@article{article_1604369, title={Tarihsel ve Politik Bağlamda Eş‘arîlik Mu‘tezile İlişkisi}, journal={e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi}, volume={18}, pages={85–109}, year={2025}, DOI={10.18403/emakalat.1604369}, author={Yılmaz, Edip and İşcan, Mehmet Zeki}, keywords={İslâm Mezhepleri Tarihi, Mu‘tezile, Eş‘arîlik, Siyaset, Mihne}, abstract={İslâm düşüncesinde iki farklı eğilimi temsil eden Mu‘tezile ve Eş‘arîlik arasındaki ilişki, ilk etapta tepkisel bir zeminde doğmuş ve gelişmiş olsa da aslında çok boyutlu bir içeriğe sahiptir. Tarafların birbirini muhatap alması, kişiden kişiye, bölgeden bölgeye ve tarihsel sürece göre farklılık arz etmektedir. Söz konusu ilişkinin çerçevesi, sadece dini metinlerin yorumlanmasında benimsenen farklı yaklaşımlara dayanmayıp bir takım siyasi ve toplumsal dinamiklere de sahiptir. Bu bakımdan ilişkilerin başladığı gibi devam etmediğini ve zaman içerisinde evrilerek farklı boyutlar kazandığını ifade etmek mümkündür. Bu çalışma, İslâm düşüncesinde merkezi bir konuma yerleşmeye çalışan ve yer yer çemberin içinde kalma mücadelesi veren iki gurubun ilişkilerini sosyo-politik bir çerçeve içerisinde ele almayı amaçlamaktadır. Tarafların içerisinde bulundukları rekabet, her ne kadar eşit şartlar altında gerçekleşmese de Eş‘arîliğin İslâm düşüncesinde merkezi bir konuma yerleşmesi ve Mu‘tezile’nin ise varlık mücadelesi veren bir noktaya gerilemesi ile sonuçlanmıştır. Tarafların kaderini belirleyen süreçler birbirinden farklılık arz etmektedir. Sahip oldukları tarih ve temsil ettikleri kimliksel aidiyetler bu noktada önemli bir işlev görmüştür. Ayrıca siyasi kesimlerle geliştirdikleri ilişkiler ve toplumsal düzeyde elde ettikleri temsiliyet imkânları da son derece belirleyici olmuştur.}, number={1}, publisher={Ahmet İshak DEMİR}