TY  - JOUR
T1  - Görme Yetersizliği Olan Bireylerle İlgili Farklı Paydaşların Braille Yazı Öğretimine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi
TT  - Examining the Opinions of Different Stakeholders Regarding the Teaching of Braille Writing for Individuals with Visual Impairments
AU  - Aslan, Cem
AU  - Kalaylı, Mehmet Emin
AU  - Doğuş, Mustafa
AU  - Uyar, Derya
PY  - 2024
DA  - December
JF  - Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi
JO  - DUZGEFD
PB  - Dicle Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1305-0060
SP  - 195
EP  - 195
VL  - 0
IS  - 46
LA  - tr
AB  - Bu araştırmada görme yetersizliği olan bireylerle ilgili farklı paydaşların braille yazısının öğretimine yönelik görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseni kullanılmıştır. Görme yetersizliği olan çocuğa sahip yedi aile, görme yetersizliği olan bireylerin eğitimi alanında çalışan yedi akademisyen, görme yetersizliği olan öğrenciye sahip yedi öğretmen ve görme yetersizliği olan öğrencilerle çalışan yedi öğretmen adayı araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Paydaşların braille yazı öğretimine ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilen görüşme formu kullanılmıştır. Veriler, katılımcılarla yüz yüze görüşmeler yapılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizinden yararlanılmıştır. Bu kapsamda dört farklı tema ortaya çıkmıştır. Katılımcıların neredeyse tamamı, görme yetersizliği bulunmayan bireylerin braille yazısını öğrenmesi gerektiğini, yarısı ise braille bilen öğretmenlerin sınırlı sayıda olduğunu belirtmiştir. Katılımcılar, braille yazısını öğrenmenin akademik ortamda destek olma, etkin öğretim ortamı sunma, meslekî gelişim ve ortak çalışma yapabilme açısından katkıları olduğunu belirtirken, braille yazının kendi karmaşıklığının ve doğasının büyük bir zorluk oluşturduğunu da etmiştir.
KW  - Braille
KW  - görme yetersizliği olan bireyler
KW  - özel eğitim
KW  - okuma-yazma
N2  - This study aimed to examine the views of different stakeholders related to individuals with visual impairments on braille teaching. The phenomenological design, one of the qualitative research methods, was used in the research. Seven families with visually impaired children, seven academics working in the field of education for visually impaired individuals, seven teachers with visually impaired students, and seven pre-service teachers working with visually impaired students constituted the study group. A questionnaire developed by the researchers was used to determine the stakeholders' views on braille teaching. Data were collected through face-to-face interviews with the participants. Content analysis was used to analyze the data. In this context, four different themes emerged. Almost all participants stated that sighted individuals should learn braille, and half of them stated that the number of teachers who knew braille was limited. While the participants noted that learning braille contributes to support in the academic setting, providing an effective teaching environment, professional development, and collaborative work, they also stated that the complexity and nature of braille itself poses a big challenge.
CR  - Akbıyık, S., & Şafak, P. (Ed.). (2020). Görme yetersizliği olan öğrencilerin öğretmenlerine yönelik mesleki gelişim eğitimi: Öğretmen kitabı. Milli Eğitim Bakanlığı. https://24kasimal.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/41/01/317584/dosyalar/2022_03/16215356_Gorme-Yetersizligi-Olan-Ogrencilerin-Egitimi.pdf?CHK=b6c55ee501726d6c1571eccb699392de
CR  - Allman, C. B. (1998). Braille communication skills: What teachers teach and visually impaired adults use. Journal of Visual Impairment & Blindness, 92(5), 331-337. https://doi.org/10.1177/0145482X98092005
CR  - Amato, S. (2002). Standards and criteria for competence in Braille literacy within teacher preparation programs in the United States and Canada. Journal of Visual Impairment & Blindness, 96(3), 516-524. https://doi.org/10.1177/0145482X020960030
CR  - Amato, S. (2009). Challenges and solutions in teaching Braille in an online-education model. Journal of Visual Impairment & Blindness, 103(2), 78-80. https://doi.org/10.1177/0145482X0910300206
CR  - Arter, C., Mason, H. L., McCall, S., McLinden, M., & Stone, J. (1999). Children with visual impairment in mainstream settings. David Fulton. https://doi.org/10.4324/9781315068350
CR  - Aslan, C. (2018). Görme engelliler için yardımcı teknolojiler. S. Çakmak (Ed.), Özel eğitimde yardımcı teknolojiler içinde (s. 56-92). Vize.
CR  - Aslan, C. (2020). Görme engelli, az gören ve gören öğrencilerin yazılı ifade becerilerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/
CR  - Aslan, C. (Ed.) (2023). Görme engellilerin eğitimi. Vize.
CR  - Aslan, C., Doğuş, M., Okyar, S., & Kan, A. (2019). Braille (kabartma) yazıya yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(1), 271-295. https://doi.org/10.17152/gefad.429774
CR  - Aslan, C. Doğuş, M. & Şafak, P. (2022). Yetişkin görme engelli bireylerin braille yazıyı kullanma durumları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(2), 498-516. https://doi.org/10.37217/tebd.1065216
CR  - Buultjens, M., & Stead, J. (2002). Promoting social inclusion of pupils with visual impairment in mainstream schools in Scotland (Report on project funded by Scottish Executive Education Department). https://www.ssc.education.ed.ac.uk/resources/vi&multi/Inclusion.pdf
CR  - Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem.
CR  - Craig, C. J. (1996). Family support of the emergent literacy of children with visual impairments. Journal of Visual Impairment & Blindness, 90(3), 194-200. https://doi.org/10.1177/0145482X96090003
CR  - Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches. Sage.
CR  - Creswell, J. W. (2016). Araştırma deseni. Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. Beşir Demir, Çev.). Eğiten. (Orijinal eserin basım tarihi 2014).
CR  - Çakmak, S., Karakoç, T., & Şafak, P. (2016). Comparing functional vision skills of students with low vision in schools for the visually impaired and inclusive classrooms. Education and Science, 41(187), 165-179. https://doi.org/10.15390/EB.2016.6481
CR  - DeMario, N., Lang, S., & Lian, M. (1998). Teachers’ self-assessed competence and attitudes toward literary Braille and the Nemeth Code. Journal of Visual Impairment & Blindness, 92(5), 354-357. https://doi.org/10.1177/0145482X9809200515
CR  - Dodd, B., & Conn, L. (2000). The effect of Braille orthography on blind children’s phonological awareness. Journal of Research in Reading, 23(1), 1-11. https://doi.org/10.1111/1467-9817.00098
CR  - Doğuş, M., & Aslan, C. (2019). Özel eğitim bölümü lisans öğrencilerinin braille yazıya yönelik tutumları. The 28th International Conference on Educational Sciences, 71-81. http://www.ices-uebk.org/downloads/icesozet.pdf
CR  - Farrand, K. M., Koehler, K., & Vasquez, A. (2022). Literary Braille instruction: A review of university personnel preparation programs. Journal of Visual Impairment & Blindness, 116(5), 617-628. https://doi.org/10.1177/0145482X221130356
CR  - Gonzales-Pienda, J. A., Nunez, J. C., Gonzales-Pumariega, S., Alvarez, L., Roces, C., & Pat Garcia, M. (2002). A structural equation model of parental involvement, motivational and aptitudinal characteristics, and academic achievement. The Journal of Experimental Education, 70(3), 257-287. https://doi.org/10.1080/00220970209599509
CR  - Harrison, J. R., Cooch, C. G., & Alsup, J. (2003). Using distance education for families to improve children's Braille literacy. Journal of Visual Impairment & Blindness, 97(3), 169-172. https://doi.org/10.1177/0145482X03097003
CR  - Hatton, D. D., Erickson, K. A., & Lee, D.  B. (2010). Phonological awareness of young children with visual impairments. Journal of Visual Impairments & Blindness, 104(12), 743-752. https://doi.org/10.1177/0145482X1010401203
CR  - Holbrook, M. C. (2008). Teaching reading and writing to students with visual ımpairments: Who is responsible. Journal of Visual Impairment & Blindness, 102(4), 203-206. https://doi.org/10.1177/0145482X0810200404
CR  - Hong, S., Rosenblum, L. P., & Campbell, A. F. (2017). Implementation of unified English Braille by teachers of students with visual impairments in the United States. Journal of Visual Impairment & Blindness, 111(6), 543-556. https://doi.org/10.1177/0145482X1711100605
CR  - Hung, H. Y. (2008). Teachers' perspectives about Braille literacy in Taiwan [Unpublished doctoral dissertation]. Graduate School of The Ohio State University, Ohio.
CR  - Johnson, L. (1996). The Braille literacy crisis for children. Journal of Visual Impairment & Blindness, 90(3), 276-278. https://doi.org/10.1177/0145482X9609000323
CR  - Kamei-Hannan, C., & Sacks, S. Z. (2012). Parents’ perspectives on Braille literacy: Results from the ABC Braille study. Journal of Visual Impairment & Blindness, 106(4), 212-223. https://doi.org/10.1177/0145482X1210600403
CR  - Kamei-Hannan, C., & Ricci, L. A. (2015). Reading connections: Strategies for teaching students with visual impairments. AFB.
CR  - Karaman, A. K. (2016). Görme engelliler okullarında çalışan müzik öğretmenlerinin müzik dersi öğretim programının ve ders içi etkinliklerin uygulanışına ilişkin görüşleri (Adana ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
CR  - Koenig, A. J., & Holbrook, M. C. (2000). Ensuring high-quality instruction for students in braille literacy programs. Journal of Visual Impairment & Blindness, 94(11), 677-694. https://doi.org/10.1177/0145482X0009401102
CR  - Koenig, A. J., & Robinson, M. C. (2001). Online instruction in Braille code skills for preservice teachers. Journal of Visual Impairment & Blindness, 95(9), 543-557. https://doi.org/10.1177/0145482X0109500905
CR  - Koşar, S. (2018). Geçerlik ve güvenirlik. K. Beycioğlu, N. Özer & Y. Kondakçı (Ed.), Eğitim yönetiminde araştırma içinde (s. 169-200). Pegem.
CR  - Köroğlu, A. (2022). Görme engelliler sınıf öğretmenlerinin görme engelliler ilkokullarında öğrenim gören öğrencilerin eğitimine ilişkin görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
CR  - Kurt, A., & Ketenoğlu Kayabaşı, Z. E. (2022). Branş öğretmen adaylarının braille yazıya yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(3), 1123-1150. https://doi.org/10.37217/tebd.1142716
CR  - Küçüközyiğit, M. S., Aslan, C., & Yalçın, G. (2021). Görme yetersizliği olan çocuğa sahip ailelerin gereksinimlerinin belirlenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 10(3), 1214-1239. https://doi.org/10.30703/cije.833902
CR  - Lewis, S., D’Andrea, F. M., & Rosenblum, L. P. (2012). The development of accepted performance items to demonstrate competence in literary Braille. Journal of Visual Impairment & Blindness, 106(4), 197-211. https://doi.org/10.1177/0145482X1210600402
CR  - Marchant, G. J., Paulson, S. E. & Rothlisberg, B. A. (2001). Relations of middle school students’ perceptions of family and school contexts with academic achievement. Psychology in the Schools, 38(6), 505-519. https://doi.org/10.1002/pits.1039
CR  - Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi: Genişletilmiş bir kaynak kitap (S. Akbaba-Altun & A. Ersoy, Çev.). Pegem. (Orijinal eserin basım tarihi 1994).
CR  - Miller, R. L., & Brewer, J. D. (2003). The AZ of social research: A dictionary of key social science research concepts. Sage. https://doi.org/10.4135/9780857020024
CR  - Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (1991). Braille kabartma yazı kılavuzu: Öğretmen-öğrenci el kitabı. https://orgm.meb.gov.tr/alt_sayfalar/yayimlar/ozelegitim/braille/braille.pdf
CR  - Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). Görme engellilere okuma yazma öğretim kılavuzu. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_09/10100531_grmeklavuzu.pdf
CR  - Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017). Braille matematik kılavuzu. https://orgm.meb.gov.tr/dosyalar/00001/braille_mat_kilavuzu.pdf
CR  - Nemeth, A. (1988). Braille: The agony and the ecstasy. Braille Monitor, 31(5), 316-324. https://nfb.org/images/nfb/publications/bm/bm88/brlm8807.htm
CR  - Murphy, J., Hatton, D., & Erickson, K. (2008). Exploring the early literacy practices of teachers of infants, toddlers, and preschoolers with visual impairments. Journal of Visual Impairment & Blindness, 102(3), 133-146. https://doi.org/10.1177/0145482X0810200302
CR  - Patton, Q. M. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Pegem. (Orijinal eserin basım tarihi 2001).
CR  - Penava, V., Bilić Prcić, A., & Iličić, L. (2017). The influence of braille literacy programme length on frequency of braille usage. Hrvatska Revija Za Rehabilitacijska İstraživanja, 53(Supplement), 152-162. https://hrcak.srce.hr/file/285828
CR  - Ponchillia, P., & Durant, P. (1995). Teaching behaviors and attitudes of braille instructors in adult rehabilitation centers. Journal of Visual Impairment & Blindness, 89(5), 432-439. https://doi.org/10.1177/0145482X9508900508
CR  - Rao, K. (2006). Usability and impact of braille and audio output technologies for students with visual impairments or blindness [Unpublished master’s thesis]. The State University of New York. https://www.proquest.com/intermediateredirectforezproxy
CR  - Rex, E. J., Koenig, A. J., Wormsley, D. P., & Baker, R. L. (1995). Foundations of braille literacy. American Foundation for the Blind.
CR  - Roe, J., Rogers, S., Donaldson, M., Gordon, C., & Meager, N. (2014). Teaching literacy through Braille in mainstream settings whilst promoting inclusion: Reflections on our practice. International Journal of Disability, Development and Education, 61(2), 165-177. https://doi.org/10.1080/1034912X.2014.905064
CR  - Rosenblum, L. P., Lewis, S., & D’Andrea, F. M. (2010). Current practices in instruction in the literary braille code university personnel preparation programs. Journal of Visual Impairment & Blindness, 104(9), 523-532. https://doi.org/10.1177/0145482X1010400905
CR  - Ryles, R. (1996). The impact of Braille reading skills on employment, income, education, and reading habits. Journal of Visual Impairment & Blindness, 90(3), 219-226. https://doi.org/10.1177/0145482X9609000311
S
chroeder, F. (1996). Perceptions of Braille usage by legally blind adults. Journal of Visual Impairment & Blindness, 90(3), 210-218. https://doi.org/10.1177/0145482X9609000310
CR  - Spungin, S. (1996). Braille and beyond: Braille literacy in a larger context. Journal of Visual Impairment & Blindness, 90(3), 271-274. https://doi.org/10.1177/0145482X9609000321
CR  - Suri, H. (2011). Purposeful sampling in qualitative research synthesis. Qualitative Research Journal, 11(2), 63-75. https://doi.org/10.3316/QRJ1102063
CR  - Swallow, R. M. (1990). The future of training programs for teachers of the visually impaired: A commitment to life-long learning. Rehabilitation and Education for Blindness and Visual Impairment, 22(1), 13-22. https://eric.ed.gov/?id=EJ410301
CR  - Şafak, P. (2017). Görenler için Braille (kabartma) yazı rehberi. Pegem.
CR  - Şimşek, H., Dağıstan, A., Şahin, C., Koçyiğit, E., Dağıstan Yalçınkaya G., Kart, M., & Dağdelen, S. (2019). Kapsayıcı eğitim bağlamında Türkiye’de temel eğitim programlarında çok kültürlülüğün izleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 177-197. https://doi.org/10.31592/aeusbed.563388
CR  - Ünver, G., Bümen, N. T., & Başbay, M. (2010). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans derslerine öğretim elemanı bakışı: Ege Üniversitesi örneği. Eğitim ve Bilim, 155(35), 63-77. http://213.14.10.181/index.php/EB/article/view/561/49
CR  - WaMunyi, C. M. (2017). Analysis of teachers' perceptions on instruction of Braille literacy in primary schools for learners with visual impairment in Kenya [Unpublished doctoral dissertation]. Kenyatta University. https://ir-library.ku.ac.ke/handle/123456789/17844
CR  - Weiss, J., & Weiss, J. (1978). Teaching Handwriting to the congenitally blind. Journal of Visual Impairment & Blindness, 72(7), 280-283. https://doi.org/10.1177/0145482X7807200706
CR  - Wells-Jensen, S., Wells-Jensen, J., & Belknap, G. (2005). Changing the public’s attitude toward Braille: A grassroots approach. Journal of Visual Impairment & Blindness, 99(3), 133-140. https://doi.org/10.1177/0145482X0509900302
CR  - Wetzel, R., & Knowlton, M. (2000). A comparison of print and Braille reading rates on three reading tasks. Journal of Visual Impairment & Blindness, 94(3), 146-154. https://doi.org/10.1177/0145482X0009400303
CR  - Wittenstein, S. H. (1993). Braille training and teacher attitudes: Implications for personnel preparation. Rehabilitation and Education for Blindness and Visual Impairment, 25(3), 103-111. https://psycnet.apa.org/record/1994-23236-001
CR  - Wittenstein, S. (1994). Braille literacy - preservice training and teachers attitudes. Journal of Visual Impairment & Blindness, 88(6), 516-524. https://psycnet.apa.org/record/1995-27026-001
CR  - United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (2005). Guidelines for inclusion. ensuring access to education for all. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
CR  - Yalçın, G., & Aslan, C. (2021). Görme yetersizliği olan öğrencilerin derslerini yürüten akademisyenlerin karşılaştıkları güçlüklerin belirlenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 18(41), 3260-3279. https://doi.org/10.26466/opus.916007
CR  - Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
CR  - Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2018). Özel eğitim öğretmenliği lisans programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Ozel_Egitim_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/zgefd/issue//1613558
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4493801
ER  -