@article{article_1615040, title={“Risâle fi’d-duḫân” Adlı Eseri Işığında Muhammed et-Trabzonî’nin (öl. 1200/1780) Fıkıh-Siyasi Otorite İlişkisine Yaklaşımı}, journal={Balıkesir İlahiyat Dergisi}, pages={1–14}, year={2025}, author={Eraydın, Seracettin}, keywords={İslam Hukuku, Muhammed et-Trabzonî, Risâle, Otorite}, abstract={Bu çalışma Muhammed et-Trabzonî’nin Risâle fi’d-duḫân adlı eseri ışığında fıkıh-siyasi otorite ilişkisine dair yaklaşımlarını konu edinmektedir. Şöyle ki Trabzonî’nin yaşadığı Osmanlı döneminde fıkıh-siyasi otorite ilişkisi, toplumsal muhayyileye fakihlerin dinin yorumlayıcısı ve Müslüman toplumun temsilcileri, siyasi otoritenin de şeriat ile Müslüman toplumun muhafızı sayıldığı bir anlayış şeklinde yansımıştır. Yine İslâm tarihinin erken dönemlerine kadar uzanan bu anlayış, Osmanlı hukuk tecrübesinde örfî hukuk- şerʻî hukuk ayırımı biçiminde uygulanmıştır. Elbette söz konusu ayırım çerçevesinde şekillenen fıkıh-siyasi otorite ilişkisine göre siyasi otorite uygulamalarında şeriatın ana ilkelerine uygun veya en azından aykırı olmayacak şekilde hassas davranmış, fakihler de bu minvalde ortaya çıkan uygulamaları şeriatın siyasi otoriteye tanıdığı yetki varsayımına bağlı olarak fıkhın sınırları dâhilinde kabul etmişlerdir. Nitekim Muhammed Trabzonî’nin, çeşitli siyasi ve toplumsal gerekçelerle sultan tarafından yasaklanan tütünün şer‘î hükmü hakkında kaleme aldığı ve çalışmamızın merkezinde yer alan Risâle fi’d-duḫân adlı eseri, hem Osmanlı Devleti’nde var olan fıkıh-siyasi otorite arasındaki dengeli ve stratejik ilişkiyi, hem de o dönemde yaşayan bir fakihin söz konusu ilişkiye yaklaşımını göstermesi bakımından önem arz etmektedir. Bu düşünceden hareketle kaleme alınan çalışmamızda Trabzonî’nin zikri geçen eserinin içeriği bağlamında onun fıkıh-siyâsi otorite ilişkisine yaklaşımının ortaya konulup incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek üzere öncelikle konunun daha iyi anlaşılması adına Osmanlı Devleti’nde fıkıh-siyasi otorite ilişkisine kısaca yer verilmiş ve daha sonra Trabzonî’nin konu hakkındaki yaklaşım ve düşünceleri incelenmiştir. Neticede Trabzonî’nin ilgili eserinde tütün ürünlerinin hükmünü detaylıca sorgulayıp onun şer‘an helal veya haramlığına dair bir delil bulunmadığına, dolayısıyla mubah olduğuna hükmettiği, bu sebeple meseleyi siyasi otoritenin uygulama alanı sayılan siyâset-i şerʻîyye/cevâz kapsamında değerlendirerek sultanın tütün yasağına yönelik emrinin dinen bağlayıcılığını savunduğu görülmüştür.}, number={21}, publisher={Balıkesir Üniversitesi}