@article{article_1614273, title={Orta Çağ Avrupası’nda Eğitim ve Bilimin Gelişmesinde Fransiskenlerin Rolü}, journal={Hitit Sosyal Bilimler Dergisi}, volume={18}, pages={683–700}, year={2025}, DOI={10.17218/hititsbd.1614273}, author={Çetin Ünal, Banu}, keywords={Orta Çağ Avrupası, Fransisken Tarikatı, Bilim, Eğitim, Üniversiteler}, abstract={Orta Çağ Avrupası’nda bilimin gelişiminde Fransisken Tarikatının rolü oldukça dikkat çekicidir. Bu tarikat, XIII. yüzyılın başlarında Aziz Francis tarafından kurulmuş ve hızla Avrupa genelinde yayılmıştır. İlk başlarda dini amaçlarla kurulan bu tarikat zamanla entelektüel ve bilimsel katkılarıyla ön plana çıkmıştır. Fransisken Tarikatı’na mensup bazı önemli bilginler, özellikle doğa bilimleri, felsefe ve teoloji alanlarında önemli çalışmalar yapmış, üniversitelerde öğretim üyeliği yaparak bilimsel bilginin yayılmasına katkıda bulunmuşlardır. Fransiskenler arasında Halesli Alexander, Bonaventure, Roger Bacon, John Duns Scotus ve Ockhamlı William gibi önemli isimler, bilimin gelişmesinde büyük etkileri olan bilgin ve düşünürlerdir. Kaleme aldıkları eserler de hem geçmişte hem de günümüzde kaynak niteliğinde olan değerli çalışmalardır. Özellikle Roger Bacon, deneysel yöntemin önemini vurgulayan çalışmalar yapmış ve optik, kimya, astronomi gibi alanlarda önemli buluşlara imza atmıştır. Tarikat üyeleri, ayrıca Orta Çağ Avrupa’sında üniversitelerin gelişiminde önemli bir rol oynamışlardır. XIII. yüzyılda Paris, Oxford ve Padua gibi önemli üniversitelerde aktif hale gelmişlerdir. Özellikle teoloji, felsefe, doğa bilimleri gibi alanlarda dersler vererek akademik dünyada etkili olmuşlardır. Başlangıçta üniversitelerde öğretici ve öğrenci olarak yer alan Fransiskenler, bilginin yayılmasına katkıda bulunmuş ve eğitim kalitesini artırmışlardır. Üniversitelerde entelektüel çeşitliliğin artmasını sağlamış, zamanla kürsülerde söz sahibi olmuşlardır. Örneğin; Halesli Alexander, Paris Üniversitesi’nde teoloji kürsüsüne atanarak tarikatın üniversitelerdeki ilk resmi temsilcisi olmuştur. Yine John Duns Scotus Oxford’da hem okuyup hem ders vererek Fransiskenlerin üniversitelerdeki etkisine katkıda bulunmuştur. Genel olarak bakıldığında Fransiskenler hem eğitici hem de öğrenci olarak üniversitelerde yer alarak bilimin gelişimine önemli katkılarda bulunmuş, entelektüel çeşitliliği artırarak Avrupa’da bilimsel düşüncenin yayılmasını sağlamışlardır. Fransiskenlerin üniversitelerdeki varlığı, bilimin ve felsefenin ilerlemesini de doğrudan etkilemiştir. Özellikle skolastik düşüncenin gelişiminde ve Aristotelesçi felsefenin Avrupa’ya yayılmasında önemli bir rol oynamışlardır. Aslında Fransiskenler, ilk başlarda dini öğretiler ve manevi değerleri ön plana çıkaran bir tarikat olarak ortaya çıksa da zamanla bilim ve eğitim alanında etkilerini artırmışlardır. Bu çalışmada, Fransisken Tarikatının Orta çağ Avrupası’ndaki eğitim ve bilimsel alandaki gelişmelere olan etkisi, tarikatın önde gelen figürleri ve onların eserlerinden bahsedilmiştir.}, number={3}, publisher={Hitit Üniversitesi}