@article{article_1604568, title={Cumhuriyet Dönemi Lise Sosyoloji Ders Kitaplarında Vurgulanan Aile Modeli, Kadınlık ve Erkeklik: “Mehmet İzzet” Örneği}, journal={Türk Eğitim Bilimleri Dergisi}, volume={23}, pages={1723–1747}, year={2025}, DOI={10.37217/tebd.1604568}, author={Eroğul, Nebile}, keywords={Sosyoloji öğretimi, Toplumsal cinsiyet, Aile modeli, Kadınlık, Erkeklik}, abstract={Ulus devlet anlayışının ortaya çıkması ile ders kitapları iktidarın ideolojisini bireylerine yerleştirmek için kullanılan bir araca dönüşmüştür. Bu bağlamda araştırmada, Cumhuriyet döneminde liselerde okutulan ilk sosyoloji ders kitaplarından Mehmet İzzet (1931) tarafından yazılan ders kitabının aile konusu, nitel bir yöntemle ele alınıp içerik analizi ile çözümlenmiştir. Araştırmada Mehmet İzzet’in yazmış olduğu ders kitabının seçilme nedeni İzzet’in toplumsal dogmacılık yerine bilimsel şüphecilik bakış açısını benimsemiş olmasıdır. Araştırmada aile kurumu bağlamında hem ailenin geçmişte de var olan doğal bir kurum olması hem tarihsel süreç içerisinde değişen, çekidüzen verilen bir ideolojik söylem pratiği alanı olması nedeniyle “kadınlık ve erkeklik pratiklerinin ideolojik söylemleri” incelenme gereği duyulmuştur. Araştırmada kadınlığın “kız verme”, günahkâr Saliha”, “yüksek bir kadınlık hâli” söylemleri ile erkekliğin ise “evin reisi olarak baba”, “soyunu devam ettiren erkeklik”, “erkek evlat edinme zorunluluğu olan erkek” ve “kendi evinin imamı olarak erkek” söylemleri ile vurgulandığı sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte ders kitabında vurgulanan aile modeli olarak toplumsal değişme ve modernleşmenin etkisi ile muasır çekirdek aile modeli olduğu düşünülmektedir. Evliliğin tek eşliliği zorunlu kıldığı, ailede evliliğin ve boşanmanın belirli şartlara bağlandığı da ifade edilmektedir. Karı kocaların “cemiyetin kökünü baltalamamak” için evlilikleri bazı ıstıraplar taşısa da sağlıklı çocuklar yetiştirmek için evliliklerine katlanmaları gerektiğine de yer verilmektedir.}, number={2}, publisher={Gazi Üniversitesi}