Osmanlı Devleti’nin Kuruluşundan İstanbul’un Fethine Kadar. Cilt 1, 7. Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2011. google scholar CR - Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi. Cilt 2. İstanbul: Y.K.Y., 2. Baskı, 2008. google scholar CR - Yücel, Erdem. “Bursa Yeşil Külliyesi.” Arkitekt 318 (1965): 31-35. google scholar Zinkeisen, Johann Wilhelm. Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. Cilt 1. Çeviren Nilüfer Epçeli. İstanbul: Yeditepe, 2011. google scholar UR - https://doi.org/10.26650/sty.2025.1599107 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4429500 ER -