@article{article_1615188, title={Mecelletü’l-menâr’da Bir Din-Bilim Problemi Olarak Hz. Âdem}, journal={Düzce İlahiyat Dergisi}, volume={9}, pages={85–115}, year={2025}, DOI={10.61272/duid.1615188}, author={Silkin Erol, Fatma}, keywords={Kelam, Mecelletü’l-menâr, Hz. Âdem, Evrim, Nübüvvet, Din-bilim, Reşîd Rızâ}, abstract={Batı’da Darwin’in evrim teorisi çerçevesindeki fikirler Hz. Âdem’in ilk insan ve peygamber olmasına yönelik yerleşik algıyı sarsmıştır. Bu fikirler eş zamanlı olarak İslâm dünyasında da karşılık bulmuş ve Hz. Âdem’in “ebü’l-beşer” olması ve nübüvveti Müslüman ilim adamları arasında da tartışılır hâle gelmiştir. Darwin’in teorisine göre canlılık ortak bir atadan başlamış ve evrimleşerek farklı türlere ayrılmış, en son insan hâlini almıştır. Bu sebeple Kur’ân-ı Kerim ve diğer mevcut kutsal kitaplarda bildirildiği şekliyle Hz. Âdem’in ilk insan ve vahye muhatap olan bütün insanların atası olması modern evrim teorisindeki ortak ata ilkesine ters düşmektedir. Bununla beraber her ne kadar modern evrimciler tarafından kabul görmese de 19. yüzyılda ırkçı teorilerin bir uzantısı olarak evrim süreci içerisinde her ırka ait ayrı bir aslın/babanın olduğu yönündeki iddialar da Hz. Âdem’in bütün beşeriyetin babası olduğu şeklindeki kabulü zora sokmaktadır. Diğer açıdan Hz. Âdem ilk insanlardan biri olsa bile ilk peygamber olması problemdir. Çünkü ilk insanlar fıtratları gereği sade ve tekdüze yaşayan, ihtiyaçları benzer, istekleri azdır. İnsanlığın nübüvvete ulaşması için tekâmül etmesi gerekir. Bu sebeple insanlık ilk resûl olan Hz. Nûh dönemine kadar aşama katederek nübüvveti kavrayabileceği ve şeriat bakımından ona ihtiyaç duyacağı seviyeye gelmiş, ancak ondan sonra kendilerine peygamber gönderilmiştir. Bu yorum Hz. Nûh’un ilk resûl olarak bildirildiği nasların zahiri ile de uyum göstermektedir. Bu makalede Muhammed Abduh’un fikirleri doğrultusunda Reşîd Rızâ tarafından Kahire’de çıkarılan Mecelletü’l-menâr’da (1898-1935) Hz. Âdem’in ilk insan ve ilk peygamber olmasına yönelik gerçekleşen tartışmalar incelenmekte ve bunlara tesir eden unsurlar tesbit edilmeye çalışılmaktadır. Daha doğru tesbitlerde bulunabilme adına konu ile ilgili yazılar kronolojik olarak aktarılmış Batı ve İslâm dünyasındaki değişimler dikkate alınarak değerlendirilmiştir.}, number={1}, publisher={Düzce Üniversitesi}