TY - JOUR T1 - Suriye’de Çocuk Öykülerinde Peri Masalı (1979-2009) Yılları Arası AU - Karahan, Muhittin PY - 2025 DA - June Y2 - 2025 JF - Doğu Araştırmaları JO - DA PB - Ali GÜZELYÜZ WT - DergiPark SN - 1307-6256 SP - 176 EP - 205 VL - 1 IS - 31 LA - tr AB - Peri masalları genel olarak yazarların, eleştirmenlerin ve araştırmacıların, özel olarak da okurların, bilhassa da çocukların eskiden beri ilgi odağı olmuştur ve hâlâ da olmaktadır. Ki bu masallar çocuk edebiyatında çok önemli bir yere sahiptir. Bazı yazarlar, bu masalları çocuklara sunmadan önce yenileme, değişiklik ya da değiştirme konusunu dikkate alarak, çocukların farklı yaş dönemlerine uygun bir şekilde çocuk öykülerinde kullanmak için büyük çaba sarf etmeye başlamışlar. Bu bağlamda, bu masalların başlangıçta anlatısal açıdan sözlü olarak başladığını, daha sonra yıllar içinde yazılı olarak kayıt altına alındığını belirtmekte fayda var. Doğduğu ve geliştiği sosyal ortama uyum sağlamak amacıyla, dolaşımı sırasında yapısal olarak değişiklik ve yenilemelere maruz kalmıştır. Peri masalları, orta çağ’da Avrupa'da diğer masal türleriyle birlikte gelişmiştir. On ikinci yüzyılın sonlarında Marie de France tarafından yazılan bazı masallar ortaya çıkmıştır. Ancak peri masalları alanındaki belirleyici değişim, 17. Yüzyılda Yunan Ezop’un masallarından etkilenen ünlü Fransız yazar Jean de La Fontaine’in (1621-1695) eserlerinde net bir şekilde görülmüştür. Ayrıca “Kelila ve Dimna”, “Binbir gece masalları” ve diğerleri gibi doğu masallarından da etkilenmiştir La Fontaine. Daha sonra bu masallar, yaşadığı ortama bağlı olarak farklı halklar arasında yapılmıştır, tıpkı Suriye'de de olduğu gibi. Bahsettiklerimizden yola çıkarak, tanımlayıcı analitik yönetimini benimseyen çalışmamız; giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde peri masallarının öneminden, çocuk öykülerindeki etkin rolünden, amacından ve çocuklar üzerinde bıraktığı etkisinin boyutlarından bahsedilecektir. Birinci bölümde ise peri masalının kavramından ve doğasından bahsedilecektir. İkinci bölümde Suriye'de çocuk öykülerinde kullanılan mitsel karakter ve türlerinden bahsedilecek. Üçüncü bölümde ise Suriye'de çocuk masallarında kullanılan büyü formülleri ve büyülü güçler açısından mitsel unsurların şekillerinden ve bunların araçlarından bahsedilecektir. Sonuç kısmında ise elde edilen en önemli sonuçlar kısaca belirtilecektir. Araştırmamızın amacı Suriye'de çocuk öykülerinde kullanılan peri masalların rolünü ve bu masalların çocukları ne ölçüde etkilediğini ortaya koymaktır. Bu makalenin önemi bu alanda yeni bir çalışma olmasından kaynaklanmaktadır, zira daha önce - iddiamıza göre - (1979-2009) yılları arasında Suriye'de çocuklara yönelik peri masallarını konu alan bir makaleye rastlamadık. Son olarak peri masallarının çoğu halk arasında birbirine benzediğini, yetiştikleri ortamın koşulları, zaman faktörü ve anlatıcının çokluğu nedeniyle - bazı ayrıntılar dışında aralarında - aralarında hiçbir fark olmadığını belirtmek isteriz. Anahtar Kelimeler: Peri Masalları, Çocuk Öyküleri, Mitsel Karakter, Tanımlayıcı Analitik Çalışma, Suriye. KW - Peri Malları KW - KW - Çocuk Öyküleri KW - Mitsel Karakter KW - Tanımlayıcı Analitik Çaloşma KW - Suriye CR - Abdullah, Âsıf. Lev Küntü Ḥisânen. Dımaşk: İttihadü’l-Küttâbi’l-Arab, 2000. CR - Ali Ḥuveyle, Recâ. Dünya el-Esrâr. Dımaşk: İttihadü’l-Küttâbi’l-Arab, 2001. CR - Borayo, Abdülhamid. el-Ḥikâye el-Ḫurâfiyye li’l-Mağrib el-Arabî. Beyrut: Dâru’t-Talîʿa, 1. Basım, 1992. CR - Cafer, Abdürrezzak. el-Ḥikâye eş-Şaʿbiyye, Masdar min Masâdir Edebi’l-Atfal. Dımaşk: Munazzametü Talâiʿl-Baʿs, Y.y. CR - Cebrâîl, Muhammed. Ehlü’l-Beḥr. Kahire: Müessesetü Hindâvî, 2023. CR - Von Der Leyen, Friedrich. el-Ḥikâyetu’l-Ḫurâfiyye; Neşʾetühâ, Menâhic Dirâsetihâ, Fenniyyetühâ, Çev. Nebile İbrahim, Beyrut: Darül Kalem, 1. Basım, 1973. CR - el-ʿAntîl, Fevzi. Âlemü’l-Ḥikâyâti’ş-Şaʿbiyye. Riyad: Dâru’l-Merrih li’d-Dirâsât ve’n-Neşr, 1983. CR - el-Büstânî, Buṭrus. Dâ’iratü’l-Maʿârif. Beyrut,: Dâru’l-Maʿrife, 3 (1978). CR - el-Ḳalmâvî, Suheyr. Elf Leyle ve Leyle. Mısır: Dâru’l-Maʿârif, 4. Basım, 1976. CR - el-Ḥadîdî, Ali. Fî Edebi'l-Atfâl. Kahire: Mektebetü Anglo el-Mısriyye, 4. Basım, 1988. CR - el-Ḥasan, Gassân. el-Ḥikâyetu’l-Ḫurâfiyye fî Ḍıffatayi’l-Ürdün. Dımaşk: Dâru’l-Celîl, 1. Basım, 1988. CR - el-Hâşimî, Nureddin. Ezhârü’s-Sadâḳa. Dımaşk: İttihadü’l-Küttâbi’l-Arab, 2003. CR - el-Ḫatîb, Arif. el-Emîre ve'l-Mir'ât. Dımaşk: İttihadü’l-Küttâbi’l-Arab, 1999. CR - el-Hîtî, Hâdî Numan. Edebü'l-Atfâl (Felsefetühü, Funûnuhu, Vesâituhu). Kahire: el-Heyʾetu’l-Mısriyyetu’l-ʿÂmme li'l-Küttâb, Y.y. CR - el-Hîtî, Hâdî Numan. “Seḳâfetü'l-Atfâl”. Mecelletü ʿÂlemi’l-Maʿrife, 123(1988). CR - Frye, Northrop. el-Mâhiyye ve’l-Ḫurâfe. Çev. Heyfa Hâşim, Dımaşk: Vezâretu’s-Seḳâfe, 1. Basım, 1992. CR - Hoca, Gâliye. el-Fusûlu’l-mecnûne. Dımaşk: İttihadü’l-Küttabi’l-Arab, 2001. CR - İbn Manẓûr, Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâr Sâdir, 3. Basım, 14 (1414). CR - İbnü’n-Nedîm, Muhammed. el-Fihrist. Thk. Rıza Teceddüd, Tahran: Y.y, 1971. CR - İbrahim, Nebîle. Ḳasasunâ eş-Şaʿbî mine’r-Romansiyye İla’l-Vâḳiʿiyye. Beyrut: Dâru’l-ʿAvde, 1974. CR - İbrahim, Nebîle. Eşkâlü’t-Taʿbîr fi’l-Edebi’ş-Şaʿbî. Kahire: Dâr Nahdati Mısır, 2. Basım, Y.y. CR - İsmail, İzzüddin. el-Ḳasasu’ş-Şaʿbî fi’s-Sudan. Bağdat: Dâru’ş-Şuʾûni’s-Seḳâfiyyeti’l-ʿAmme, 1986. CR - Ḳarâniye, Muhammed. Cemâliyyâtu’l-Ḳıssati’l-Ḥikâiyye li’l-Atfâl fi Suriye. Dımaşk, İttihadü’l-Küttâbi’l-Arab, 1996. CR - Macdulin, Şerefeddin. Beyân Şehrazât, et-Teşekkülâtu’n-Nevʿiyye li-Suveri’l-Leyâlî. Beyrut: el-Merkezu’s-Seḳâfiyyu’l-Arabî, 2001. CR - “Mârid, İfrit”. el-Mevsûʿatu’l-Arabiyyetu’l-ʿÂlemiyye. 16/351 Riyad: Müessesetü Aʿmâli’l-Mevsûʿa, 2. Basım, 1999. Nâdir, Muvaffak. Luʿbetü’n-Nehir. Dımaşk: İttihadü’l-Küttâbi’l-Arab, 2003. CR - Şaʿlân, İbrahim Ahmet. en-Nevâdiru’ş-Şaʿbiyyetu’l-Mısriyye. Kahire: Mektebetü Medbulî, 1. Basım, 1 (1993). CR - Taha, Cümâne. Mugâmaratu Semeke. Dımaşk: İttihadü’l-Küttâbi’l-Arab, 2001. CR - Übeyd, Hayreddin. Ḥikâyât Şaʿbiyye li’l-Atfâl. Dımaşk: İttihadü’l-Küttâbi’l-Arab, 2004. CR - Yunus, Abdülhamid. el-Ḥikâyetu’ş-Şaʿbiyye. Kahire: el-Heyʾetu’l-Mısriyyetu’l-ʿÂmme li'l-Küttab, Dâru’ş-Şu’uni’s-Sekafiyye, Y.y. CR - Yusuf, Abdüttevvâp. et-Tıflu’l-Arabî ve’l-Edebü’ş-Şaʿbî. Kahire: ed-Dâru’l-Mısriyyetu’l-Lübnaniyye, 1. Basım, 1992. CR - Zeyneddin, Sâir. el-Ḥikâyetu’ş-Şaʿbiyye ve Devruhâ fî Terbiyeti’t-Tıfl. Mecelletü’l-Maʿrife, 552 (Eylül 2009). UR - https://dergipark.org.tr/tr/pub/doguedebiyati/issue//1605934 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4460936 ER -