@article{article_1611287, title={Ömer en-Nesefî ile Mâtürîdî’nin Rivayet ve Tasavvuf Anlayışlarının et-Teysîr fi’t-Tefsîr Özelinde Karşılaştırmalı Analizi}, journal={Kocatepe İslami İlimler Dergisi}, volume={8}, pages={179–193}, year={2025}, DOI={10.52637/kiid.1611287}, author={Çol, Muhammet}, keywords={Tefsir, Ömer en-Nesefî, Mâtürîdî, et-Teysîr fi’t-tefsîr, Te’vîlâtü’l-Kur’ân}, abstract={Ömer en-Nesefî (ö. 537/1142), et-Teysîr adlı eserinde Hanefî-Mâtürîdî tefsir geleneğinin kurucularından Mâtürîdî’nin (ö. 333/944) Te’vîlât’ından çok yönlü istifade etmektedir. Nesefî, et-Teysîr’in yazımında Mâtürîdî’nin müfessir kimliğine özel ilgi göstermekle birlikte onun yanı sıra Taberî (ö. 310/923), Saʿlebî (ö. 427/1035) ve Kuşeyrî (ö. 465/1072) gibi çeşitli gelenek ve bölgelerden müfessirlerle de irtibat halindedir. Nesefî, Te’vîlât’ı sıklıkla kullanmasına rağmen et-Teysîr’i yapısal olarak Mâtürîdî’nin eserine dayandırmamıştır. Bu durum aralarındaki ilişkinin mahiyeti ve Nesefî’nin Mâtürîdî geleneğine bağlılığı hakkında soru işaretleri doğurmaktadır. Günümüzde Nesefî üzerine yapılan araştırmalar, onun Mâtürîdî ile birlikte farklı isimlerle kurduğu ilişkileri, kaynak havuzunu ve tefsir sistematiğini ayrıntılı biçimde incelememişlerdir. Ayrıca müellifin kendisi de bu konuda doğrudan bir beyanda bulunmamıştır. Bu sebeple çalışmanın amacı, Hanefî-Mâtürîdî tefsir geleneği içinde yer alan Nesefî’nin Mâtürîdî’ye bağlılık düzeyini tespit etmek ve onun farklı gelenek müfessirleri ile ilişkilerinin zeminini araştırmaktır. İki müfessirin pek çok yönüyle karşılaştırılması mümkün olsa da çalışmada sınırlandırmaya gidilerek rivayet ve tasavvuf anlayışları karşılaştırmalı analiz edilmiştir. Her iki ismin rivayet ve tasavvuf konularındaki örtüşen ve ayrışan yaklaşımları, nitel araştırma yöntemi ile ele alınmıştır. Bu doğrultuda çalışmanın temel gayesi, Nesefî’nin Mâtürîdî ile birlikte rivayet ve tasavvuf ekseninde farklı gelenek müfessirleriyle kurduğu ilişkinin sebeplerini irdelemektir. Aynı zamanda bu mesele, araştırmanın problemini oluşturmaktadır. Çalışmada Nesefî’nin Hanefî-Mâtürîdî geleneği içindeki konumundan yola çıkılarak gelenekler arası sentezci anlayışı analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Nesefî’nin önemli bir Mâtürîdî takipçisi olduğu, fakat et-Teysîr’de yöntemini yalnızca Mâtürîdî ile sınırlı tutmayıp Saʿlebî çizgisinde inşa ettiği ve geleneğin tasavvufla irtibatını Kuşeyrî üzerinden yeniden kurduğu ortaya konulmuştur. Sentezci anlayışa sahip olan Nesefî’nin bu ilişkileriyle hem Mâtürîdî’yi hem de Hanefî-Mâtürîdî geleneği İslâm düşüncesi içinde görünür kıldığı anlaşılmaktadır.}, number={1}, publisher={Afyon Kocatepe Üniversitesi}, organization={Bursa Uludağ Üniversitesi proje birimi (BAP-ADEP)}