TY - JOUR T1 - İşgal Kahiresi’nde Bir Çığlık: Muhammed Cibrîl’in Muhammed Ca‘las’ı TT - A Scream in Occupied Cairo: Muhammad Jibril’s Muhammad Jalas AU - Yazıcı, Hüseyin PY - 2025 DA - April Y2 - 2025 DO - 10.26650/jos.1602940 JF - Şarkiyat Mecmuası PB - İstanbul Üniversitesi WT - DergiPark SN - 1307-5020 SP - 121 EP - 144 IS - 46 LA - tr AB - Muhammed Cibrîl, 20. asrın son çeyreğinden itibaren genel olarak Arap edebiyatı özel olarak da Mısır Arap edebiyatında kendisinden söz ettirmeye başlamıştır. Edebiyatını İskenderiye şehrine damga vurmuş bir şahsiyet olarak da tanımlayabileceğimiz Cibrîl, hem roman hem kısa hikâye alanında önemli eserler kaleme almıştır. Yazdığı bazı eserlerinde -günümüzün de önemli bir sorunu olan- İsrail-Filistin, İsrail-Arap sorunlarının bir tarafı olan Yahudileri sembolize etmiş, hep Filistin halkının yanında yer almış hatta İsrail’i ‘başkalarını kendilerinin uydurduğu yalanlara inandırmaya çalışan bir devlet’ olarak tarif etmiştir. “Yahudi Mahallesi” adlı hikâyede hassas bir konuya değinilmiş ve işgal Kahire’sinde, Yahudi toplumu tarafından uğradığı haksızlıklar karşısında, işgale uğrayan bir toplumun kendi başına direnişini temsil eden Muhammed Ca‘las’ın mücadelesi anlatılmıştır. Çalışmada öncelikle Mısır’da ve diğer dönemlerde Yahudilerin tarihi kısaca ele alınmış, Yahudileri himaye eden İngilizlerin işgalindeki Kahire’ye değinilmiş, böylece hikâyenin tahlilinden önce bir alt zemin oluşturulmuştur. Bu arada işgal Kahire’sinde azınlık ve çoğunluk arasındaki gerilim de değerlendirmeler arasında yer almıştır. Çalışmada asıl kaynağımız Muhammed Cibrîl’in Yahudi Mahallesi adlı koleksiyonu ile aynı adı taşıyan “Yahudi Mahallesi” adlı hikâyesidir. Doğu ile Batı arasında sıkışmış olan insanda tabii olarak bir endişe, bir umutsuzluk her zaman hâkim olmuştur. Tahlil ettiğimiz hikâyede de halk; Yahudiler ve çaresiz Mısır hükümeti arasında uzun zamandır süregelen umutsuzluk ve hayal kırıklığı içindeyken etkileyici bir direniş hikâyesini yaşamıştır. KW - Arap edebiyatı KW - Yahudi Mahallesi KW - İnsan Dramı KW - Muhammed Cibrîl N2 - Muhammad Jibril began to use his name in Arab literature, particularly in Egyptian literature, in the last quarter of the 20th century. He can be described as a prominent figure who left his mark on the city of Alexandria, writing significant works in both the novel and short story genres. In some of his writings, he symbolizes the Jewish involvement in contemporary issues such as the Israeli-Palestinian conflict and the Israeli-Arab dispute, consistently siding with the Palestinians. He even depicts Israel as a state that tries convincing others of the lies it has fabricated. The story of “The Jewish Neighborhood” touches on a sensitive subject and describes the struggle of Muhammad Jalas, who represents the resistance of an occupied community against the injustices caused by the Jewish community in occupied Cairo. This study briefly examines the historical context of Jews in Egypt and other periods are briefly examined, alongside the role of the British, who protected the Jews during the occupation of Cairo. This provides a foundational foundation for story analysis. The tensions between the minority and majority populations in occupied Cairo are also considered. The primary source for this study is Jibril’s collection titled “Jewish Neighborhood,” particularly focusing on the eponymous story. Naturally, a sense of anxiety and hopelessness has always dominated the human experience of being caught between East and West. In the story we analyze, the society witnessed an impressive story of resistance in the midst of a long period of despair and frustration between the Jews and the helpless Egyptian government. CR - Ağaoğlu, Adalet, Sessizliğin Sesi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1978. google scholar CR - Arslantaş, Nuh, Mısır’da Türkler, Araplar ve Yahudiler, İstanbul: İz Yayıncılık, 2015. google scholar CR - Cibril, Muhammed, Hâretü’l-Yehûd. Müntedâ Mektebeti’l-İskenderiyye google scholar CR - Cohen, Julia Philips, Osmanlılaşmak: Modern Çağda Sefarad Yahudileri ve İmparatorluk Yurttaşlığı. çev: Feyyaz Şahin. İstanbul: Alfa Yayınları, 2017. google scholar CR - Er, Rahmi, Modern Mısır Romanı 1914-1944. Ankara, Hece Yayınları, 1997. google scholar CR - Gencer, Ali İhsan, “Berlin Antlaşması”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.5 (İstanbul: TDV Yayınları, 1992): 516-517. google scholar CR - Gürkan, Salime Leyla, Yahudilik. İstanbul: İsam Yayınları, 2010. google scholar CR - Jean-Paul Sartre, Edebiyat Nedir. çev: Bertan Onaran. İstanbul: Can Yayınları, 2011. google scholar CR - Kaplan, Mehmet, Hikâye Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2002. google scholar CR - Karcı, Bayram, “Eleştirel Gerçekçi Bilgi Teorileri”, Turkish Academic Research Review 2/3, (Aralık 2017): 89-108. google scholar CR - Kraemer, David, Rabbinic Judaism: Space and Place. Routledge, 2016. google scholar CR - Lekesiz, Ömer, Yeni Türk Edebiyatında Öykü 4. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2001. google scholar CR - “Muhammed Cibrîl ve Âlemuhu’l-Kasasî”, Kitâbu Esvât 3, Zakâzîk: Minerva, 1982. google scholar CR - Özçelik, Fatih ve Öztürk, Mustafa, “İngiltere’nin Mısır’ı İşgali ve “Taçsız Hükümdar”, Lord Cromer’in Mısır İdaresi (Eylül 1883-Mart 1909)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31/1 (Ocak 2021), s. 477-494. google scholar CR - Seferova, Günay, “Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Yahudilerin Altın Çağı”, XVIII. Türk Tarihi Kongresi III. Cilt, 563-579. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2022. google scholar CR - Sinanoğlu, Mustafa, “Karâîlik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.2: 424-426. İstanbul: TDV Yayınları, 2001. google scholar CR - Törenek, Mehmet, Türk Romanında İşgal İstanbul’u. İstanbul: Kitabevi Yayınları,2002. google scholar CR - Ubeyd, Şihâte, Ders Mu’lim. Kahire: Ed-Dâru’l-Kavmiyye, 1964. google scholar CR - Yıldırım, Yılmaz, “Kemal Tahir’in Tarih Anlayışı ve Yöntemi”, Kemal Tahir 100 Yaşında, içinde 221-230. Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2010. google scholar CR - Yılmaz, Hatice, “Yahudilikte Günah Kavramı ve Büyük Günahlar”. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, 2019. google scholar CR - “Arap Ülkeleriyle İsrail’in Son Savaşı: Yom Kipur”, Erişim 24 Temmuz 2024, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ arap-ulkeleriyle-israilin-son-savasi-yom-kippur/1274291. google scholar CR - “Aşkenaz ve Sefarad Yahudileri Kimlerdir”, Erişim 24 Ağustos 2024, https://www.turkyahudileri.com/content-page.php?lang=tr&page=askenaz-ve-sefarad-yahudileri-kimlerdir&category= . google scholar CR - “Bir Ülkenin Doğuşu: 1919 Mısır Devrimi”, Erişim 21 Temmuz 2024, https://www.gzt.com/mecra/bir-ulkenin-dogusu-1919-misir-devrimi-3493672. google scholar CR - “Deleuze, Minör Edebiyat ve Üslup Sorunu”, Erişim 10 Eylül 2024, https://birikimdergisi.com/guncel/9214/ deleuze-minor-edebiyat-ve-uslup-sorunu. google scholar CR - “Empati ve Sempati”, Erişim 22 Temmuz 2024, https://www.kemalarikan.com/empati-ve-sempati.html. google scholar CR - “Irena Sendler’ın İnanılmaz Hikâyesi: Life in a Jar”, Erişim 24 Kasım 2024, https://gaiadergi.com/irena-sendlerin-inanilmaz-hikâyesi-life-in-a-jar/. google scholar CR - “İşgal ve Travma: Mütareke Yıllarında İstanbul’da Hayat”, Erişim 13 Temmuz 2024, https://www.magmadergisi. com/turkiye-tarihi/isgal-ve-travma-mutareke-yillarinda-istanbulda-hayat google scholar CR - “Maltız Olayı”, Erişim 15 Temmuz 2024, https://tr.wikipedia.org/wiki/Malt%C4%B1z_Olay%C4%B1#:~:text=11%20 Temmuz%201882’de%20%C4%B0skenderiye,M%C4%B1s%C4%B1r’%C4%B1%20fiilen%20 i%C5%9Fgal%20etti. google scholar CR - “Karl Marx’ta Altyapı-Üstyapı İlişkisi”, Erişim 28 Temmuz 2024, https://yirmisekiz.net/2018/01/11/karlmarx-altyapi-ustyapi/. google scholar CR - “Lavon Affair”, Erişim 29 Eylül 2024, https://en.wikipedia.org/wiki/Lavon_Affair. google scholar CR - “Sakarya Türküsü”, Erişim 28 Temmuz 2024, https://www.siir.gen.tr/siir/n/necip_fazil_kisakurek/sakarya_ turkusu.htm. google scholar CR - “Sefarad Yahudileri Kimdir?, Erişim 24 Ağustos 2024, https://www.kampustenevar.com/kategori-kultur-ve-sanat/sefarad-yahudileri-kimdir. google scholar CR - “Tevrat ve Tevrat’ta Geçen On Emir Işığında Filistin-İsrail Sorunu”, Erişim 22 Temmuz 2024, https://www. islamiarastirmalar.com/news-comment/tevrat-ve-tevratta-gecen-on-emir-isiginda-filistin-israil-sorunu-2/. google scholar CR - “Türk Köylüsü”, Erişim 28 Temmuz 2024, https://siir.ihya.org/siir-4052.html. google scholar CR - “Mısır’ daki Yahudilerin Tarihi”, Erişim 11 Temmuz 2024, https://tr.wikipedia.org/wiki/ M%C4%B1s%C4%B1r%27daki_Yahudilerin_tarihi. google scholar CR - “نامزلا ـل ليربج دمحم يرصملا يئاورلا”, Erişim 6 Temmuz 2024, https://www.azzaman. com/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A6 google scholar CR - %D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%8A-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8 %AF-%D8%AC%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D9%84-%D9%84%D9%80-%D8%A7%D9%84%D8 %B2%D9%85%D8%A7%D9%86/ google scholar CR - “ليربج دمحم يئاورلا”, Erişim 11 Haziran 2024, https://www.nabee-awatf.com/vb/archive/index.php/t-2711.html. google scholar CR - “ةمواقملا ىنعمو..نيطسلف :بتكي ليربج دمحم ريبكلا يئاورلا”, Erişim 29 Ağustos 2024, https://almessa.gomhuriaonline. com/320148. google scholar CR - “ةيفونملا يف زيلجنلإا توربج ..ياوشند ةثداحل ةلماكلا ةصقلا”, Erişim 3 Aralık 2024, https://akhbarelyom.com/news/ newdetails/3861501/1/%D8%A7% google scholar CR - D9%84%D9%82%D8%B5%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A7%D9%85%D9%84%D8% A9%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D8%A9%D8%AF%D9%86%D8%B4%D9%88 %D8%A7%D9%8A%D8%AC%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A5 %D9%86%D8%AC%D9%84. google scholar CR - “بتكلا”, Erişim 29 Ağustos 2024, https://www.hindawi.org/books/94081614. google scholar CR - “ليربج دمحمل »دوهيلا ةراح« صصق يف ةهجاوملا”, Erişim 20 Temmuz 2024, https://gate.ahram.org.eg/News/1557512.aspx. google scholar CR - “ليربج دمحم يئاورلا :عوضوملا”, Erişim 13 Temmuz 2024, https://omferas.com/vb/t13067-3/. google scholar CR - “ثيدحلا رـصعلا يف رصم يف يداصتقلاا ةيدوهيلا تاعامجلا رود”, Erişim 12 Temmuz 2024, https://www.alhesn.net/play/9658. google scholar CR - “يريسملا باهولا دبع”, Erişim 29 Ağustos 2024, https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9 google scholar CR - %D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%87%D8%A7%D8%A8_% D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D9%8A. google scholar CR - “امنيسلا نومحتقي ةيعويشلل نوسسؤملا ءابلآ”, Erişim 18 Temmuz 2024, https://www.azzaman.com/%D8%A7%D9%84. google scholar CR - “ةليحتسملا ةلداعملاو ..ليئارسإ :بتكي ليربج دمحم ريبكلا يئاورلا!”, Erişim 30 Temmuz 2024, https://almessa.gomhuriaonline. com/379522. google scholar CR - “ىتاباتك لك ىف دوجوم انأ :ليربج دمحم”, Erişim 24 Kasım 2024, https://alketaba.com/%D9% 85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AC%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D9%84 %D8%A3%D9%86%D8%A7-%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF-% D9%81%D9%89-%D9%83%D9%84-%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8% D8%A7%D8%AA%D9%89/. google scholar UR - https://doi.org/10.26650/jos.1602940 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4446871 ER -