@article{article_1614797, title={SAFEVÎ – OSMANLI ÇATIŞMASININ EDEBÎ İZDÜŞÜMLERİ: ŞAHİN FAZİL’IN ÇALDIRAN POEMASI}, journal={Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi}, pages={409–448}, year={2025}, DOI={10.60163/tkhcbva.1614797}, author={Musalı, Vüsale}, keywords={Safevi, Osmanlı, Şah İsmail, Çaldıran, Şahin Fazil}, abstract={Şah İsmail’in Azerbaycan tarihi ve edebiyatındaki önemi tartışılmaz bir gerçekliktir. Bu önem, yalnızca 20. yüzyılda ulusal kimlik inşa sürecine bağlanabilecek bir olgu olmamakla birlikte, aynı zamanda Şah İsmail’in Azerbaycan Türklerinin kolektif hafızasında derin bir yer edinmiş olmasıyla ilişkilidir. Halk edebiyatında Şah İsmail’e atfedilen pek çok destan ve hikâye, bu kolektif hafızanın somut yansımalarını oluşturmaktadır. Azerbaycan Cumhuriyeti’nde Şah İsmail’i konu alan roman türündeki ilk eserler, 1980’li yıllardan itibaren yayınlanmaya başlanmıştır. Akabinde poema türünde eserler verililmiştir. Bu çalışmada, Azerbaycanlı tarihçi ve şair Şahin Fazil’in (1940-2024) 1990 yılında yazdığı “Çaldıran” poeması detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Eser üzerine, F. Hüseyn’in tanıtım niteliği taşıyan makalesi dışında kapsamlı bir bilimsel inceleme yapılmamıştır. Çalışma kapsamında poemanın yapısı, dil ve üslup özellikleri, kullanılan imgeler ve semboller analiz edilmiş, Safevî – Osmanlı ilişkilerinin esere nasıl yansıdığı değerlendirilmiştir. Bunun yanı sıra yazarın tarihî olayları poetik bir dille nasıl işlediği incelenmiş ve her bölümün yapısal ve tematik analizleri gerçekleştirilmiştir. Çalışma, eser üzerinde hem edebî hem de tarihsel bağlamda çıkarımlar yapmayı hedeflemiştir. “Ön Söz”, 11 bölüm ve “Son Söz” olmak üzere toplam 13 kısımdan oluşan eserin her bir bölümü, başlıkları ve içeriğiyle Çaldıran Savaşı’nın ruhunu, dramatik akışını ve tarihsel önemini yansıtırken, aynı zamanda Şah İsmail’in kişiliği ve idealleri etrafında bütüncül bir anlatı inşa etmektedir. Şahin Fazil, eserinde Çaldıran Savaşı’nı tarihsel gerçeklere dayalı olarak ele almış; romantik veya kurgusal bir anlatım yerine, tarihî olayları mümkün olduğunca gerçekçi bir şekilde tasvir etmeye çalışmıştır. Şair, Osmanlı – Safevî çatışmasını tarihsel, kültürel ve toplumsal boyutlarıyla ele alırken, bu çatışmanın Türk milletine ve kültürüne olan etkilerini derinlemesine sorgulamaktadır. Eserde hüzün, öfke ve kahramanlık temaları iç içe işlenmiştir. Öfke ve kahramanlık daha sert ve doğrudan bir dil aracılığıyla yansıtılırken, hüzün teması daha ince bir duygusal üslupla ele alınmıştır. Şair, bu temalar aracılığıyla okuyucuya derinlemesine bir duygusal deneyim sunmayı başarmaktadır. Sonuç olarak, “Çaldıran” poeması, tarihsel olayların manzum bir şekilde aktarılması yoluyla Azerbaycan kültürel hafızasının şekillenmesine katkı sağlayan edebî eser olarak değerlendirilmelidir.}, number={115}, publisher={Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi}