@article{article_1609297, title={DEVLETE İNANMAK: GEÇ DÖNEM OSMANLI İNŞAAT FAALİYETLERİNDE ARZUHALLER VE DEVLET- TOPLUM İLİŞKİSİ}, journal={Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi}, volume={30}, pages={115–157}, year={2025}, DOI={10.20519/divan.1609297}, author={Özer, İhsan Sefa and Cephanecigil, V. Gül}, keywords={Arzuhaller, mimarlık faaliyetleri, modern devlet, meşruiyet, devlet-toplum ilişkisi.}, abstract={Osmanlı devlet arşivinde XIX. yüzyıla ait vakaların kaydında arzuhaller mühim bir yer tutar. Anlaşmazlıkları çözme, çeşitli konularda talepte bulunma ve temyiz maksadıyla kullanılan arzuhaller, bu dönemden önce de benzer saiklerle çeşitli makamlara sunulmuştur. Ancak XIX. yüzyılda bu pratikte bir farklılaşmanın mevcut olduğu iddia edilebilir. Bu yüzyılda Osmanlı merkezi hükümetinin toplumsal alana olan müdahelesinin derinleşmiş ve daha kapsamlı hale gelmiş olduğu ve bu müdaheleyi mümkün kılacak mevcut olandan farklı kurumsal teçhizatın ve meşruiyet söylemlerinin inşa edildiği ifade edilebilir. Arzuhal sahipleri, hükümetin toplumsal müdahele alanının genişlemesi ve bürokratik yapının yenilenmesi ve/veya inşa edilmesiyle bağlantılı olarak ortaya çıkan yeni türden meşruiyet söylemlerini ve kurumları maksatlarına ulaşmak amacıyla kullanmışlar, arzuhal pratiği de bu anlamda farklılaşmıştır. Bu çalışma, kuşkusuz erken modern dönem devlet formasyonuyla süreklilikleri de barındırıyor olan on dokuzuncu yüzyıla ait modern devlet inşası sürecini, devlet ve toplum ayrımını yeniden düşünmeye sevk eden yaklaşımlarla bağlantı kurarak ele almaktadır. Bu yaklaşıma istinaden, bu sürecin merkezi hükümetin yürüttüğü tek taraflı bir gelişme olmadığı, yeni şekillenen kurum ve söylemlerin toplumsal faillerce yeniden üretildiği ve gerektiğinde farklı çıkarlarca kullanıldığı iddia edilmektedir. Arzuhal pratiği de bu teşmil sürecinin vasıtalarından biri olarak ele alınmaktadır. Bu dönemde devlet arşivinde arzuhallerin diğer yazışmalarla birlikte daha sistematik kaydının, modern bürokratik iktidarın şekillenişi ve buna bağlı gelişen kurumsal teçhizatın toplum tarafından daha yoğun kullanılması ile paralel gitmiş olduğu da söylenebilir. Bu çalışma, toplumsal mekânın üretimiyle sosyo-ekonomik ve politik olmak üzere çeşitli veçhelerle alaka kuran bir pratik olarak inşaat faaliyetleri kapsamında verilmiş arzuhalleri merkeze almaktadır. Bu arzuhallerin sahiplerinin modern devlet inşası süreciyle nasıl irtibat kurduğu ve arzuhallerin bu sürece bağlı şekillenen söylem ve kurumlara dahil olmakta nasıl aracılık ettiği incelenmektedir. Dolayısıyla, arzuhal pratiğinin Osmanlı’da XIX. yüzyıla ait modern devlet inşası sürecinde ne anlamda değişmiş olduğuna ve toplumsal faillerin bu inşa ve değişim sürecindeki etkinliğine dair bir araştırma teşebbüsü olmakla birlikte; çalışma, geç dönem Osmanlı’da inşaat faaliyetlerinin tarihsel ve sosyo-politik açılımlarını vurgulamayı maksat edinmektedir.}, number={59}, publisher={Bilim ve Sanat Vakfı}