TY - JOUR T1 - Necîp Mahfûz, Abdurrahmânn eş- Şarkâvî ve Alâ el Asvânî’nin Eserleri Işığında Mısır Romanında Hür Subaylar Devrimi ve Totaliter Rejim Eleştirisi TT - Free Officers’ Revolution and the Criticism of the Totalitarian Regime in the Egyptian Novel Under the Light of the Works of Naguip Mahfouz, Abd al-Rahman Sharqawi, and Alaa Al Aswany AU - Çelenlioğlu, Asiye PY - 2025 DA - April Y2 - 2025 DO - 10.26650/jos.1600765 JF - Şarkiyat Mecmuası PB - İstanbul Üniversitesi WT - DergiPark SN - 1307-5020 SP - 39 EP - 57 IS - 46 LA - tr AB - Mısır edebiyatında hayatın güncesini tutan roman sanatı toplumsal yapıya içkin şekillenmiş, modern nesrin ayak sesleri kabul edilen ilk örneklerinden itibaren siyasi ve sosyal yapıyı şekillendirme görevini üstlenmiştir. Batılılaşmanın getirdiği sorunlara cevap arayan ilk dönem romanlar, yerini ulusal bağımsızlık temasını konu edinen eserlere bırakmış, Mısır’ın yerel yöneticilerine kavuştuğu tarih olan 1952 devriminden sonra demokratik yaşam romanın ana temasını oluşturmuştur. Toprak reformu ve ücretsiz eğitim gibi birtakım reformlar nedeniyle entelektüel camianın alkışlarla karşıladığı askeri devrim, bir müddet sonra teokrasiye evrilmiş, bıraktığı miras, günümüz Mısır siyasi hayatında da etkili olmaya devam etmiştir. Jurnal ve tutuklamaların korku saldığı söz konusu dönemde roman yazarları genel olarak siyasetten uzak durmuş bireyin ya da toplumun tekamülüyle meşgul olmuştur. Bu dönemde siyasi gündemi konu edinen yazarlardan Abdurrahman eş- Şarkâvî devrimin gerçekleştirdiği reformları büyük bir heyecanla karşıladığı Fellâh (Çiftçi fellah1967) adlı romanda olumsuzluklara bahane bulmaya çalışırken Necîp Mahfûz yazdığı sembolik romanlarla iktidarı eleştirmiştir. Günümüzde Mısır siyasi tarihini sorunsallaştıran Alâ el-Asvânî yine devrim hakkında yüksek sesle fikir beyan eden ender yazarlar arasındadır. Çalışma, söz konusu dönemi adı geçen üç yazar üzerinden ele almış ve Mısır siyasi hayatına miras kalan istibdat konusunun romanlarda nasıl yer aldığına işaret etmiştir. KW - Mısır KW - Roman KW - Hür Subaylar Devrimi KW - İstibdat KW - Eleştiri N2 - In Egyptian literature, the art of novel that records the dairy of life has been formed by social life, and since its early examples, which are accepted as the first steps of modern prose, it has undertaken such a duty to shape social and political structure. Pieces with a national independence theme substitute for the early novels, which were trying to find answers to the problems occurred by westernization, after Egypt retrieve its native rulers with the 1952 revolution, democratic life became the main theme of the novels. The revolution that was welcomed by society due to reforms such as land reform and free education evolved theocracy after some time, and its legacy kept influencing Egypt’s present political life. At a time when denouncements and arrestments spread fear, novel writers generally avoided politics and were occupied with improvements in individuals or society. In that period, while Naguip Mahfouz was criticizing the regime with his symbolic novels Abd al-Rahman Sharqawi, who was crossing the line of politics, was trying to find excuses for the existing problems with his novel “Fellah” which was greeting reforms with great excitement. Alaa Al Aswany, who contemporarily problematized Egypt’s political history, was also among the few writers who out loudly expressed their opinions about the revolution. This study will examine the period mentioned by these three writers and point out how the issue of autocracy, which became a legacy in Egyptian politics, found place in their novels. CR - Aytaç, Bedrettin. “Mahmûd Teymur’un Hikâyeleri ve Romanları”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 1992. google scholar CR - Ayyıldız, Esat. Klasik Arap Şiirinde Emevî Dönemine Kadar Hiciv, Ankara: Gece Kitaplığı, 2020. google scholar CR - Cleveland, William L. Modern Orta Doğu Tarihi, Istanbul: Agora Kitaplığı, 2008. google scholar CR - Çiftçi, Hasan. Klasik Fars Edebiyatında Hiciv ve Sosyal Eleştiri, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002. google scholar CR - Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi 2: Sadru’l-İslâm Dönemi, Ankara: Fenomen Yayınları, 2009. google scholar CR - Er, Rahmi. Modern Mısır Romanı, Ankara: Hece Yayınları,1997. google scholar CR - Er, Rahmi. “Necîp Mahfûz’un el-Lıss ve’l-Kilâb Adlı Romanı Üzerine”, Tömer Dil Dergisi, Sayı: 46, (1996): 5-17. google scholar CR - el-Asvânî, ‘Alâ. El-Eşcâru Temşî fî’l- Kâhire, Lübnan: Dârunûfel, 2024. google scholar CR - Gânim, Ibrâhim el-Beyyûmî. “Hasan el-Bennâ”, DİA, XVI:307-310. Istanbul: TDV, 1997. google scholar CR - el-Hakîm, Tevfîk. Yevmiyyâtu Nâibin fi’l-Eryâf, Kahire: Mektebetu’l-Mısr, 2003. google scholar CR - Heykel, Muhammed Hüseyin. Zeyneb, Kahire: Hindâvi, 2011. google scholar CR - Hüseyin, Tâhâ. Şeceratü’l-Bû’s, Kahire: Hindâvi, 2013. google scholar CR - Lâşîn, Mahmûd Tâhir. Havvâ Bilâ Âdem, Mısır: Matbaatu’l-Itimat, 1934. google scholar CR - Mahfûz, Necîp. Serseretü fevka’n- Nîl, Kahire: Hindâvî, 1966. google scholar CR - Mahfûz, Necîp. Kasru’ş-Şevk, Iskenderiye: el-Heyetu’l-Mısrıyyetu’l-‘Amme li’lKitab, 1971. google scholar CR - Mahfûz, Necîp. Beyne’l-Kasreyn, Iskenderiye: el-Heyetu’l-Mısrıyyetu’l-Amme li’lKitab, 1972. google scholar CR - Mahfûz, Necîp. Es-Sükkeriye, Iskenderiye: el-Heyetu’l-Mısrıyyetu’l-Amme li’lKitab, 1976. google scholar CR - Mahfûz Necîp. El-Kernek, Kahire: Dârü’ş- Şurûk, 2017. google scholar CR - en-Nakkâş, Recâ. Safahâtün min Müzekkerâti Necîp Mahfûz, Kahire: Darü’ş-Şurûk, 2007. google scholar CR - en-Nessâc, Seyyid Hâmîd. Bânûrâmâ’r-Rivâyeti’l-Arabiyyet’il-Hadîse, Kahire: Mektebetu’l-Gaîb, 1985. google scholar CR - er-Râfiî, Abdurrahman. Es-Sevretü’l-Arabiyye ve’l- İhtilâli’l-İncilizîyye, Kahire: Dâru’l-Meârif, 1966 google scholar CR - eş-Şarkâvî, Abdurrahman. El-Fellâh, el-Fellâh, Kahire: Müessesat b. Abdullah, 1973. google scholar CR - Tâhâ Bedr, Abdulmuhsin. Er-Ru’yetu ve’l-Edât Necîp Mahfûz, Kahire: Darû’l-Meârif, 1990. google scholar UR - https://doi.org/10.26650/jos.1600765 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4437311 ER -